Heeft agile ondernemen de toekomst of is het een hype

Agile is ‘hot’. Het onderwerp wordt gretig bewierookt door denkers, zieners, goeroes, consultants, directeuren, managers en agile-specialisten. Agile ondernemen belooft de oplossing voor veel bedrijfskwalen en de redding voor noodlijdende bedrijven in de strijd om de klant. Door agile-principes toe te passen kunnen organisaties, afdelingen en (project)teams sneller en wendbaarder werken en ondernemen, met alle voordelen van dien.

Is het een hype of een blijvertje?

Agile Hype Cycle

In onderstaande figuur staan 'Enterprise-Class Agile Development' (operationele wendbaarheid) en 'Agile ondernemen' (strategische wendbaarheid) afgebeeld op de Agile Hype Cycle, afgeleid van Gartner’s bekende Hype Cycle voor Application Development. 

Agile werken (operationele wendbaarheid)

Agile-softwareontwikkeling bestaat al zo’n zestien jaar (meer informatie over agile/scrum). Het bevat een stel principes, werkopvattingen en tools (zoals scrum, sprint, kanban), met als doel om door slimmere, betere en multidisciplinaire samenwerking, softwareproducten sneller en beter te ontwikkelen. Agile werken is in ICT-land inmiddels redelijk ingeburgerd.

Maar agile-ICT bestrijkt slechts een klein deel van de (ICT-)organisatie. Door het succes van Agile-ICT wordt het gedachtegoed inmiddels breder toegepast. Zo wordt er ook gesproken over agile-HRM, agile-marketing en agile-productontwikkeling en wordt er op allerlei plekken ge-scrumd en ge-sprint.

Als het gaat om het organisatiebreed toepassen van agile-principes en het agile werken ('Enterprise-Class Agile Development') dan bevindt agile zich volgens Gartner nog in de beginfase van ‘Peak Of Inflated Expectations’. Op weg naar de treurige fase ‘Trough of Disillusionment’. Gartner schat in dat het nog 5 tot 10 jaar duurt voordat agile werken (op ICT-gebied, maar ik trek het hier breder) bij de meeste bedrijven een strategisch speerpunt is, organisatiebreed wordt toegepast en de fase van ‘Plateau of Productivity’ heeft bereikt. De jubelverhalen in de media vertellen dus niet hele verhaal.

Agile ondernemen (strategische wendbaarheid)

Terug naar agile ondernemen, of anders gezegd: strategische wendbaarheid. Bedrijven moeten niet alleen agile werken op operationeel niveau. Zo moeten ook sneller inzicht hebben in welke externe ontwikkelingen van belang zijn, wat er speelt in markten en wat de veranderende wensen en behoeften van klanten zijn. Ook moeten ze hun strategie en businessmodel daar steeds sneller op kunnen aanpassen. Het gaat hier dus om het toepassen van agile-principes op strategisch niveau en organisatiebreed.

Agile ondernemen (strategische wendbaarheid) komt pas net kijken.

Hoewel een groot aantal start-ups en het bekende rijtje Google, Zappos, Spotify, etc. dit gedachtegoed al langer hebben omarmt. Evenals een klein aantal gevestigde bedrijven zoals DSM, GE en ING die er serieus mee aan de slag zijn gegaan.
Agile ondernemen bevindt zich ongetwijfeld nog in de allereerste ‘Trigger’ fase. Hard op weg naar de ‘Peak Of Inflated Expectations’. Dus hard op weg om een serieuze hype te worden. Het is niet vreemd om te veronderstellen dat het nog 10 jaar of langer duurt voordat agile ondernemen gemeengoed is geworden in organisatieland. Het raakt immers alle geledingen in de organisatie, van top tot werkvloer en van strategie tot operatie.

Tot die tijd zullen we veel succesverhalen horen, maar nog vaker teleurstellende ervaringen in de praktijk zien.

Agile ondernemen vraagt om een agile benadering

Agile ondernemen is geen ‘kunstje’ dat je er even bij doet.

Met alleen het uitdelen van een boekje over scrum of een introductiemiddag op de hei, ben je er niet. Maar al te vaak vallen bedrijven na een veelbelovend begin terug in hun oude vertrouwde werkwijze omdat de rest van de organisatie niet aansluit. Het betekent een langdurig organisatiebreed verandertraject dat ‘agile’ aangepakt moet worden en waarbij het topmanagement de kar trekt.

Een traditionele blauwdruk-aanpak werkt hier contraproductief. Groot denken, klein beginnen en snel leren, optimaliseren en opschalen. Geen waterval-methoden met bureaucratische programma-/projectstructuren, maar een organische, incrementele, praktische en doelgerichte aanpak op basis van een flink portie gezond boerenverstand.

Het vraagt vooral een andere houding en een andere manier van denken en werken. Continu alert zijn, nieuwsgierig, ondernemend, flexibel inspelen, fouten durven én mogen maken, zelfkritiek, zelforganiserend teamwork, innoveren als kerncompetentie, kortcyclisch experimenteren, leren, optimaliseren en accelereren. Op alle niveaus in de organisatie. Het vraagt tijd om dit voor elkaar te krijgen.

Agile is dus geen methode, model of plan van aanpak. Het gaat niet om de invoering van methodieken, technieken en tools zoals scrum, sprint en kanban. Dat zijn hoogstens handige hulpmiddelen om je doel te bereiken. Maar ‘A Fool with a Tool is still a Fool’.

Oude wijn en Nieuwe zakken

Snel en wendbaar ondernemen is van alle tijden.

Agile ondernemen is oude wijn in nieuwe zakken maar die nieuwe zakken moeten wel gemaakt worden.

Het vraagt in de huidige tijd een geheel andere benadering dan we de afgelopen honderd jaar gewend zijn. Het roer moet dus om en dat kost bloed, zweet en tranen en vergt een lange adem.

Strategische wendbaarheid wordt de norm

Buzzwords als agile en agility mogen dan een hype zijn, de noodzaak tot meer wendbaarheid op alle niveaus is zeker geen hype. Bedrijven moeten sneller inzicht hebben in welke ontwikkelingen van belang zijn, wat er speelt in markten en wat de veranderende wensen en behoeften van klanten zijn. Ze moeten er ook naar kunnen handelen.
Des te eerder dat lukt, des te groter de kansen op bestaansrecht en ondernemingssucces, of het nu een hype is of niet.