Diversiteit vereist verdraagzaamheid

Wij zouden Zwarte Piet moeten ontslaan. Weg met die man uit het Sinterklaasfeest, zowel uit de samenleving als uit de (bedrijfs)organisaties. Hij zou vernedering belichamen: zwart en een ondergeschikte rol. Niet te handhaven. Dat begrijp ik niet. Hij lijkt mij een aanstelling voor het leven waard. Juist om onze diversiteit te bewaren!

ONHOUDBAAR
Bizar genoeg gaat het debat over Zwarte Piet uit van een onhoudbaar doel: maak Sinterklaas weer speciaal voor iedereen!

Het sinterklaasfeest is helemaal geen feest speciaal voor iedereen en zal dat ook nooit kunnen zijn. Onze multiculturele samenleving en organisaties staan bol van (al dan niet religieus gevoede) festiviteiten, manifestaties en uitingen van zeer uiteenlopende aard. Het is ondoenlijk van iedereen in België en Nederland, van alle actoren in een (bedrijfs)organisatie te verlangen dat hij/zij zich zonder meer kan vinden in elk ervan.

Vrijwel altijd is er sprake van een (symbolische) vorm van vernederende discriminatie, vanwege levensovertuiging, politieke gezindheid, godsdienst, ras, geslacht, mensenrechten en wat al niet meer.

Naast roetzwarte Zwarte Piet valt te denken aan: carnaval, ramadan en het Suikerfeest, vossenjacht, dreadlocks, jongensbesnijdenis, Amsterdam Gay Pride, het Koningshuis, borstvoeding in het openbaar, spotprenten, cabaretiers, kerstmis, Poerim (Lotenfeest), Moederdag, lesbisch moederschap, (Stalinistisch/Maoïstisch) rood, abortus, het nationale volkslied, monogamie, hoofddoekjes, prostitutie, paaseitjes, schotelantennes, standbeelden, bustes en plakkaten in de openbare ruimte, namen van straten en pleinen, Chinees Nieuwjaar, euthanasie, (halal)vlees, 21 juli als Nationale Feestdag, dierentuinen, Bevrijdingsdag, Koerden, Divali, bijzonder onderwijs, tambú, kermis, naaktstranden, wellnesscentra, homohuwelijk, enzovoorts, enzovoorts.

DREADLOCKS
De strijd tegen racisme lijkt het ontslag van Zwarte Piet te rechtvaardigen. Oh ja? Gaan we nu met vereende krachten dergelijke symbolen begraven?
Een willekeurig voorbeeld: wordt het niet hoog tijd een gevecht aan te gaan tegen het dragen van dreadlocks? Het laten groeien van het kroezige haar tot woeste manen vormt namelijk hét symbool van dictatoriale macht, uitbuiting en racisme.
Voor de religieuze beweging van het rastafarianisme, ontstaan in Jamaica, is het dragen van dreadlocks een symbolische toenadering tot hun god. Die god wordt algemeen Jah genoemd en betreft Haile Selassie, ofwel Ras Tafari, de Overwinnende Leeuw van de stam van Juda (en nog een reeks van eretitels). In de haardracht van dreadlocks imiteert de rastafariër de manen van de leeuw en verbindt zich zodoende met de geest van de leeuw van Juda. Daarenboven onderstrepen de ‘manen’ de dominante rol die de man in deze beweging speelt: vrouwen zijn er om kinderen te baren, te koken en om te (be)dienen.
Het rastafarianisme heeft naast deze ‘zwarte god’ nog als basisprincipes dat blanken inferieur zijn aan zwarten en dat het zwarte ras voorbestemd is over de wereld te heersen. Bob Marley heeft die ondergang op luchtige reggaeritmes en onder het genot van ganja (hasj) bezongen.

De aanblik van dreadlocks is een gruwel voor mij en eenieder die zich ook maar enigszins realiseert welk een potentaat Haile Selassie (1892-1975) is geweest en wat het rastafarianisme voorstaat. Blank racisme, witte privileges en een getroebleerd bewustzijn worden bekritiseerd door mensen waarvan meerderen de dreadlocks op hun eigen hoofd cultiveren, zoals mevrouw prof. dr. G.D. (Gloria) Wekker. Moet ik dreadlocks tolereren, terwijl die het symbool zijn van dictatuur, uitbuiting en racisme?

VERDRAAGZAAMHEID
Het lijkt gerechtvaardigd om te zeggen: haal eerst de balk eens uit je eigen oog, voor je je bemoeit met de splinter in de mijne (zie voor deze uitdrukking de Bijbel, waarop ook de rastafariërs zich beroepen). Nee, daartoe roep ik de dreadlocks niet in beeld. Het gaat mij om de reikwijdte van verdraagzaamheid.

Wanneer tolerantie iets betekent, dan is het het verdragen van uitingen die je om enigerlei reden tegen de borst stuiten. Dit is geen pleidooi voor grenzeloos je ‘eigen ding’ doen. De Nederlandse (grond)wetten zijn en blijven leidend.
We moeten ons realiseren dat alle sociale, etnische en religieuze groepen in onze samenlevingen zich inlaten met aangelegenheden die ‘de ander’ nauwelijks door de strot krijgt (in figuurlijke en soms zelfs letterlijke zin).

Eenieder mag wel wat meer water bij de wijn doen. Anders is het ondoenlijk om in de samenleving en in welke (bedrijfs)organisatie dan ook te functioneren. Dan stevenen wij af op Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie.

***
Noot: Voor deze gedachtegang heb ik mij laten inspireren door het essay ‘Two Concepts of Liberty’ van Isaiah Berlin; verkrijgbaar in vertaling bij Boom, Amsterdam, 2015. Over rastafarianisme en andere Caribische sociaal-culturele fenomenen zie Aart G. Broek, Het zilt van de passaten; Haarlem, 2000. De column maakt ook gebruik van inzichten in mijn De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie (Haarlem, 2015)