Toen ik bezig was met de PR rondom 'The Scourge', mijn boek over Dorestad in de vroege middeleeuwen, was een van de vragen die langs kwam, wat nu eigenlijk de rol nog is van geschiedenis in onze samenleving. Hoewel historische romans als zoete broodjes over de toonbank gaan, en ook goede biografieën altijd wel op een redelijk lezersaanbod mogen rekenen, is de positie van het geschiedenisvak in onze samenleving behoorlijk verzwakt in de laatste decennia.

In gesprekken met studenten en jonge managers merk ik dat de interesse in geschiedenis vaak geen enkele prioriteit heeft. Wel maakt men zich zorgen over de economische recessie en over het geringe effect van veranderingsprocessen.
In zijn boek over verandermanagement betrekt Willem Mastenbroek de geschiedenis er wel bij. Het historisch perspectief dat hij aanbrengt, brengt verdieping en wijsheid. Het laat zien dat veranderprocessen van alle tijden zijn, en dat leiders door de hele geschiedenis heen bezig zijn geweest met verandervraagstukken. Hiervan kennis te nemen, zorgt voor een toename van inzicht in de effectiviteit van bepaalde aanpakken. Er valt geweldig veel van te leren.

Dat geschiedenis als vak in Nederland op zijn retour is, valt te betreuren. De kunst om dingen in een breder perspectief te zien, lijdt er onder. Meer historisch inzicht zou onze economie goede diensten kunnen bewijzen.

Een voorbeeld
Een historisch nogal aanvechtbaar cliche wil dat periodes van economische groei en recessie elkaar altijd opvolgen. Het is het bekende verhaal van de zeven vette en de zeven magere jaren. We zitten nu ‘even’ in een recessie, maar we weten zeker dat we daar met zijn allen wel weer uit gaan komen. Want de wetmatigheid is, zo hebben we bedacht, dat na regen zonneschijn komt.

Uit de geschiedenis blijkt dat dit niet altijd het geval is. Soms valt een florerende samenleving plotseling ten prooi aan de bedelstaf. Beschavingen komen en gaan, en om goede economische analyses te maken van de situatie waar je in zit, moet je een beetje ‘boven je tijd’ kunnen hangen, en dat gaat nu eenmaal beter als je iets weet van andere tijden. Dan kom je verder. Daar bewijst geschiedenis fantastische diensten.
Je moet weten wat in het heden vergelijkbaar is met ‘vroeger’, maar vooral ook wat de verschillen zijn. Het kritische denken dat daarbij noodzakelijk is, leer je onder andere in geschiedwetenschappen. Andere Europese landen schijnen dat goed te weten; Nederland veel minder.

U begrijpt het al: dit is een pleidooi voor het geschiedenisvak. Je druk maken over je eigen cultuur is meer dan immigranten iets vertellen over klompen, bloemen en molens of ze dwingen je taal te leren.

Bert Overbeek
www.pitchersupport.nl