Toen ik nog als psycholoog werkzaam was, ging ik altijd de barricaden op als mijn cliënten of hun omgeving de afschuwelijke dooddoener ‘dit is nu eenmaal de aard van het beestje’ in de mond namen. Want wat heb je daar dan nog op te zeggen? Wat valt er nog te veranderen, waar valt nog aan te werken als alles uiteindelijk toch stukloopt op de aard van het beest? Mensen die dergelijke frases in de mond namen hadden allemaal één ding gemeen: ze wilden eigenlijk helemaal niet veranderen. Ze wilden heel graag dat anderen gingen veranderen. Maar zij, zij waren nu eenmaal aan de aard van hun beestje overgeleverd. En daar is geen kruid tegen gewassen.

'De aard van het beestje' viert hoogtij bij managers

Nu ik sinds de oprichting van Iminco voor bedrijven werk, kom ik de dooddoener bij het management echter nog veel vaker tegen. Als een soort slecht gekozen slogan wordt hij uit de la getoverd als we het hebben over leiderschapsontwikkeling of functioneringsvraagstukken. "Nee, Pietje is nu eenmaal zo, of Mevrouw X heeft het altijd zo gedaan..... de aard van het beestje hè, dat verander je niet meer." ‘De aard van het beestje’ is een veel gebruikte dooddoener die een excuus geeft om verandering buiten de deur te houden. Het is prettig en gemakkelijk, omdat we dan weer gerieflijk terug kunnen zakken in onze oude vertrouwde leunstoel. 'De aard van het beestje' kan daarmee een verlammende greep krijgen op de bedrijfscultuur.

'De aard van het beestje' is een verleidelijk excuus om niks te doen.

Want wat zou dat met mij doen, als ik in een bedrijf werk waar ‘de aard van het beestje’ wortel heeft geschoten? Als er van mij niet meer wordt verwacht dat ik kan veranderen, waar zou ik dan mijn best nog voor doen? Als mijn werkomgeving er niet in gelooft, hoe word ik dan nog in mijn pogingen gesteund als ik het toch wil proberen? En stel dat ik verandering laat zien, kan ik dan nog iets anders verwachten dan achterdocht en ‘ ik moet het allemaal nog zien’? Het zou me moedeloos maken en onverschillig. Ik zou het al snel niet eens meer proberen. Want de ‘aard van het beestje’ blijft een verleidelijk excuus om lekker niks te doen.

Gedragsverandering staat of valt met een omgeving die erin gelooft.

Wat zou het betekenen als je als bedrijf deze slogan voorgoed buiten de deur zet en het idee toelaat dat ieder beestje kan veranderen als hij dat echt wil? Dat zou betekenen dat je gaat investeren. In een omgeving die veilig en lonend is voor iemand die bereid is zijn comfortzone te verlaten. Het zou betekenen dat je terugval in oude gedragspatronen niet ziet als ‘zie je wel’ , maar als een logisch gevolg van een gezond leerproces. Het zou betekenen dat je organisatiebreed jouw mensen stimuleert om mee te bewegen met hun collega’s die proberen te veranderen. Want terugval in oud gedrag heeft voor een groot deel te maken met het feit dat de omgeving blijft hangen in oude verwachtingspatronen.

Gedragsverandering van leiders en werknemers staat niet op zichzelf. Dat krijgt vorm in interactie met de omgeving. En de omgeving…dat is jouw bedrijf, jouw attitude, jouw geloof in verandering. Of het gebrek daaraan.