De professional is mak gemaakt

Oplossingen zijn vaak simpel. De praktijk is dat dit niet altijd het geval is. Ik las recent een artikel in de Volkskrant over het onderwijs. Zowel als professional als ouder was ik geschokt. Kern van het betoog van de problematiek van het onderwijs en de rol van de leraar hierin is dat de leraar simpelweg niet gehoord wordt. Diegene die dagelijks voor de klas staat en is opgeleid om te doceren, doceert eigenlijk helemaal niet.

Wat gebeurt er dan wel? In het geval van de constatering dat leerlingen met hun rekenvaardigheden achterop raken wordt er een commissie geformeerd die het probleem nader analyseert en gaat vaststellen waar leerlingen aan moeten voldoen. De Tweede Kamer stelt overhaast een rekentoets in, er wordt een rekentoetscommissie aan het werk gezet en uiteindelijk is het Cito nog aan de beurt. Conclusie: beleidsmakers zijn niet geïnteresseerd in simpele oplossingen, maar hebben meer belang bij ingewikkelde oplossingen.

Ingewikkelde oplossingen hebben gemeen dat zij ver buiten de professionals in de uitvoering worden opgesteld. Zij krijgen iets in de maag gesplitst waar zij niet om gevraagd hebben. In de uitvoering gaat het vervolgens mis en dan hebben zij het gedaan.

Het gevolg van deze praktijken is dat de docent min of meer de grote onderwijshervormingen en het mislukken hiervan in de schoen krijgt geschoven. De politiek, de aanstichter, gaat vrijuit. Sterker nog, ook zij verwijten het onderwijs dat het is mislukt. Docenten voelen zich als professional gekrenkt en dan helpt het niet als je ook nog verplicht een schriftelijke verklaring moeten afgeven dat zij zich houden aan het eindexamenreglement. Je moet dus beloven dat jij je werk goed doet.

Ondanks enige zelfreflectie vanuit de politiek dat zij iets te veel op de stoel van de docent waren gaan zitten, is het een feit dat er veel stuurlui aan wal staan. Denk aan rectoren, bestuurders, inspectiediensten, adviesbureaus, uitgeverijen, onderwijssteunpunten, faculteiten en het Cito. Er vindt een volledige desintegratie plaats, waarbij niet met elkaar maar over elkaar wordt gesproken. Geld is daarbij vaak het discussiepunt en niet de praktijkkennis van de docent.

Als ouder stoort het mij als ik dergelijke zaken lees. De professional en het vak van leraar moet centraal staan bij het onderwijzen van onze kinderen. De ondersteuning moet maximale waarde toevoegen aan de uitoefening van het vak.

Als zelfstandig professional zie ik dat traditionele organisaties grote slagen hebben gemaakt om de professional en haar werk centraal te zetten. Echter ook hier zijn er adviseurs en managers die nog relatief ver van de werkvloer af staan.

Het goede nieuws is dat de omslag aan de gang is waar de professional weer meer centraal komt de staan. Ik hoop alleen dat het allemaal wat sneller gaat en ook gedragen wordt door met name het management. De winst die dat oplevert voor bedrijven en overheidsinstellingen is enorm.

Noot redactie: Meer over Complexiteit versus Eenvoud.