Beheers jij het politieke spel in je organisatie?

Welke vaardigheden heb je nodig om te navigeren door het doolhof van belangen en politieke spelletjes in je organisatie? Wat zijn valkuilen? Hoe blijf je aan zet? Consultant, auteur en spreker Jeroen Busscher vertelt hierover en geeft adviezen.

Wat is een politiek spel?

'Een onderhandelingsspel waarbij mensen verschillende belangen hebben en vervolgens tot een deal komen om samen te werken. Mensen werken samen omdat ze er iets voor terugkrijgen en iets bereiken wat ze alleen niet kunnen bereiken. Maar het heet een politiek spel op het moment dat je “slachtoffer” bent,’ vertelt Jeroen. 'Dus het begrip politiek spel gebruiken de verliezers om het gedrag van anderen aan te duiden. Mensen zeggen nooit zelf: ik heb een politiek spelletje gespeeld.'

'Iemand die samenwerkt en daarbij voordeel heeft zal het nooit een politiek spel noemen. Het waren dan onderhandelingen of gewoon afspraken. Op het moment dat je er nadeel bij hebt ga je het ineens wel zo noemen.’

Jeroen vindt dat een politiek spel spelen niks afwijkends is. ‘Het niet-politieke spel bestaat helemaal niet. Beïnvloeden om samen te werken is heel normaal. Het succes van mensen ontstaat juist doordat ze goed samenwerken en iedereen zijn rol pakt.’

Jeroen legt uit hoe het komt dat het spel van belangenuitwisseling steeds complexer wordt. ‘De dynamiek in organisaties is sterk veranderd en blijft sterk veranderen. De autonomie van medewerkers is enorm toegenomen. Wij werken minder in klassieke hiërarchische organisaties en medewerkers zijn professionals. We moeten ondernemerschap tonen, verantwoordelijkheid nemen. We doen niet precies wat de baas zegt maar maken afspraken over de output en regelen het zelf. We werken steeds aan nieuwe projecten, samen met steeds weer andere mensen, met steeds weer net iets andere doelstellingen en belangen. Deze hebben niet alleen met geld te maken maar bijvoorbeeld ook met zingeving of status.’

Hoe je staande houden in de politieke slangenkuil?

Jeroen geeft aan aantal adviezen: ‘Je moet begrijpen wat je zelf wilt én een empathisch gevoel hebben voor de belangen van anderen. Dus weten hoe iemand denkt en wat voor iemand belangrijk is. Daarnaast moet je een gevoel hebben voor taal. Ik heb het dan over hoe je een boodschap overbrengt. Bepaalde termen slaan niet bij iedereen aan. Pas je woordkeuze dus aan. Verder moet je een goed gevoel hebben voor sociale verhoudingen, wie praat met wie.’

Wat is de valkuil?

'De valkuil is dat je te handig wordt in het spelen van een politiek spel en daarvoor te veel neemt. Je moet ook beseffen dat je af en toe moet geven en moet verliezen.’
Jeroen vertelt waarom dat belangrijk is. ‘Als je onderhandelt zijn er altijd mensen die buiten de boot vallen of benadeeld worden. Mensen zijn zeven keer zo gevoelig voor verlies dan dat ze gevoelig zijn voor winst. Dus één euro verliezen doet zeven keer meer pijn dan dat één euro winnen ons plezier geeft. Mensen onthouden negatieve gevoelens en ervaringen veel beter dan dat ze positieve ervaringen onthouden. Als ik in een complex belangenveld gelukkig ben met de afspraken die ik heb gemaakt, is er altijd een aantal mensen die zich slachtoffer voelen, die dat als negatieve ervaringen zien. Dus als je altijd wint, als je te handig bent in het politieke spel, keert zich dat mathematisch tegen je. Want die verliezers denken: jou pak ik nog wel een keer terug.’

Hoe verhoudt eigen belang zich tot groepsbelang?

'Je hebt er meer baat bij als je ook het groepsbelang dient dan alleen je eigen belang,’ zegt Jeroen. ‘Ik heb het dan over het moreel kompas. Soms kan ik in het spel een voordeel voor mezelf behalen, maar is dat slecht voor de wereld of slecht voor andere mensen. Hoe beter je bent in het politieke spel, hoe belangrijker het is om je te beseffen dat dit je een verantwoordelijkheid geeft in je moreel kompas. De verantwoordelijkheid om belangen tegen elkaar af te wegen. Ik kan het spel wel handig spelen, maar als andere mensen er het slachtoffer van worden zal het zich tegen me keren en dat is ook niet goed. Dus je moreel kompas moet je tegelijk oppoetsen met de vaardigheden die je beheerst om het politieke spel te spelen. Je moet respect tonen voor de belangen van anderen, ook al komen die niet overeen met jouw belangen. En je moet deze belangen meenemen in je afwegingen.’

Jeroen meent dat iemand die het politieke spel verstaat meer denkt als een boeddhist: ‘Hij weet wat hij wel en niet goed vindt maar uiteindelijk gaat het over de goede zaak. Ervoor zorgen dat de wereld mooier en beter wordt. Ik denk dat mensen die het politiek spel spelen doorgaans meer bereid zijn om met de wind mee te waaien. Ze bereiken daardoor een beter effect en hebben er meer baat bij.’

Jeroen Busscher is spreker op het event “Business politics” dat Leiderschap Academy houdt op 29 november 2016. Beheers het complexe spel van belangen in je organisatie!