Taxidiensten, hotelkamers, maaltijden, vakantie-reizen. Platformorganisaties strijken met de winst. Online ondernemers zien kansen. Inmiddels is elk type arbeid online in te te huren via on demand apps. Uitzendbureaus beraden zich. Wat zijn de gevolgen voor de ZZP'er.
Nieuwe kansen voor dienstverleners en ZZP’rs
Over On demand Apps schreef ik eerder “On demand Apps en sites als Werkspot.nl, Elance.com, TaskRabbit, Lyft en Helpling helpen u op weg: programmeurs, logo ontwerpers, klussers, marketeers, hoveniers, redacteuren.
On demand Apps sluiten goed aan op het al jaren groeiende aanbod van ZZP’ers. Ook expert-groepen zijn in te schakelen; voor zorg, technische installaties, schoonmaakdiensten, digitale vernieuwingen, kortom voor elke mogelijke klus."
De on demand ingehuurde specialisten en vakmensen krijgen online feedback over voortgang, resultaat en gedrag, af te lezen op de site van het platform. Als je herhaaldelijk slechte beoordelingen ontvangt is dat de dood in de pot voor de betreffende dienstverlener. De selectie van een goede kracht wordt gemakkelijker door de scores van eerdere klanten. In een oogopslag is er al een eerste indruk.
Wat wil een opdrachtgever nog meer. De toekomst is ongetwijfeld aan de platformen die dit schoons mogelijk maken. Maar toch…….
Kwetsbaar verdienmodel platform
Het is nog lastig een gezond businessmodel te ontwikkelen. De vakman of gespecialiseerde dienstverlener verlaat het platform bij teveel negatieve recensies. Maar ook bij positieve feedback en gebleken succes, ontstaat een probleem.
Als platform is er het risico dat je bestand voortdurend wordt afgeroomd
Immers niets belet opdrachtgevers en dienstverleners om buiten het platform om, direct zaken met elkaar te doen. Opdrachtgevers pikken aldus de beste mensen uit het platform voor lange periodes. En werkgevers gaan het platform gebruiken bij de selectie voor hun flexibele schil.
Wie is er verantwoordelijk en waar zit de winst
Er kunnen meer problemen ontstaan. Wie is er verantwoordelijk als het misgaat. Zijn er garanties op de geleverde prestatie? Hoe lopen de betalingen. Wie betaalt aan wie? Wie onderhandelt er over de prijs. Per klus of uurtje factuurtje. Waar zit de winst voor het platform. Onduidelijkheden hierover zijn een garantie voor trammelant.
Onderstaande casus gepubliceerd in de Volkskrant toont in een notendop enkele kwetsbaarheden in het business-model van een platform.
Broddelwerk door klusjesman via bemiddelingssite, wie lost dat op?
‘Wij willen niet met deze types werken’
Uitvoerder of platform? Jos Welman besteedt een klus uit via Zoofy, bemiddelingssite voor vakmannen. Hij vindt dat de vakman prutswerk levert. Is Zoofy verantwoordelijk?
Bedenk een product of dienst en er bestaat een website die vraag en aanbod bij elkaar brengt. Zo heb je platforms voor huizen, gereedschap, schoonmakers, klusjesmannen, tekstschrijvers, web-bouwers, redacteuren, noem maar op. Handig natuurlijk, maar wat als het misgaat? Wie is dan verantwoordelijk, de uitvoerder of het platform?
Precies tegen die vraag loopt Jos Welman aan. Hij verhuisde vorig jaar zomer naar een appartement in Amstelveen. Van een van de slaapkamers maakt hij een kantoor. Om geen gedoe te krijgen met de internetverbinding wil hij de vaste aansluiting doortrekken via een loze leiding.
Via internet belandt Welman bij Zoofy, een platform dat consumenten aan vakmannen koppelt. Daar besteedt hij de klus uit voor 115 euro. De klusjesman neemt zelf de benodigde stekkers en kabel mee. 'Bij het weggaan vroeg ik hem nog of de kabel getest was. Het antwoord: ja.'
Toch krijgt Welman last van storing. Eerst denkt hij dat het aan zijn modem ligt. Later wijt hij het aan zijn pc, die al wat ouder is. Na enige tijd checkt hij de kabel. 'Ik trok zelf een losse kabel over de gang naar mijn pc.Weg storing. Dus volgens mij ligt het aan de doorgetrokken kabel.'
In december meldt hij dat bij Zoofy. De garantie is verlopen volgens het bedrijf. Zij spreken met de vakman af dat hij nog eens langskomt, maar hij komt niet opdagen. Welman probeert hem ook zelf te bellen, maar de vakman reageert nergens meer op.
Het is niet helemaal duidelijk wie het euvel moet oplossen. De vraag is of Zoofy echt alleen bemiddelaar is, of ook aannemer van de klus. Dat hangt af van de voorwaarden op de site, schrijft de Autoriteit Consument & Markt. Maar Zoofy's voorwaarden zijn multi-interpretabel.
Zo noemt Zoofy, dat maandelijks zo'n vijfduizend klussen uitbesteedt, zichzelf nadrukkelijk geen contractpartij, maar lopen alle betalingen wel via het bedrijf. Ook biedt Zoofy garantie aan en belooft Zoofy een nieuwe vakman te regelen als een klus niet naar wens is uitgevoerd - wat een zekere mate van verantwoordelijkheid impliceert.
Garantie is een grijs gebied. Voor diensten geldt geen vaste garantietermijn in Nederland, zegt ACM. Wel moet het gebrek binnen twee maanden na ontdekking worden gemeld. Producten moeten volgens de wet een redelijke termijn meegaan.
Verweer
Zoofy's oprichter Arthur de Leeuw 'begrijpt de frustratie', maar noemt het een complex probleem. Volgens hem is na vier maanden niet meer te checken wanneer de schade is ontstaan - bij de monteur, of later door toedoen van de klant. Garantie geldt daarom niet meer, meent hij.
Juridisch gezien acht De Leeuw zijn bedrijf niet verantwoordelijk voor de klusjesmannen. Garantie en de belofte een nieuwe vakman te sturen bij problemen ziet hij als extra service.
Ook nu was het de bedoeling dat dezelfde monteur nog een keer langs zou komen, ware het niet dat hij al van het platform is verwijderd omdat hij een aantal keer niet kwam opdagen. 'Wij willen niet met dit soort types samenwerken.' Volgens De Leeuw had de klantenservice daarop moeten anticiperen. Zodat Welmans contactpogingen hem bespaard waren gebleven.
Bron: Joris Zwetsloot, Volkskrant 3 juni 2019
Kortom een boel onduidelijkheden en gedoe. Is dit door enkele aanpassingen van het platform op te lossen? Moet er voor een ander businessmodel gekozen worden of heeft deze manier van arbeid uitbesteden zijn grenzen bereikt?
Groei platformen zet door
Wat doet de uitzendbranche? Groeit de kloof tussen hoog- en laaggekwalificeerd?
Het aanbod van on demand aanbieders groeit spectaculair. Geen wonder, iedereen kan zo’n site beginnen. Ook per regio en per stad ontstaat er aanbod. Zie bij Google de links bij klusjesman. En dan zie je bijvoorbeeld https://www.klusup.nl/klusjesman/amsterdam Een paradijs voor ondernemers.
Voor de hoogwaardige professional: de On demand App of de uitzendorganisatie?
Recent is in NL een nieuw platform verschenen, speciaal voor hoogwaardige professionals, ProLinker. Dit kondigt zich aan met wervende teksten als:
- Plaats een opdracht en ontvang meerdere reacties binnen 24 uur
- Bekijk portfolio's, referenties en kies de juiste professional
ProLinker.com heeft de tijd mee. Hoe succesvol deze formule zal zijn blijft spannend. De tijd zal het leren. Wat doen de grote uitzendbureaus in NL eigenlijk? Hadden zij niet voorloper moeten zijn? Of hebben zij goede redenen om niet aan te klampen. Zonet even bij Yacht.nl gekeken. Fraaie site; sterk ook dat men de verbinding met collega-professionals zoekt maar een On Demand App zag ik niet. Iets gemist?
Platformen die al langer bestaan zijn Freelance.nl en Freelancer.nl. Freelancer heeft op de frontpage het volgende uitnodigende tekstje:
- Gratis binnen 2 minuten uw opdracht plaatsen
- Binnen 24 uur gemiddeld 8 reacties
- Ontvang uitgebreide profielen met CV, portfolio en referenties
- Start direct met uw gekozen Freelancer
Met de volgende cijfers meldt Freelancer op 30-06-19 enkele cijfers: 50562 freelancers / 48173 opdrachten.
Gemiddeld nauwelijks 1 opdracht per freelancer. Daarvan ben ik niet erg onder de indruk. Maar het zou zomaar kunnen dat duizenden ZZP'rs zeer gelukkig zijn met Freelancer en dat de rest er een beetje bijhangt.
Kloof hoog- laaggekwalificeerd groter?
Iets heel anders betreft de kloof tussen goede vaklui en hoogwaardige professionals aan de ene kant en de operators van Uber, en Delivero aan de andere kant. Gaat deze kloof steeds groter worden? Immers de mogelijkheden tot taylorisatie en uitbuiting van de Uberachtigen zijn veel groter dan van de ProLinkerianen. De vakbonden voelen dit goed aan en bestrijden de ZZP formule. Tot dusverre slechts met bescheiden succes (Hierover: Verdienmodel On Demand Arbeid onder vuur ). En je zal maar in de beoordeling van je opdrachtgevers herhaaldelijk laag scoren! Niet iedereen is sociaal handig en vertrouwd met het dagelijks fatsoen? Wat gaat er met deze mensen gebeuren? Vallen zij definitief uit de boot?
Verdienmodel nog in volle ontwikkeling
Het verdienmodel van platforms is doorgaans weinig transparant. Upwork uit de VS laat zien hoe je al op de frontpage, daar duidelijkheid over kunt verschaffen. Dat geeft vertrouwen.
Worden platformen de basis van de nieuwe economie? Het zou zomaar kunnen!
Leonard Millenaar in Gig economy: geen vaste banen, maar losse klusjes ziet een economie ontstaan die drijft op platformen en ZZP'ers. Gaat het inderdaad die kant op? Veel platformen wekken de indruk een bloeiend bestaan te leiden. Kennelijk toch een businessmodel dat werkt. Hoe dan ook: Een paradijs voor ondernemers. De sterksten zullen overleven. Voorlopig is het een jungle.
We blijven er in ManagementSite over publiceren.
Willem Mastenbroek, hoofdredacteur ManagementSite
Gerelateerde artikelen
On demand organiseren en algoritmisch managen. De trends
Willem Mastenbroek
Opkomst van communities van zelfstandige professionals
Leonard Millenaar
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Dat er iets gaande is, is duidelijk, maar hoe groot wordt het, hoe bestendig zal het blijken te zijn en wat zijn de maatschappelijke gevolgen?
Laten we even afstrepen en afpellen.
• Ik vermoed dat de publieke sector niet snel zal worden omgetoverd tot een setje platformorganisaties. Het leger, de politie, het gevangeniswezen, de zorg, waterstaat, het onderwijs, ik noem maar wat, het zit er niet erg in.
Daarmee heb je tegenwoordig al snel de helft van de 'economie' te pakken.
• Ik sluit ondertussen niet uit dat overheden nog meer dan nu uitvoerende werkzaamheden, van call centers tot plantsoenendiensten, gaan uitbesteden. Overheden houden namelijk van de laagste prijs, ondanks al het rituele getoeter over kwaliteit en sociaal beleid. Dus als de ver-übering van de private arbeidsmarkt doorzet en de prijzen navenant dalen en de flexibiliteit ongebreideld toeneemt, wordt de verleiding om de boel uit handen te geven nog groter. En als men het in eigen huis houdt, voorspelt dat niet veel goeds voor de cao.
• Overheden denken ook vaak dat buiten de deur veel betere experts rondlopen dan zij zelf in huis hebben. Vaak klopt dat omdat menigeen zijn experts heeft wegbezuinigd. Geeft dit nieuwe kansen voor zzp-platforms? Ik vraag het me af. In het bestek van de kleinste aanbesteding worden vaak al enorme eisen gesteld aan het ervaringsniveau van de inhuurkracht. Komt bij dat men vanwege continuïteit en afbreukrisico liever zaken doet men de bekende bureaus dan met nieuwkomende eenlingen. Wel voorzie ik ook hier een prijsdrukkend effect.
• Het gaat dus vooral gebeuren in de private sector. Zien we hier een killer application in opkomst? Ik vermoed dat in de onderkant van de arbeidsmarkt de ver-übering nog wel een tijdje zal doorgaan en reguliere bedrijven zal opslokken of transformeren in überiaanse platforms. Tel uit je winst. Een onversneden vorm van uitbuiting is ons deel. Nul-urencontracten, oproepkrachten, tayloriaanse werkuitsplitsing, etc. en wie bezwaar maakt, is out. De vakbonden zijn op dit moment nauwelijks nog existent, maar als ze het verstandig spelen, gaan ze een bloeitijd tegemoet. Zo niet, dan is de vraag of de overheid een regulerende (lees: terugdringende) rol zal willen spelen. Ik voorspel: pas als het echt niet anders kan. Onze overheid is sinds een decennium of twee geheel van het neoliberalisme en bovendien heeft ze kilo’s boter op het hoofd.
• Hoger in de arbeidsmarkt, dus daar waar we al dan niet onvrijwillige zzp-ers aantreffen, zullen we ‘Taylor’ waarschijnlijk wat minder tegenkomen dan onderin, maar prijsdruk, bestaansonzekerheid en uitsluiting in geval van een paar negatieve recensies zitten er dik in. En omgekeerd, zij die scoren, hebben geen platform nodig, zoals je terecht opmerkt, Willem.
• Ik begrijp ook niet zo goed waarom sommige ‘kenners’ zo blij worden van de afschaffing van de – in hun ogen – ouderwetse en overleefde arbeidsmarktrelaties. Tegenover de vrijheid van weinigen staat de onderwerping van velen. Hoe kapitalistisch wil je het hebben?
• Mij verbaast ook dat deze liefhebbers hun voorkeur vooral baseren op de onvermijdelijkheid ervan, want digitalisering en zo. Alsof hier sprake is van een natuurwet waarvoor we slechts kunnen buigen. Welke samenleving hebben zij in gedachten? De klassieke en dus nare werkgevers worden vervangen door oppermachtige, ongrijpbare mondiale mediaconcerns als Google en Facebook waar afluisteren en data-misbruik usance zijn en ondanks boetes en overheidsregulering gewoon doorgaan. Commitment met een organisatie en haar klanten en medewerkers worden vervangen door de enkelvoudige aanwending van specifieke skills voor een bepaald doet of tijdvak tegen een tarief dat altijd onder druk zal staan (‘voor jou een ander’). Stap dan direct over op robots. Dat scheelt een dure en pijnlijke tussenstap.
Zo kan ik nog wel even doorgaan, op het gevaar af dat de lezers denken met een aartsconservatief te maken te hebben. Ik zwijg dus. Voorlopig.
Paul Verburgt
Goede vragen.
Over wat het worden gaat hebben we nog geen zekerheid. Maar dat het platform ontwerp grote gevolgen gaat hebben lijkt mij zeker. De voortekenen zijn duidelijk: Al jaren werken aannemers met een super flexibel bestand van on demand krachten. De vernetwerking van organisaties maakt het inhuren van on demand teams en bedrijfjes steeds gemakkelijker. Tal van organisaties proberen overhead- en transactie-kosten terug te dringen door hun staven af te slanken of buiten het bedrijf te parkeren tot en met HRM. Een flexibele schil van on demand personeel is een normaal verschijnsel geworden voor veel bedrijven.
Sluipenderwijs nestelt aldus het on demand model zich in steeds meer organisaties. Organisaties vernetwerken niet alleen; ze platformiseren ook.
Een toenemend legioen van ZZP’ers springt in op deze ontwikkeling. Dat niet iedereen hier blij van gaat worden is buiten kijf. Wat gebeurt er met de lieden die keer op keer laag scoren bij hun opdrachtgevers? Krijgen we ver-übering van de arbeidsmarkt met een race to the bottom? Een een Taylorisering van het werk. Je moet er toch niet aan denken.
Een ander risico dat je noemt "Commitment met een organisatie en haar klanten en medewerkers worden vervangen door de enkelvoudige aanwending van specifieke skills voor een bepaald doel of tijdvak tegen een tarief dat altijd onder druk zal staan (‘voor jou een ander’)."
Ook niet bepaald een vrolijk vooruitzicht. Aan de andere kant: hoe is het met commitment en betrokkenheid gesteld onder de huidige condities?
Daarbij komt nog dat het business model van On demand Apps mij kwetsbaar lijkt. In het artikel noem ik een paar risico’s. Zoals de mogelijkheid dat hun bestanden afgeroomd wordt door opdrachtgevers die voor langere periodes versterking zoeken.
Mijn voorlopige conclusies: de vernetwerking en platformisering van organisaties zetten door. Hoe de 'On Demand Arbeid' zich gaat ontwikkelen is onzeker; de risico's van Ver-übering en Taylorisering zijn reëel .
We blijven in ManagementSite deze ontwikkeling op de voet te volgen.
Willem Mastenbroek, hoofdredacteur ManagementSite