Voer voor jonge bazen

Tijdens je opleiding word je weinig bijgebracht over je eerste jaren als leidinggevende: je zoekt het zelf maar uit. Je hebt waarschijnlijk dikke boeken over de theorie van leidinggeven en organiseren gelezen, maar weinig over de praktijk. Je hebt van docenten veel gehoord over het leiderschap van 'grote geesten', maar hun ervaringen hadden vermoedelijk weinig raakvlak met je eigen praktijk, nu je plotseling ‘de baas’ bent.

Mijn nieuwe boek Voer voor jonge bazen gaat wél over de praktijk, over je leven als nieuwbakken leidinggevende. Ik laat zien wat je kunt verwachten, en hoe je ermee om kunt gaan. Waar je als leidinggevende in elk geval op kunt rekenen, zijn medewerkers. Daarom begin ik met de ervaring van een medewerker, een boze medewerker.

"Ik ben blij dat je eens wat vraagt. Ze vragen je namelijk nooit wat hier. En als ze het doen, luisteren ze niet naar je antwoord. Ze doen er ook niets mee. De besluiten staan vaak vast. Zij worden natuurlijk ook maar gestuurd. Ze krijgen een target van hun baas, en die moeten ze dan halen. Dan heeft die baas het verder nergens meer over.

Eigenlijk behalen wij de target. Wij doen het werk; zij schrijven en praten erover. Onder elkaar maken we daarover grappen, maar het is eigenlijk verdrietig. We hebben namelijk niet zoveel aan hen. De meesten van ons werken hier zo’n vijftien tot twintig jaar. We kennen elkaar door en door. Die chefjes wisselen elkaar af. Vroeger hadden we Thijs. Die kende het werk en interesseerde zich voor zijn mensen. We zagen hem elke dag. Tien jaar geleden ging hij met pensioen. We hebben het nog vaak over hem.

Nu komt er zo’n jonge acadeem. We doen weddenschappen met elkaar hoe lang hij het zal volhouden. Eén jaar, twee jaar? En dan weer verder.Dat past in zijn carrièrepad. Je kunt er geweldig de slappe lach van krijgen als zo iemand dan weer net gaat doen alsof het wiel opnieuw moet worden uitgevonden. Uit beleefdheid luisteren we wel, maar na zo’n toespraak gaan we maar weer gewoon aan het werk. Ze hebben het al twintig jaar over veranderingen, maar er verandert in feite niets. Ja, iets meer automatisering, maar we doen nog steeds hetzelfde werk. Wat eigenlijk nog het meest verandert, is zijzelf. Je ziet steeds een ander gezicht. Je wordt natuurlijk ook wel eens moe van al die frisse gedrevenheid. Maar daar hebben we het met elkaar over bij de borrel, niet openlijk in het bedrijf, want ze gebruiken het toch tegen je. Dan heet je negatief.

Tegenwoordig heet je al snel negatief. Als je een kritische kanttekening plaatst, dan gaat de wenkbrauw al achterdochtig omhoog. Het enige dat ze daarmee bereiken, is dat we onze mond houden. Soms proberen ze vriendjes te maken met bepaalde mensen op de werkvloer. Meestal hebben ze dan iets van je nodig.

Echt slecht vind ik het, dat mensen die de kantjes ervan aflopen niet worden aangepakt. Goed gedrag wordt niet beloond, slecht gedrag wordt niet bestraft. Vaak worden dingen gedicteerd van bovenaf. We moeten het maar gewoon doen en niet zeuren. Maar omdat ze zo weinig weten van de werkvloer, komen ze soms gewoon met domme voorstellen. Die kloppen dan bedrijfseconomisch wel, maar zijn totaal niet uitvoerbaar in de praktijk. Een van ons schreef daar onlangs een brief over naar de directie. Die kwam terug via de chef. Er zat een terechtwijzing bij van die chef. Op de inhoud van de brief werd verder niet ingegaan.

Overigens was die schriftelijk vastgelegde terechtwijzing juridisch een lachertje. Een van ons is getrouwd met een advocate. Die heeft de brief bekeken. Nou, daar red je het niet mee bij de rechter, hoor. Haha, dat kunnen ze echt niet, een brief schrijven die juridisch waterdicht is. Ik klink een beetje cynisch, ik weet het, maar ik ben niet echt negatief. Ik doe mijn werk graag en geef mijn leidinggevenden altijd een eerlijke kans. Als je geen respect voor elkaar hebt, dan blijf je nergens. Dat respect zie ik aan de andere kant overigens te weinig. We zijn een schroef in hun machine. Klaar.

Sociaal gevoel is ook ver te zoeken. Laatst had een vrouwelijke collega voor de tweede keer borstkanker. Haar borst werd geamputeerd. Belde de leidinggevende na drie dagen om te vragen wanneer ze terugkwam. Zonder een vraag te stellen over de operatie. Hij bood zijn excuses aan. Ik wist niet wat je had, zei hij. Dat is pas erg."

Het zal je niet verbazen dat dit verhaal me inspireerde tot het schrijven van Voer voor jonge bazen. Als ik met dat boek één streven heb, is het om te voorkomen dat er ooit zo over jou wordt gesproken.

Bert Overbeek is redacteur van het populaire weblog JongeBazen.nl. Volg Bert via twitter.com/goeroetweets.