“Ik wil alles met je delen, wil alles voor je zijn. En als jij me wilt vertrouwen, dan delen we de pijn.” De roep om sterke leiders klinkt steeds luider. Maar sterk is niet hiërarchisch. De nieuwe leider is niet alleen dienend en coachend, de nieuwe leider deelt met zijn medewerkers. Maar kun je leiderschap wel delen en zo ja, delen we dan ook de pijn?

Loslaten
De top-down leider heeft zijn langste tijd gehad. Althans, in de westerse wereld. Van nieuwe leiders wordt een andere instelling verwacht. Kenners reppen over gedeeld leiderschap, waarbij anderen invloed hebben en mogen uitoefenen op processen en besluitvorming. Leiderschap als co-productie met een glansrol voor de medewerker en het team. Gedeeld leiderschap met als uitgangspunt het beter benutten van specifieke expertise en verbetering van de bedrijfsresultaten.

Maar loslaten, dat is nog niet zo makkelijk. Dat geldt niet alleen voor een kind dat de duwkar laat voor wat ie is om zijn eerste stapjes te zetten. Loslaten is een kwestie van vertrouwen. In jezelf, van medewerkers en in medewerkers. Drie elementen zijn hierbij van belang:
1. Afhankelijk durven te zijn,
2. transparant en eerlijk handelen,
3. verwachtingen managen.

Van alle markten thuis
In mijn visie beschikt ieder mens in meer of mindere mate over leiderschapskwaliteiten. Maar een topvrouw of topman is meer. Een visionair, een motivator, een coach, inspirator, communicator en leraar. Het talent om deze eigenschappen te herkennen en ze te delegeren schaar ik hier ook onder. Sterker nog, het is de sleutel naar gedeeld leiderschap. Want gecombineerd met vertrouwen en een gezonde dosis zelfkennis en -reflectie ben je in staat om je leiderschap te delen.
Gedeeld leiderschap is niet zozeer dat iedereen op hetzelfde niveau opereert. De inzet is een optimale teamprestatie, aangevoerd door een eindverantwoordelijke die de verschillende talenten herkent, stimuleert en elkaar aan laat vullen. Geen eenvoudige taak in een tijd van toenemend individualisme. Maar wie oog heeft voor de eveneens toenemende behoefte aan zelfontplooiing, kan dit als tegenkracht gebruiken.

Moeilijke keuzes maken
Procesverantwoordelijkheden delen en tegelijkertijd eindverantwoordelijk zijn voor het resultaat, dat is gedeeld leiderschap. Het maken van moeilijke keuzes hoort daar bij. Tot op zekere hoogte kun je dat als team samen doen. Maar een leider blijft eindverantwoordelijk waarbij je succes deelt en pijn voor je zelf houdt.
‘Ik wil alles met je delen, wil alles voor je zijn. En als jij me wilt vertrouwen, dan delen we de pijn’. Het zijn woorden uit het liedje van Maywood, waarmee de twee zussen in 1990 in Zagreb aan het Eurovisie Songfestival meededen. Ze kregen ruzie en delen nu helemaal niets meer met elkaar. Gedeeld leiderschap is een van de grotere uitdagingen van de moderne leider. Het uiteindelijke leiderschap is in mijn ogen echter niet te delen. Er is immers uiteindelijk slechts één eindverantwoordelijke. En dat is iets waar medewerkers lang niet altijd in bedeeld willen worden.

Susanne Stolte
Voorzitter NCD – Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren