Een leider die leidt, lijdt niet

Regelmatig coach ik leidinggevenden. Vaak omdat ze beter willen worden, maar vaak ook omdat het gewoon niet goed gaat. Er is gedoe en dat gedoe kan allerlei vormen aannemen. Er zijn conflicten, er worden fouten gemaakt, het team luistert niet naar de leidinggevende, klanten of andere belanghebbenden zijn ontevreden, er is een hoog verzuim, etc.

In vrijwel alle gevallen is het gedoe terug te voeren op een gebrek aan leidinggevende capaciteiten. En niet alleen het team, maar ook de leidinggevende lijdt daaronder.

Leidinggeven doe je omdat je dat ambieert. In het geval je per ongeluk in een leidinggevende positie bent beland en je vindt het een hoop gedoe en niet leuk, dan is er eenvoudigweg maar één passend advies. Stop er mee en wel zo snel mogelijk.

Er van uitgaande dat er een sterke ambitie bestaat om leiding te geven is het evident dat je voor een aantal zaken verantwoording draagt.

Geef richting door het hebben van een visie

Jij bent verantwoordelijk voor de richting van je team of organisatie. In je visie schets je een richtinggevend ideaal. Doe daar vooral niet te ingewikkeld over. Wat is de stip op de horizon? Waar wil ik met jullie zijn over een bepaalde tijd en hoe ziet dat er dan uit? Hoewel je er niet te ingewikkeld over moet doen is een visie wel ontzettend belangrijk. Door je visie geef je richting en heb je als leidinggevende het stuur in handen. Hoewel er ook leiders zijn die visie zien als een olifant die je uitzicht bederft(1), zeg ik, zonder visie is leiderschap onmogelijk!

Moet je altijd die stip op de horizon in je eentje bedenken als leidinggevende?

Mijn advies is, indien mogelijk, anderen daarin te betrekken. Je creëert op die wijze eigenaarschap en draagvlak en dat maakt het alleen maar makkelijker. Mensen die mee hebben gedacht hoef je niet te overtuigen en dat scheelt een hoop energie. Het is wel zaak je te realiseren dat je als leidinggevende uiteindelijk altijd de (eind)verantwoordelijkheid draagt.

Veiligheid en verbinding

Natuurlijk dien je overtuigd te zijn van de juistheid van de visie. Vanuit die overtuiging heb je je daar zelf aan verbonden. Nu is het taak om vanuit leiderschap ook je team of organisatie te verbinden aan die visie. Je dient ze te verbinden met dat hogere doel dat een gemeenschappelijk doel dient te worden. Gedoe ontstaat wanneer er onduidelijkheid is over de richting. Mensen kunnen zich dan niet aan iets verbinden, hebben geen richting en gaan de dingen naar eigen believen doen. En geef ze eens ongelijk. Als leidinggevende is het daarnaast je taak een klimaat te realiseren waarin mensen zichzelf durven zijn, waarin psychologische veiligheid een vanzelfsprekendheid is. Zo creëer je een perfect team (2).

Wees creatief en toon moed

Omstandigheden binnen organisaties en hun omgeving wijzigen razendsnel. De weg naar de stip op de horizon is dan ook zelden een rechte weg. Als leidinggevende moet je dan ook over creativiteit en durf te beschikken om het hoofd te kunnen bieden aan de uitdagingen die op je pad komen. Je dient wendbaar te zijn en de moed hebben vertrouwde paden los te laten en nieuwe in te slaan. Die verantwoordelijkheid ligt primair bij jou en kun je niet te delegeren. Wendbaarheid is essentieel om als organisatie te kunnen overleven. Leiders vervullen hierin een voorbeeldrol. Het is essentieel dit gedrag als leidinggevende te laten zien. Het is namelijk voorbeeldgedrag voor de mensen aan wie je leiding geeft.

Ken u zelf

“Ken u zelf” schreef Plato. Dat geldt zeker voor degenen die leiderschap ambiëren. Waar liggen mijn talenten, wat moet ik veranderen of verbeteren? Dat zijn vragen waar je indringend mee bezig dient te zijn. Slechts wanneer je dat voor jezelf doet kun je van anderen eisen hun gedrag te veranderen of verbeteren. Het betekent dat je regelmatig buiten je comfortzone zult opereren. Het mag een geruststellende gedachte zijn dat zich juist daar de steilste leercurve bevindt. Wie anderen wil leiden moet eerst zijn eigen meester zijn. De weg naar persoonlijk meesterschap levert enorme winst op. Het zorgt ervoor dat je als charismatisch en authentiek ervaren wordt.

Vanzelfsprekend?

Bovenstaande adviezen lijken vanzelfsprekend en dat zijn ze ook. Toch is het verbazingwekkend te constateren dat er op heel veel plekken wordt gezondigd tegen deze principes. Het gevolg: de leider lijdt inclusief de mensen aan wie hij leiding zou moeten geven. Pas wanneer je bovenstaande onderwerpen op orde hebt krijgt leiderschap vorm. Want de taak van een leider is het creëren van een psychologisch veilig klimaat waarin mensen tot bloei kunnen komen, inclusief jezelf. Ken je mensen en ken jezelf, ontwikkel de verbeterpunten. Zorg voor een gezamenlijke richting. Gaat het dan allemaal vanzelf? Waarschijnlijk niet, wees creatief en durf acties te ondernemen. Wanneer leiderschap op deze wijze vorm krijgt dan is dat niet alleen inspirerend voor een team, het is ook inspirerend voor jezelf. Het is een voortdurende wisselwerking tussen inspireren en geïnspireerd worden.

Noten

1. Mark Rutte tijdens de H.J. Schoo- lezing 2013
2. Het perfecte team volgens Google