Pure procesbegeleiders zijn overbodig

“Mensen willen wel veranderen maar niet veranderd worden” is het adagium van veel verandermanagers. En ze hebben gelijk, medewerkers willen inzicht hebben in het hoe en waarom van de veranderingen in hun organisatie. ‘Communicatie over’ is de minimale variant. Inspraak en meebeslissen voeren verder en verminderen weerstanden nog meer. De beoogde organisatieverandering verloopt gemakkelijker.

Deze verandermanagers richten zich op het proces waarin de betrokken met elkaar de inhoud ontwikkelen. In zijn zuivere vorm heeft de procesbegeleider geen mening over de ‘inhoud’ van de verandering. De onderliggende veronderstelling is dat een goed proces automatisch leidt tot een goed resultaat. De tweede veronderstelling is dat betrokkenen voldoende ‘inhoud’ hebben en met elkaar goede keuzes maken over de inrichting van de organisatie.

Bij organisatievraagstukken is het echter twijfelachtig of betrokkenen voldoende ‘inhoud’ hebben. Want als zij het oplossingsproces niet kunnen organiseren, hebben ze dan voldoende organiseerkennis? Natuurlijk kennen zij hun specifieke situatie heel goed. Maar als zij goed wisten wat er nodig was, hadden ze dat al gedaan. Dan had er een geleidelijke ontwikkeling plaatsgevonden. Dan was er geen specifiek veranderproces, noch een aangewezen verandermanager/ procesbegeleider nodig.

Onvoldoende organiseerkennis leidt vaak tot een overschatting van de invloed van personen en onderschatting van de invloed van de organisatie. Deze procesbegeleiders schrijven knelpunten vrijwel automatisch toe aan onvoldoende competenties, persoonlijke karakters of relaties. Structurele oorzaken in de inrichting van de organisatie zien zij vaak over het hoofd.

Naast procesbegeleiding en inzicht in de specifieke situatie is ook gedegen inzicht in de werking van organisaties nodig. De organisatiekunde geeft inzicht in waarom de huidige organisatieinrichting niet voldoet. Alleen daarmee kan je goed voorspellen of bepaalde veranderingen ook de bestaande knelpunten zullen oplossen cq zullen leiden tot de beoogde ambities. Het geeft de argumentatie achter de inhoudelijke keuzes. De veranderkunde helpt dit keuzeproces vorm te geven, over de mate van participatie, over de werkvormen en wijze van besluitvorming.

Kortom, pure procesbegeleiders bieden geen meerwaarde. Een goede verandermanager heeft naast verandermanagement juist ook organisatiekundige bagage in zijn rugzak. Organisatiekunde gaat over het ‘wat’ en veranderkunde over het ‘hoe’ en ‘wie’. Organiseren en veranderen zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

---------------------------------------------------------------

Ir. Brechtje Kessener is programmamanager van Designing Complex Organizations bij Sioo en daarnaast werkzaam als zelfstandig organisatieadviseur.

Gerelateerd item: Goede procesbegeleiding, beroerde inhoud