Leiderschap als sociaal proces

Veel aandacht gaat uit naar de leider als buitengewone held. Managementboeken beschrijven de leider vaak als Superman of Superwoman. En het managementteam als The Fantastic Four. Inclusief de buitengewone krachten en eigenschappen. De mens is soms onherkenbaar in deze Superhero’s.

De praktijk is anders. Daar vinden wij de directeur, ondernemer en manager terug als “gewone held”: met menselijke kwaliteiten en krachten. Maar ook met menselijke beperkingen, frustraties en leerpunten. Daarnaast blijken de Superhero’s in de praktijk niet erg effectief als leider.

Sociaal proces
Leiderschap is namelijk geen eigenschap van jou als leider, maar van je interactie met anderen. Leiderschap ontstaat in het (sociaal) proces tussen jou en je medewerkers, klanten, leveranciers, collegae (peers) en je eigen manager. Je beïnvloedt en wordt beïnvloed in dat proces.

Je leiderschap ontstaat in situaties (context en moment). Je bent effectiever als je die situaties begrijpt en accepteert. Als je aansluit bij de situatie en vormgeeft aan nieuwe situaties. Als je het proces van ruimte krijgen en creëren benut. En als je gebruik maakt van voortschrijdend inzicht.

Je vult leiderschap dus situationeel in (of niet). Daarom blijkt één specifiek leiderschapstype in de praktijk niet succesvoller dan de ander. Managementboeken dragen diverse leiderschapstypen aan, maar geven geen “formule” voor de persoonlijke, situationele invulling. Het is niet anders …

Breng jezelf in
De inbreng van jezelf als gewone held is van doorslaggevende betekenis in het sociaal proces van leiderschap. Je voorbeeldgedrag als mens van vlees en bloed is je belangrijkste instrument als leider. Met je ervaringen, je krachten, je beperkingen, je successen en je fouten.

Meer nog dan alle leiderschapstheorieën bij elkaar is het van belang je zelf te zijn. En leiderschap te brengen, die daarmee in lijn is. Die je eenvoudig en authentiek brengt. Die daardoor effectief is en anderen inspireert ook het beste van zichzelf te brengen. Het is eenvoudiger gezegd dan gedaan!

Jezelf zijn brengt succes, effectiviteit, plezier en ontwikkeling. Voor jezelf en voor de mensen waar je mee werkt. Een wijs persoon zei ooit: “doe wat je leuk vindt en je hoeft nooit te werken.” Een ander maakte daarvan: “doe wat je bent en je geniet en groeit van werken.”

Onderhoud de dialoog met anderen, maar vooral ook met jezelf! Word je daardoor bewust en ontwikkel je zelf verder. Het levert je beter inzicht in je eigen krachten, mogelijkheden, beperkingen en schaduwkanten. Je wordt effectiever als je ze kent en kunt hanteren.

Tips voor ontwikkeling van sociale leiderschapskwaliteiten

1. Ontwikkel je vermogen om situaties “aan te voelen.”
Door evaluatie (of reflectie) van eerdere situaties leer je op twee niveaus. Ten eerste om in vergelijkbare situaties in de toekomst effectiever te zijn. Ten tweede vergroot je je vaardigheid om in het moment de situatie goed aan te voelen.

2. Verbeter je bewustzijn over jezelf.
Neem de tijd om te zien wat je doet, maar vooral ook waarom je dat doet. Veel van onze handelingen zijn gebaseerd op onbewuste conditioneringen, overtuigingen en patronen. Maak ze bewust. Je wordt effectiever als je ze kent en kunt hanteren.

3. Maak gebruik van voor de hand liggende ontwikkelmogelijkheden.
Zoek het niet te ver. Elke dag biedt mogelijkheden. Neem de tijd om vaker stil te staan bij je eigen effectiviteit in dit sociaal proces. Spar eens wat vaker met mensen in je omgeving. Het zal je veel opleveren.

4. Maak gebruik van andere contexten om je vaardigheden te ontwikkelen.
Het is waardevol om te sparren met mensen uit andere omgevingen. Het brengt je andere perspectieven, prikkelende vragen en bespiegelende opmerkingen. En biedt je onconventionele en creatieve mogelijkheden om te groeien in je leiderschap.