Aan één woord genoeg. Lekker toch?

Mensen in teams hebben op enig moment aan één woord van elkaar voldoende en kunnen daardoor steeds sneller schakelen. Inbreuk daarop, door het toevoegen van nieuwe mensen of technologie, leidt tot tijdelijke vertraging van de productiviteit en andere minder gewenste bijwerkingen.

Een team dat de online functionaliteit verzorgde voor de klanten van een financiële dienstverlener, vormde vaak de bottleneck in het leveren van nieuwe functionaliteit, omdat het team (te) beperkt in omvang was. Na rijp beraad werd besloten drie ervaren (externe) mensen aan het team toe te voegen. De eerste drie maanden was de output nog lager dan daarvoor, maar daarna begon de productiviteit met elke sprint toe te nemen. Na een half jaar werd echter een budget cut van hogerhand afgevaardigd, en werd de kraan voor externe capaciteit dichtgedraaid. De drie nieuwe, maar inmiddels ingewerkte mensen moesten ook weg. Het team raakte gedemotiveerd, moest zich weer organiseren en de productiviteit zakte nog onder het niveau van voor de uitbreiding. Naderhand gaf het team aan: ‘Geef ons nooit meer tijdelijk extra capaciteit, we worden er alleen maar minder productief van en alle energie en tijd die we hebben gestopt in het inwerken van de drie nieuwe mensen is weer de deur uit. Zo raken we alleen maar meer achterop ten opzichte van de verwachtingen’.

Een helder voorbeeld. Het kan heel leerzaam zijn om daarnaast ook nog eens vanuit een ander perspectief naar dit aspect van teamdynamiek te kijken. Bijvoorbeeld het perspectief van de muziekwereld. 

Get, and stay in the groove

Als een band succesvol is, dan is het op elkaar ingespeeld zijn natuurlijk een sleutelfactor. Zeker als er op het podium veel speelruimte is, en er geïmproviseerd wordt, dan is het van groot belang dat de spelers aan één woord (..accoord, basnoot, tik op een snaredrum, blik of teken (‘cue’)…) genoeg hebben. Er is  tijd voor nodig om deze subtiele communicatie op professioneel niveau te krijgen. Als er bijvoorbeeld mensen vervangen worden, of er  nieuwe spelers bij komen, zeker als dat er meer zijn, dan duurt het een poos voordat de band weer een vernieuwde ‘groove’ gevonden heeft, waarin de spelers weer als één band klinken - met ruimte voor de unieke en persoonlijke bijdragen van alle musici. 

Aandacht voor deze groove doet, ook in de organisatiewereld, recht aan datgene wat er echt, in de werkpraktijk, gebeurt in het samenspel tussen professionals.

Op papier (of in de uitgeschreven partituur) kan het er mooi uitzien: een aantal ervaren externe mensen erbij, waardoor alle instrumenten weer bespeeld worden, en we hebben in no time de boel weer opgepoetst en aan het draaien. Maar vaak wordt er hierbij te weinig gelet op de - nieuwe en al bestaande - relaties tussen de spelers, de ‘harmonische context’ (naar Re-sounding, van Rik Spann en Simon Martin).

Tussen de spelers, tussen de melodieën, in de blue notes, in de analoge geluiden, daar leeft de muziek pas echt. 

Hier zien we ook een mooie verbinding met de theorie over impliciete kennis: als je samenspeelt met anderen dan speel je met mensen die een vaak oneindige hoeveelheid ervaringen en vaardigheden en een passende attitude met zich meedragen - en in hun samenspel verder ontwikkelen -, en dit alles klinkt door in het spel zonder dat dit te definiëren valt. Directe feedbackloops, in het spel zelf en in het informele contact daaromheen, zorgen voor een dynamische, onmeetbare kwaliteit van onschatbare waarde. Ineens heb je aan één woord genoeg. Soms schuilt er een hele wereld in één blue note. Maar dit komt dus niet uit de lucht vallen. 

Impliciete kennis bestaat uit ervaringen, vaardigheden en attitude (kunnen en willen) en kan worden uitgewisseld door interactie tussen mensen: demonstratie, imiteren en kopiëren in socialisatieprocessen. Expliciete kennis is kennis die is vastgelegd in documentatie, leerboeken, theorieën, handleidingen, werkinstructies, schema’s, enzovoort. Expliciete kennis is persoonsonafhankelijk en kan worden overgedragen door te lezen en te bestuderen. 

Listen to music

Anders organiseren kan niet zonder anders kijken en luisteren. Niet alleen als het gaat om een ander perspectief op wat dat eigenlijk is, dat ‘anders organiseren’.

Generieke kenmerken van ‘anders organiseren’, samengevat: uitgaan van volwassen professionals die graag tot goede prestaties willen komen en waar vakmanschap en professionele ontwikkeling centraal staan. Waarbij cultuur, structuur, strategie, leiderschapsstijl, teamdynamiek en ICT/technologie hierop afgestemd worden.

Maar het houdt niet op bij inzicht in dit perspectief. In theorie is er geen verschil tussen theorie en praktijk. In de praktijk is dat er wel.

Want daar, in de praktijk, wordt gewerkt. Dus gaat het ook om open ogen en oren. Om heel bewuste aandacht voor subtiele zintuiglijke waarneming, en daaraan verbonden actie. Presence. Net zoals er op het podium gespeeld wordt, live, voor een tegenwoordig enthousiast mee-ontwerpend publiek. Abstracte lesmodellen en ingestudeerde toonladders zijn daar allang vergeten.  En hier, op dit spannende snijvlak tussen professioneel samen je werk doen én tegelijkertijd je vaardigheden verder ontwikkelen, speelt het op elkaar ingespeeld zijn een grote rol. Een reden te meer om er bij de samenstelling of - onvermijdelijke en ook noodzakelijke - flexibele aanpassing van teams op te letten of en waar de teamleden in de basis aan één woord genoeg hebben. Want dan kunnen we samen bergen verzetten. In de muziek, of in organisaties: het gaat niet om de poppetjes, het gaat om het spel. 

^{Cor Broekhuizen is partner en adviseur bij Wielinq (www.wielinq.nl) en Team Sofie (www. Teamsofie.nl)}

Noten

• Benieuwd naar meer: luister naar de podcast, ‘Anders kijken en organiseren’, op Spotify en Apple Music
• Spann, R., Martin,S. (2021)  Re-sounding : Introducing an alternative metaphor for organization change. Chagrin Falls, Ohio: Taos Institute Worldshare Series.