Verkeersinfarct ligt in Nederland op de loer!

Columns

'Zonder miljarden investeringen loopt Nederland vast. En als we niets doen stevenen rechtstreeks af op een verkeersinfarct', liet de directeur van de Nederlandse Spoorwegen onlangs weten. Volgens het Ministerie van Verkeer en Waterstaat neemt het reistijdverlies op onze wegen tot 2021 met 38% toe. En dat is nog maar een gemiddelde. Je zult maar iedere dag in de Randstad heen en weer moet reizen tussen woon- en werkplek. Dan sta je als automobilist in sommige delen zo’n 70 uur per jaar in de file. Nu nog staan Belgen het meeste aantal uren in de file. Maar als de trend zich doorzet nemen wij straks het stokje over van onze zuiderburen.

Carpoolen

In Nederland zijn er de afgelopen tijd tal van maatregelen genomen om het fileprobleem op te lossen. Zo heeft de overheid een tijd lang het carpoolen gepromoot. Speciaal hiervoor zijn in het land diverse parkeerplaatsen aangelegd. Helaas heeft autodelen nauwelijks impact gehad op de bezettingsgraad van ons blik. Over het algemeen zijn tijdens de spits nog steeds vier van de vijf zitplaatsen onbezet. De uitzondering op de regel zijn de werkbusjes, die dagelijks goed gevuld over onze snelwegen rijden.

Rekeningrijden

En het extra belasten van vervoer tijdens de spits? Is dat niet de oplossing voor ons fileleed? Al jarenlang woedt er een hevige discussie tussen voor- en tegenstanders als het om rekeningrijden gaat. Maar voorlopig komt het concept dat in Singapore met succes is ingevoerd niet van de grond. Geen politieke partij die daar in ons land zijn vingers aan wil branden. Daarvoor is de weerstand onder de bevolking te groot. Menig Nederlandse autobezitter voelt zich toch al behoorlijk uitgeknepen. Die zit naast torenhoge accijnzen op onze brandstoffen, niet te wachten op nog een extra heffing. ‘De politiek moet de auto niet nog meer als melkkoe gebruiken’, is het sentiment dat vaak opspeelt bij dit soort maatregelen.

Creatieve oplossing: deeltijdrijbewijs?

Er wordt wel eens gezegd dat Nederlanders ‘moeilijk doen’ tot kunst hebben verheven. En dat geldt zeker voor het oplossen van onze verkeersproblematiek.

Het is knap lastig, om voor dergelijke complexe problemen simpele oplossingen te bedenken. Zo niet voor de Brit Edward de Bono.

De Bono is een bekende managementauteur, die een aantal jaren geleden het idee opperde om gewoonweg een deeltijdrijbewijs in te voeren. Aanleiding vormt de verkeerssituatie op het kleine eiland Malta, waar hij woonachtig is. Daar veroorzaakt de grote autodichtheid om de haverklap ernstige congestie. Tegenover een inwonertal van 400.000 mensen staan daar maar liefst 326.000 auto’s geregistreerd. Weliswaar is de autodichtheid in ons land een stuk kleiner, maar leidt het intensieve forensisme iedere dag tot veel fileleed.

Een deeltijdrijbewijs zult u denken, wat is dat voor onzinnig idee?’ Dat was eerlijk gezegd ook een van de eerste gedachten die bij mij opkwam, toen ik kennis nam van zijn voorstel. ‘Luchtfietserij’ en ‘rijke fantasie’ waren woorden die ik onlangs uit mijn naaste omgeving opving, toen ik dit onderwerp aan de orde stelde. Maar toch. Stel nou dat we dit idee gaan invoeren in ons land. Het ene rijbewijs alleen geldig voor maandag, dinsdag en woensdag. En de tweede variant voor donderdag, vrijdag en zaterdag. Het gevolg hiervan is dat autobezitters min of meer gedwongen worden vaker samen te gaan reizen. Hierdoor zal de bezettingsgraad van het autopark toenemen, en zal er veel minder congestie optreden.

Hoe te realiseren?

Welke maatregelen moeten er worden genomen om dit concept in praktijk te brengen? En hoe kunnen we voorkomen dat er straks misbruik van dit systeem wordt gemaakt? Daar zitten nog wel wat haken en ogen aan. Hierbij een poging.

  • Misbruik zou je kunnen voorkomen door het type rijbewijs te koppelen aan een bepaalde kleur nummerbord. Je zou bijvoorbeeld blauwe en rode nummerborden kunnen invoeren. De blauwe voor de ene variant van het deeltijdrijbewijs, en de rode voor de andere variant. Op die manier loopt degene die zich niet aan de regels houdt gauw tegen de lamp. Als extra afschrikking zou je torenhoge boetes kunnen instellen.
  • Om een meer evenredige verdeling van de twee varianten door te voeren, zou je ze kunnen koppelen aan de even of oneven huisnummers van de autobezitters.
  • Daarnaast zou er de mogelijkheid moeten zijn om je rijbewijs om te ruilen, waardoor er een betere match met je werkdagen ontstaat.
  • Last, but not least. Zorg dat er meereisapp’s worden ontwikkeld, die regio dekkend zijn. Hierdoor kunnen vragers en aanbieders, die bij elkaar in de buurt wonen, makkelijk met elkaar in contact komen.

Willen we straks nog langer in de file staan, of nu goed nadenken over een creatieve oplossing? That’s the question! Ik verneem graag een constructieve bijdrage van de lezer.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Harry Wiggers
Er zijn al veel initiatieven om het fileleed te verzachten. Zo weet ik dat in de provincie Utrecht automobilisten de kans krijgen om mee te doen aan een mobiliteitsactie: ga vaker fietsen! Via je smartphone, gps, worden de fietskilometers gemeten en kun je punten sparen voor een leuke beloning. Ook bedrijven kunnen voor hun personeel meedoen. Alle beetjes helpen...

De maatregelen die jij hier noemt zijn wel erg drastisch. Misschien komt het nog wel een keer zover. Bedenk wel dat de economische schade erg groot zal zijn.
Ruud Loeve
Creatief idee! Maar haalbaar? In Athene is iets vergelijkbaars bedacht: op sommige dagen mogen alleen auto's de weg op met een even getal aan het begin (of eind?) van het kenteken. De andere dagen de oneven kentekens. Dit met als doel minder files en betere luchtkwaliteit. Gevolg? Elke Athener kocht een tweede auto met een ander kenteken.

Ook handhaving is een lastige. In 34 jaar is één keer door een agent mijn rijbewijs gecontroleerd. En een extra taak op de schouder van oom agent is tamelijk kansloos gelet op het al zwaar belaste korps. Of hoge boetes voldoende afschrikken? Ik vraag het mij af. Op niet handsfree bellen in de auto staat een flinke boete maar ik zie dagelijks overtreders.

Of we het leuk vinden of niet, de enige effectieve oplossing voor files is rekening rijden met incar technologie.
Ton Vergbeek
Lid sinds 2019
Beste Ruud,

Allereerst bedankt voor je uitgebreide reactie. Als leek op het gebied van verkeerstechnologie ben ik benieuwd hoe incar een oplossing kan bieden
voor het fileprobleem. Graag een korte toelichting.
Ruud Loeve
Beste Ton, op wikipedea is onder "rekeningrijden" een compleet overzicht te vinden van technische oplossingen. Verschillende daarvan zijn al toegepast in het buitenland. Invoering van dergelijke systemen heeft ook een keerzijde die op wikipedea eveneens wordt beschreven. Het vraagt daarom politieke moed een beslissing te nemen. Ook bij de OV-chipcard (een vergelijkbare technologische revolutie) was er aanvankelijk veel maatschappelijke weerstand maar inmiddels vinden de meeste reizigers wel dat de voordelen groter zijn dan de nadelen.

De filedruk neemt momenteel explosief toe en zal bij economische hoog conjunctuur sterk blijven stijgen. Het moment dat een Kamermeerderheid zal durven kiezen voor Rekeningrijden komt daardoor gelukkig snel dichterbij!
Ton Verbeek
Auteur
Beste Ruud,

Ik geloof onmiddellijk dat rekeningrijden technisch mogelijk is. In mijn artikel refereer ik ook aan Singapore. De vraag is alleen of dit in Nederland politiek haalbaar is. Nu al wordt iedere benzinerijder zwaar belast aan de pomp. Accijns neemt bijvoorbeeld 46% van de verkoopprijs voor haar rekening. Forensen zitten dus echt niet te wachten op nog een extra belasting tijdens de spits. De auto nog verder als melkkoe gebruiken is in mijn ogen dus niet haalbaar. Geen enkele politieke partij die daar het voortouw in durft te nemen!
Ruud Loeve
Beste Ton, het is te makkelijk om rekeningrijden af te serveren als een poging om de automobilist geld uit de zakken te kloppen. De Telegraaf maakt zich daar ook schuldig aan. Op woensdagen en vrijdagen (geliefde partimedagen) is de ochtendspits aanmerkelijk minder zwaar dan de rest van de week. Dit terwijl er maar ca. 5 tot 10% minder verkeer rijdt. Juist de pieken zorgen dus voor overbelasting (files). Het doel van rekening rijden is om de spitsen af te vlakken door tijd gebonden tarieven. In de spits rijden is duurder dan daar buiten. Daardoor kiest een deel van de automobilisten voor een andere vertrektijd. Doordat flex/thuiswerken steeds populairder wordt, is dat goed mogelijk.

Met rekeningrijden gaan gebruikers betalen naar rato van gebruik en tijd en niet naar bezit (wegenbelasting, BPM). Dit vinden we bij het openbaar vervoer heel normaal. Rekeningrijden kan in principe voor de maatschappij budgetneutraal. Veelrijders gaan meer betalen, anderen minder. Eerlijk toch?

Alleen de investeringen voor het systeem moeten worden terugverdiend. Door dit aan te besteden als Design, Build, Finance, Maintain & Operate contract (DBFMO) kan dit tegen beperkte kosten. Extra asfalt en tunnels zijn veel duurder.
Wim K.G. Vlekken
Deeltijdrijbewijs? Dat kan werken als je bijvoorbeeld forensenverkeer van de rest kunt scheiden. Wie beroepsmatig achter het stuur zit wordt hier niet blij van: je mag een paar dagen per week niet werken. Er is simpelweg een cultuuromslag nodig om dit op te lossen. Belangrijkste maatregel zou zijn, om dichter bij je werk te gaan wonen. Of vaker van thuis uit werken. Mobiliteit is de ruggengraat van onze welvaart. Als je dat belemmert, en dat doen de files dus ook, dan kost het de maatschappij gewoon geld.
Meer asfalt is ook niet de oplossing, die stroomt in no-time ook weer vol.
Veel files worden veroorzaakt door de talrijke in- en uitritten op de snelwegen. Daar het mes in zetten kan al veel oplossen.

Meer over Creativiteit