Grootste valkuilen van (team)begeleiders

Interveniëren in houding, gedrag en samenwerking vraagt dat je jezelf  los maakt van je  behoefte om door het team of organisatie geaccepteerd te worden. Je bent bereid om weerstand tegen te komen en hebt geleerd dat niet persoonlijk te maken.

“Het hele team vindt me niet goed genoeg. Ze komen tegen me in verzet en weerleggen elke interventie die ik probeer te doen. Ik voel de paniek in me groeien”. 

Dynamisch krachtenveld

De grootste nachtmerrie van iedereen die met groepen en teams werkt is om geen plek te hebben in het team. En we weten natuurlijk dat dit evengoed voor de leden een angstig scenario is; dat je niet geaccepteerd wordt en uitgesloten.
Wie vóór het geheel staat in een rol als trainer, coach of leider bijvoorbeeld kan niet duiken. Er wordt naar hem of haar gekeken om de boel -goed- te leiden. En tegelijkertijd is er in de onderstroom misschien ook wel verzet tegen precies dat leiderschap waar ook behoefte aan is. Je stapt dus in een dynamisch krachtenveld als facilitator van groepen oftewel interventionist in samenwerking. Vanuit welke rol dan ook. 

En het kan niet anders, dan dat dat krachtenveld effect op je heeft. Bewust of onbewust. In de onderstroom wordt appel op je gedaan om precies dat te doen, wat de individuele leden in het systeem nodig hebben. Zorgen voor de leden, de harmonie, wegblijven bij de olifant in de kamer met veel theorie en uitleg, expertise delen, adviseren, regelen, oplossen, betoveren met magische opstellingen of hart-lucht-sessies; allemaal voorbeelden van interventies die we als interventionist met grootste passie doen en die allerlei effecten hebben. Maar ze leveren geen duurzaam leerrendement op en ook geen ontwikkeling van het systeem als geheel. 

Waarom niet? Omdat ze de primaire afhankelijkheid van jou als interventionist in stand houden. Die afhankelijkheid is onontkoombaar omdat een systeem als geheel leiderschap, kaders en grenzen nodig heeft net als een jong kind. Dit heeft niets te maken met de volwassenheid of professionaliteit en autonomie van de individuele leden. 

Onderstroom die in álle teams speelt

Denk aan een team met psychologen; individueel zijn ze getraind in het goed aansluiten bij de ander en het echt luisteren. Zet ze samen in een collegiaal overleg en dan laat zich meestal iets heel anders zien. Er wordt ineens niet meer aangesloten en geluisterd waardoor het geheel niet samen tot resultaat kan komen. Er wordt naar de voorzitter/leider/coach gekeken om dat recht te trekken. Maar dan wel op een manier die voor de individuele leden acceptabel is. Dus graag precies sturend, invoelend, vredelievend, zacht, hard, duidelijk, omzichtig, ruimte latend, ruimte nemend, enzovoorts enzoverder: Leidt ons, maar doe het wel zoals wij willen. Dus volg ook! Anders zetten we je er letterlijk of figuurlijk uit. Een onmogelijke paradox in de onderstroom die overigens bij álle teams speelt. Echt niet alleen bij psychologen. De verschijningsvorm verschilt alleen per context. 

De interventionist in samenwerking die onbewust ingaat op dit onbewuste appel, zal meestal hard werken en naar eer en geweten zich inspannen om de beste interventionist voor het systeem te zijn die hij of zij kan zijn. Als je echter niet bewust bent van bovenstaande paradox in de onderstroom en je eigen reactie daarop, zal je waarschijnlijk interventies doen die geen leerrendement voor het geheel opleveren. Interveniëren vanuit je automatische impuls levert nooit een doorbraak op in de ineffectieve patronen die spelen in het geheel. Je bevestigt onbewust de ineffectieve patronen die het geheel weerhouden in het autonoom handelen. Omdat je de afhankelijkheid niet doorbreekt.

Zelfbewustzijn als interventionist

Interveniëren met duurzame impact vraagt dat je jezelf innerlijk zo weet te reguleren dat je je los maakt van je volstrekt natuurlijke en gezonde behoefte om door het team of ander systeem geaccepteerd te worden. Je maakt je vrij. Je bent bereid om weerstand tegen te komen en hebt geleerd dat niet persoonlijk te maken. 

Je wordt daarmee vrij om te spiegelen. Zonder oordeel, maar wel scherp in relatie tot de dynamiek die je waarneemt.

Als je dat lukt -als je jezelf zo getraind hebt in je beheersing- ben je van enorme waarde voor een systeem dat wil leren om effectief en zo autonoom als de context toestaat tot resultaten te komen! Je leert het systeem kijken naar zichzelf en kijken naar ineffectieve patronen die doorbroken kunnen worden vanuit bewustzijn. En dat vraagt een hoge mate van zelfbewustzijn van jou als interventionist. 

Beheers je!

Interveniëren in samenwerking voorbij je eigen gedoe. Maak de grootste valkuilen van (team)begeleiders inzichtelijk. Daarbij gaat het verder dan alle boeken over teams, samenwerking en groepsdynamica. Het helpt je als begeleider van groepen maximale, duurzame impact te maken met je interventies en te zorgen voor een optimale effectiviteit van het collectief.

_{Door Jobbeke de Jong, organisatiepsycholoog en oprichter van Tachles, een netwerk van samenwerkende team- en organisatiecoaches. Eerder schreef zij het handboek Competente mensen, incompetente teams.}