It’s the economy, stupid

Rutger Bregman schreef medio mei 2020 op De Correspondent: ‘Het tijdperk van het neoliberalisme loopt ten einde. Wat komt ervoor in de plaats?' Het artikel eindigt als volgt: 

'Als het neoliberalisme één dogma had, dan was het dat de meeste mensen egoïsten zijn. Uit dit cynische mensbeeld volgde al het andere – de privatiseringen, de groeiende ongelijkheid, de uitholling van de publieke sector. Nu is de ruimte er voor een ander, realistischer mensbeeld: dat de mens is geëvolueerd om samen te werken. Uit die overtuiging kan al het andere voortvloeien: een vertrouwende overheid, een solidair belastingstelsel en duurzame investeringen die nodig zijn voor onze toekomst. Zo kunnen we net op tijd klaar zijn voor de grootste test van deze eeuw, onze pandemie in slow-motion: klimaatverandering.'

Ons kapitalistisch systeem veranderen is lastig. Wij ademen immers neoliberalisme. Ik werd door medeauteur Jaap Jan Brouwer van het boek Nieuw Europees Organiseren (NEO) gewezen op de case: Alibaba naar Airport Maastricht in 2018. Ik heb de case herschreven naar de context zoals ons ‘nieuwe normaal’ zal zijn na de komende zomer. Mijn vraag is: zijn we mentaal al klaar voor dit nieuwe normaal?

Even voor de zekerheid, alles hieronder is fictief.

Rutte weigert zich in te zetten voor de ‘hub’ Alibaba
Bron: FD, december 2020

Airport Maastricht is al lange tijd in de race om de ‘hub’ te worden van de Chinese webwinkel ‘Alibaba’. Onze minister-president Rutte heeft geweigerd oprichter en CEO Jack Ma te ontvangen. Alibaba wil de wereld veroveren en heeft 6 pakketcentra in gedachten waarvan één in Europa, daarvoor is in totaliteit 16 miljard uitgetrokken. Het oog is daarbij gevallen op Maastricht. In het recente verleden - voor de coronacrisis - heeft Rutte nog wel gesproken met Netflix’ Reed Hastings en Seo Jung-jin, de topman van de Koreaanse farmaceut Celltrion. Beide hebben een vestiging in Amsterdam.

Het Europese logistieke centrum van Alibaba zou kunnen uitgroeien tot zo’n 50 voetbalvelden (380.000 m2). Het grootste Nederlandse distributiecentrum van ons land is momenteel van Zara (155.000 m2). Ook luchthaven Luik is in beeld. Maastricht is daarom niet blij met de houding van Rutte gezien het belang van zo’n deal voor de werkgelegenheid. Alibaba maakt niet bekend hoeveel werk het distributiecentrum kan gaan opleveren.

Toelichting Mark Rutte

Rutte wilde het FD wel een toelichting geven op zijn besluit, wat op een trendbreuk wijst. “We leven nu in het nieuwe normaal. Het gaat hier om een gevecht tussen de twee grootste webwinkels ter wereld. Alibaba wil Amazon van de 1ste plek stoten. Een gevecht tussen het Staatskapitalisme en het Neoliberalisme. Een spelletje Monopoly waaraan wij als Europeanen niet mee willen doen! Wij hebben onze les geleerd dit voorjaar en ik zal ook mijn Belgische ambtgenoot daar desgewenst op aanspreken. Men wil met mij ongetwijfeld praten over fiscale voordelen, in braaftaal financiële condities. En dat doen we niet: geen belastingvoordeeltjes meer voor buitenlandse aandeelhouders. We hebben van Booking.com geleerd. U weet dat ik naast liberaal ook geschiedkundige ben. Het is een eeuwenoude wijsheid, ik dacht van Michel de Montaigne (red. 1533 - 1592), ‘Zelfs op de allerhoogste troon zitten we op onze kont’. Laten we gewoon even normaal blijven doen. Ik ben me bewust dat deze lijn inconsistent is ten opzichte van het recente verleden. We zijn samen uit de crisis gekomen en we gaan nu samen solidair verder. Het gaat niet langer meer om sec aandeelhoudersbelangen. Het gaat nu om alle stakeholders. Onze planeet is daaraan toe en Limburgers zitten echt niet te wachten op meer vliegtuigen. Dit idee is bovendien volkomen in strijd met de klimaatdoelstellingen en onverenigbaar met de strijd tegen de klimaatverandering. We praten ook nog eens over 1.500 vrachtauto’s per dag extra op ons wegennet. De kwaliteit van de banen is niet hoogwaardig: in de VS zouden ze dit type banen McJobs noemen. Laat Alibaba zich gewoon richten op de Aziatische markt, die is groot genoeg. Het is ook zeker niet persoonlijk bedoeld: als Amazon hier zou komen met hetzelfde idee zou onze reactie hetzelfde zijn. Bovendien willen de Chinezen hier 25 ha grond kopen. Met alle respect: ons land is niet te koop!”

Aldus het artikel in het FD.

Nu weer naar de werkelijkheid; die was precies andersom in januari 2018.

Mijn vraag: Hoe denken we nu over het nieuwe normaal zoals hierboven beschreven? Welke Mark Rutte wil jij straks terugzien: de Neoliberaal (2018) of de Rijnlander (2020)?