Topvrouwenquota: NIET doen!

Columns

De vraag, zelfs een eis, om meer vrouwen op de topposities, is nog steeds levendig en actueel. Talloze organisaties, trainers en coaches houden zich daarmee bezig. Grote bedrijven committeren zich door de ondertekening van ‘Charter Talent naar de Top’ om te zorgen voor hogere toestroom, doorstroom en behoud van vrouwelijk talent in de topfuncties. Commissie van Talent naar de Top rapporteert een groei van 1,7% ten opzichte van 2008, dat wil zeggen dat in 2009 18,4% vrouwen een toppositie bekleedde. Ze zijn ervan overtuigd dat met behoud van deze groei hun streefcijfer van 24,6% vrouwelijke topmanagers over drie jaar, bereikt zal worden.

Maar ondanks al die inspanningen en vorderingen gaat het volgens veel instellingen nog niet hard genoeg. Woman Capital maakte in 2009 een Quota Manifest op, die door 215 vrouwen ondertekend werd en is in september 2009 aangeboden aan de Nederlandse regering. In het manifest eisen ze een wettelijk vastgestelde quota waardoor in maximaal vijf jaar tijd (uiterlijk in 2014) 40% van de commissariaten en toezichtfuncties door vrouwen vervuld zal worden. Hiermee vervolgen ze de strijd van de vakbonden uit 2008 en het streven van een aantal politieke partijen om het Noorse model ook in Nederland in te voeren. In Noorwegen is in 2003 namelijk een wet aangenomen die overheidsbedrijven verplicht om, voor het eind van 2006, 40% vrouwen in hun topmanagement te hebben. De beursgenoteerde bedrijven kregen tot 2008 de tijd om aan dezelfde verplichting te voldoen.

Dat diversiteit in de topfuncties noodzakelijk is en ook goed voor de economie, is een feit dat door vele onderzoeken ondersteund wordt . Heterogene groepen nemen betere beslissingen dan homogene. Bedrijven met vrouw(en) aan de top maken meer winst dan bedrijven die alleen door man(nen) geleid worden. Daarom zijn de leidinggevenden en de aandeelhouders van het bedrijfsleven gek als ze na het lezen van die berichten nog steeds geen vrouwen in hun top toelaten.

Maar waar wringt de schoen nu? Is er echt een ‘old-boys’ netwerk dat vrouwen tegen houdt? Zijn de bedrijven daadwerkelijk grote mannelijke bolwerken waar vrouwen geen kans maken? Of ligt de oorzaak ook bij de vrouwen zelf? Bestaat het glazen plafond nu wel of niet?

Al die beweringen hebben voor- en tegenstanders. Maar wat de reden ook is, is het nou echt noodzakelijk dat vrouwen, zo niet goedschiks dan maar kwaadschiks, in het korset van de hoogste echelons gepropt worden?

Diversiteitbeleid werkt – dat is bewezen, maar het is ook bewezen dat te veel druk zich tegen de vrouw kan keren.
ING is één van de ondertekenaars van de Charter Talent naar de Top en toch verlaten de vrouwelijke talenten massaal de bank-verzekeraar wegens “de kille cultuur” en “gebrekkige steun van de leiding”. Commissie van Talent naar de Top maakt zich zorgen omdat bij de bedrijven die de Charter ondertekenden in 2009 4,8% minder vrouwen zijn aangenomen dan voorheen . Op die manier wordt de pool van vrouwelijk talent wel zeer moeilijk gevuld. Voorvechters voor invoering van quota zouden zich ook niet blind moeten staren op het feit dat in Noorwegen in no-time 40% van de topposities in het bedrijfsleven door vrouwen werd bezet. Die snelle toename van vrouwen aan de top had namelijk een schaduwzijde. Uit een studie van de universiteit van Michigan blijkt namelijk dat Noorse bedrijven in het jaar volgend op de invoering van de quota gemiddeld 20 percent slechter presteerden dan een jaar eerder. Bedrijven die hun raad van bestuur het meest moesten aanpassen om conform te zijn met de nieuwe wetgeving, presteerden het slechtst. Daarnaast heeft die verhoogde bezetting van de posities in het bestuur en commissariaten nog geen daadwerkelijke toename van vrouwen in topmanagement veroorzaakt. Het bedrijfsleven kent nog steeds amper 5% vrouwelijke CEO’s. Eén verklaring voor dit effect is het feit dat na de invoering van de quota minder ervaren en bekwame vrouwen de posities toegekend kregen dan daarvoor.

Niet decennia maar eeuwenlang is de vrouw gehersenspoeld in de richting van het aanrecht en moederschap. Nog niet zo lang geleden werden vrouwen naar de huishoudschool gestuurd en werd van hen niet veel meer verwacht dan dat ze een goede vrouw, huisvrouw en moeder zouden worden. Terwijl deze tijdgeest nog steeds in de hedendaagse opvoeding doorklinkt en de sociale druk richting ‘aanrecht’ duidelijk aanwezig is, moet de vrouw zonder stevige back-up aangeleerde normen en waarden van zich afwerpen en het hoofd bieden aan haar schuldgevoelens en gevestigd beeld van de rol van een vrouw om te kunnen presteren en carrière maken. Over cultuurschok gesproken.

Er zijn vrouwen die verstand van leiderschap hebben, snelle beslissingen kunnen nemen die het lot van duizenden mensen bepaalt, ferm zijn, niet mannelijk maar toch hard, carrière maken en macht ambiëren. Ze kunnen schijnbaar moeiteloos, zonder hulp van de diversiteitprogramma’s, hun weg in de ‘mannenbolwerken’ vinden. En er zijn vrouwen die wel het potentieel hebben om, mits ontwikkeld, excellente leiders kunnen worden. Maar bereiken we dat door ze in het diepe te gooien? In ijskoud water, waar het wemelt van de haaien?

Er zijn bedrijven die dolgraag vrouwen in directiefuncties willen zien en hun alle kansen geven. En daar zullen, door de economische noodzaak, steeds meer bedrijven bijkomen. Kunnen we niet even geduldiger zijn en vrouwen de tijd gunnen om oude patronen en rollen van zich af te werpen, hun kracht te hervinden en te excelleren in hun eigen tijd en op hun eigen manier?
Als we dat kunnen dan hebben we geen quota’s nodig. En als we geen vertrouwen hebben in de capaciteiten en ontwikkeling van de vrouw, waarom willen we hen dan in de top van het bedrijfsleven hebben?

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Karen Walthuis
Ana, dank voor je degelijke betoog. Goed om hier weer eens aandacht aan te besteden.

Graag wil ik ingaan op dat 'ijskoude water dat wemelt van de haaien'. Het gaat er immers niet alleen om dat vrouwen plaatsnemen in besturen, maar ook dat ze daar hun invloed uit kunnen oefenen. Dat vergt van alle partijen enige bewustwording van de manier waarop we waarnemen en interpreteren. Uit psychologisch onderzoek is gebleken dat wanneer een (oudere) man iets zegt, we dat automatisch een stuk serieuzer nemen dan wanneer een vrouw hetzelfde zegt. Dit effect is nog sterker als het een jongere - nog erger: blonde - vrouw betreft. Ook mensen met een andere dan Westerse achtergrond krijgen minder deskundigheid en dus persoonlijke macht toegedicht dan de Westerse man die nu de besturen domineert. Hierdoor worden de voordelen van diversiteit - afwijkende ideeën, vermijden van 'groupthink'- niet optimaal benut. Gemiste kansen voor iedereen, ook voor de haaien die deze 'dolfijnen' nodig hebben om scherp te blijven.

Karen Walthuis
Ana Bloemraad
Beste Karen,

Ik ben het van harte eens met je. Jouw reactie ondersteund mijn stelling dat vrouwen in eerste instantie weerbaar moeten zijn, zich van de aangeleerde schroom en schaamte moeten bevrijden, zodat ze zelfverzekerd in hun eigen kracht kunnen geloven. Want alleen zo heeft diversiteit een effect. Zolang vrouwen hun best doen om zich aan de heersende cultuur aan te passen en de heersende normen, waarden en gedragingen zich eigen maken, zal er geen frisse wind door de besturen waaien en worden de vrouwen opgeslokt.
Afwijkende ideeën, vermijden van 'groupthink' wordt dan inderdaad niet optimaal benut. Tot mijn spijt zie ik nog steeds te weinig vrouwen die in hun kracht kunnen, willen en durven staan. En daar kunnen psychologen, coaches en adviseurs een belangrijke rol in spelen. Ik zie het als mijn taak om vrouwen vooral in staat te stellen om anders te durven zijn.
mariska
Mw Bloemraad?

Even zonder cc, en over haaien en dolfijnen enzo....en de provocatieve benadering...
Zou een van de redenen voor het bestaan van het glazen plafond kunnen zijn,
dat vrouwen juist elkaar in een traditionele rol dwingen?
Vooral als ze wel (queen bees) of uitdrukkelijk niet (traditionele moeders) succesvol zijn?

Vriendelijke groet,
Mariska de Boer

Meer over Diversiteit in organisaties