Van Gaal, 'Moneyball', hockey en strafschoppen

Naar de aflevering van het programma Zomergasten met Louis van Gaal werd door velen reikhalzend uitgekeken maar helaas raakte het urenlange interview zelden de kern. En als het echt interessant dreigde te worden, moest weer snel worden overgeschakeld naar een filmpje. Hierdoor bleven vele vragen onbeantwoord. Ook op voetbaltechnisch gebied terwijl een vraag voor het inkoppen leek. Denk daarbij aan de filmkeuze van Van Gaal, Moneyball. Dit is een waar gebeurd, in 2011 verfilmd verhaal over een Amerikaanse honkbalclub die overgaat op het selecteren, analyseren en managen van spelers op basis van statistieken. Met veel succes.

Een begrijpelijke filmkeuze van een trainer die bekend staat om het 'uitsluiten van toeval'. Het biedt echter ook de mogelijkheid voetbalinhoudelijke vragen te stellen. Zoals deze. "Als je zo in statistieken gelooft en het toeval wil uitsluiten, waarom geloof je dan niet in het goed voorbereiden en trainen op strafschoppen?'.

Zoals bekend, behoort Van Gaal tot de groep trainers van de oude stempel die trainen op penalty's onzin vindt. Met alle gevolgen van dien, want in 1996 verloor Ajax onder zijn hoede na strafschoppen van Juventus. Vooral omdat rechtsback Sonny Silooy voor het eerst in zijn carrière en onvoorbereid een pingel moest nemen, en miste. Leuk al die opschrijfboekjes, maar de chaos leek bij Ajax compleet toen de wedstrijd uitdraaide op een strafschopserie. Ajax verloor hierdoor de finale van de Champions League. Deze serie is voor mij een van de drijfveren geweest om 'De Strafschop' te publiceren in het jaar 2000.

Wordt er nu anders gekeken naar penalty's? Nou, zaterdag eindigde ook de wedstrijd om de Johan Cruijff schaal in penalty's, die gewonnen werd door Feyenoord. Feyenoord-speler Van der Heijden noemde de serie na afloop, een 'loterij'. Zijn eigen keeper daarentegen lag steeds in de goede hoek!

Was dit toeval? Welnee, gewoon een zaak van een goede voorbereiding. De jonge keeper Justin Bijlow sprak na afloop woorden die hierop wezen. 'Altijd even wachten en niet direct duiken'. Precies het omgekeerde van wat oude trainers keepers altijd aanleerden! En exact een van de belangrijkste tips voor keepers uit de vele onderzoeken naar strafschoppen wereldwijd. En hij wist dankzij de technische staf waar de tegenstanders het liefst schieten. Kortom, hoezo kan je niet op penalty's trainen? Als een keeper dat kan, waarom spelers dan niet? Stress? Dat geldt dan alleen voor de verliezende partij?

Een vergelijkbaar verhaal deed zich in het hockey voor afgelopen zaterdag. De WK halve finale tussen de Australische en Nederlandse dames liep uit op een shoot-out. Op de Olympische spelen van 2016 verloor Oranje nog de finale van Engeland na een dergelijke schoot-out. Het zag er toen vanuit Nederlands perspectief verschrikkelijk knullig, niet voorbereid en rampzalig uit. Geen enkele shoot out werd door Oranje gescoord! Geen wonder, want ook in het hockey en zelfs bij bondscoaches blijkt het mantra 'hier kan je niet op trainen' vol overgave te worden gehanteerd. Met terecht verlies voor Oranje tot gevolg.

Nu zag het er een stuk beter uit. Volgens de commentator van dienst was er flink op geoefend. Met winst tot gevolg. Laten we wel zijn, als Oranje die shoot out serie had verloren was bondscoach Annan vandaag ontslagen. Terecht. Want een bondscoach staat voor een heel leger aan andere trainers en coaches die de kennis en aanpak van deze coach als maatgevend beschouwen. Gelukkig, geen coach is te oud om te leren en Annan heeft duidelijk geluisterd naar adviezen van haar begeleidingsteam. De finale halen is voor Oranjedames, zeker gezien de huidige tegenstand en de professionele aanpak van het Nederlandse team, echt het minimum. Dat ook de andere finalist Ierland alleen dankzij twee gewonnen shoot-out series zo ver reikte, geeft al aan hoe belangrijk dit onderdeel van de sport is geworden.

Terug naar voetbal en Van Gaal. Mocht u gehoopt hebben op een woede-uitbarsting van Van Gaal tijdens Zomergasten, ik denk dat het mij wel gelukt was. Mijn poging? 'Mijnheer Van Gaal, die penaltyserie in 1996, u zegt altijd toeval uit te sluiten, maar toen waren de spelers totaal niet voorbereid op de pingels. Hoe kan dat?'

Nu bleef het bij obligate interventies en vragen. Jammer, want de link met de filmkeuze was zo gemaakt. En het blijft ook jammer dat er nog steeds, bijna 20 jaar na dato, zoveel weerstand is tegen het trainen op penalty's. Zoals dit weekend weer heeft laten zien, je wint er titels mee. Of je verliest ze erdoor. Zullen we de discussie dus maar stoppen en gewoon gaan trainen, op de juiste manier, op penalty's, shoot-outs e.d.? Het levert Oranje en clubteams finaleplaatsen en titels op. Klaar.

Gyuri Vergouw, auteur van het recent verschenen De managementmonologen, Kompas in de managementjungle.