Jezelf verbeteren als leidinggevende?

Vertrekken medewerkers bij een bedrijf of organisatie? Negen van de tien keer ligt dat aan de leidinggevende. Bijna niemand verlaat zijn team en vertrouwde omgeving alleen omdat er ergens anders honderd euro per maand meer te verdienen valt. Redenen zijn vaak: stress ervaren op het werk, het gevoel hebben niet serieus genomen te worden, onzekerheid over eigen prestaties, geen binding voelen met de organisatie, een gevoel van onveiligheid.

Een manager die met een gouden handdruk afgevoerd wordt wegens wanprestatie?

Bijna altijd gevolg van zelfoverschatting en van het contact verloren hebben met wat er speelt onder medewerkers. Zo’n manager heeft een cultuur gecreëerd waarin alleen de ja-knikkers overblijven, waarin niemand hem nog zegt: ‘misschien moet je die beslissing heroverwegen’.

Dat binnen bedrijven en teams waar een vertrouwenscultuur heerst werknemers beter presteren, is nagenoeg bekend. Duidelijke verwachtingen, een open communicatie, veilig kunnen experimenteren, eerlijke feedback geven en krijgen: het draagt allemaal bij aan teamspirit en hard voor elkaar en voor de organisatie willen werken. Waaróm dit zo is, weten we sinds kort ook. De Amerikaanse neurowetenschapper Paul Zak deed tien jaar onderzoek naar het hormoon oxytocine. Hij ontdekte dat oxytocine de basis vormt voor het gevoel van vertrouwen en dat een stoot van dit hormoon vrijgevigheid en empathie aanwakkert. We weten nu ook dat oxytocine weer oxytocine aanwakkert. Ofwel: Wie iemand vertrouwen geeft, wakkert vertrouwen aan, en krijgt dat weer terug. Zo ontstaat er wederkerigheid, die eindeloos door kan gaan. Op de werkvloer ontstaat zo die cultuur van vertrouwen.

In onze tool Neuroview, een leiderschapsbeoordeling ontworpen in samenwerking met Paul Zak, onderscheiden we acht gedragingen die bijdragen aan oxytocine afgifte onder medewerkers. Onder meer begrip tonen, fouten durven toegeven en helder zijn over verwachtingen. Maar dit gedrag leidt niet alleen tot gelukkiger en beter presterende medewerkers. Die gedragingen leiden ook tot betere leidinggevenden. Want medewerkers die vertrouwen krijgen, geven dat ook weer terug aan hun leidinggevende. Die medewerkers durven feedback te geven, durven open te zijn in hun verwachtingen en teleurstellingen, maken een praatje en geven complimenten. Dat houdt een leidinggevende niet alleen met beide benen en oren in de organisatie, het zorgt er elke keer ook weer voor dat er bij de leidinggevende oxytocine wordt aangemaakt. Hierdoor ontstaat er een gevoel van vertrouwen bij de leidinggevende en wordt positief leiderschap en het creëren van een vertrouwenscultuur makkelijker.

In zijn TED Talk legt Paul Zak uit hoe oplichters handig gebruik maken van zo’n oxytocine-stoot in iemands bloed. Toen hij zelf als achttienjarige bij een benzinestation werkte, kwam een man uit de toiletten met een parelketting. Gevonden. Net op dat moment belde iemand op, ook een man, in paniek. “Een half uur geleden heb ik per ongeluk een parelketting bij jullie op de wc achtergelaten.” Zak antwoordde blij dat de ketting net gevonden was. “Fantastisch,” zei de man. “Ik wil de vinder graag 200 dollar geven! Ik ben er over een half uur.” Maar de vinder kon zo lang niet wachten. “Kan jij de ketting aan die man geven, dan delen we het vindersloon?” zei de vinder. Goed idee, vond Zak, die honderd dollar uit zijn portemonnee viste. De ketting werd nooit opgehaald en bleek van plastic.

Vertrouwen geven zodat vertrouwen beschaamd kan worden, het is een bekende oplichterstruc, weet Zak nu. Het krijgen van vertrouwen zorgt immers voor oxytocine in je bloed, waardoor je ook meer geneigd bent om vertrouwen te geven. Gelukkig weten we dankzij Zak’s ondekking nu ook waarom vertrouwen geven om iets positiefs te bereiken zo goed werkt. En daar zouden leidinggevenden hun voordeel mee moeten doen!

Eerlijk zijn over de toekomst van de afdeling en over het functioneren van medewerkers? Het is alleen makkelijk als je als leidinggevende vertrouwen hebt in je team en niet bang bent dat er muiterij ontstaat. Open zijn over de koers en mensen laten meepraten? Alleen mogelijk als je het gevoel hebt dat anderen ook open communiceren. In de machtsstructuur van leidinggevende en ondergeschikte, is het de leidinggevende die moet voorgaan in het geven van vertrouwen. Zo zorgt de leidinggevende er zelf voor dat hij goed contact houdt met zijn medewerkers, weet hij wat er speelt in alle lagen en krijgt hij medewerkers mee bij veranderingen in de organisatie.

Wie oxytocine zaait, zal oxytocine oogsten!