China: droommarkt met keerzijde

• China ontbeert een goede logistieke infrastructuur - zowel ter land, ter zee als in de lucht
• Corruptie tiert welig
• De managementoriëntatie verschilt aanzienlijk
• De cultuur- en taalverschillen zijn moeilijk te overbruggen
• Het financiële bestel is niet solide
• De kwaliteit van de arbeid is in de regel ontoereikend
• Er bestaat geen juridische code voor het zakendoen
• De Chinese markt is zeer gefragmenteerd
• Conclusie

Diverse Nederlandse ondernemingen zijn de afgelopen jaren in China neergestreken. Een overgang van een centraal geleide economie naar een door marktkrachten gevoede economie is echter niet eenvoudig. Veel Nederlandse ondernemingen werden hier de afgelopen jaren mee geconfronteerd. China bleek voor hen lang niet altijd het El Dorado van de 21ste eeuw te zijn. Sterker nog, veel Nederlandse ondernemingen hebben de afgelopen jaren meer negatieve dan positieve ervaringen met s werelds grootste groeimarkt opgedaan. China-gangers hebben te maken met acht (te nemen) hobbels.

China ontbeert een goede logistieke infrastructuur - zowel ter land, ter zee als in de lucht

Zo is bijvoorbeeld het transport van energie-grondstoffen en halffabrikaten moeilijk zo niet onmogelijk. Diverse Nederlandse ondernemingen zijn mede door de slechte ontsluiting nog steeds niet zeker van energie. Zuiver vanuit de markt geredeneerd is het ontbreken van een efficiënte infrastructuur een ramp, omdat de snelstgroeiende en daarmee meest aantrekkelijke regios in China (het achterland) veelal het minst toegankelijk zijn. Het gevolg van de slechte infrastructuur is dat het overgrote deel van de Nederlandse ondernemingen een veel te grote voorraad moet aanhouden. De kosten van het ondernemen zijn mede daardoor buitensporig hoog.

Corruptie tiert welig

Vrijwel alle lagen van het politieke apparaat zijn met dit snel om zich heen grijpende virus besmet. Lokale magistraten hebben eigen wensen en voorkeuren die niet zelden afwijken van het beleid dat Beijing voorstaat. Investeringsvoorstellen van Nederlandse ondernemingen aan lokale overheden hebben niet zelden financiële bijlagen die in de BV Nederland niet door de beugel zouden kunnen.

De managementoriëntatie verschilt aanzienlijk

Chinese managers - waarmee in de regel via joint ventures samengewerkt moet worden - zijn met name geïnteresseerd in de te produceren hoeveelheid produkten in plaats van in de kwaliteit van de produkten. Het merendeel van de Chinese managers heeft weinig affiniteit met zaken als marketing en marktgericht ondernemen.

De cultuur- en taalverschillen zijn moeilijk te overbruggen

Nederlandse zakenmensen zijn individualistisch, doorgaans risicozoekend en willen zo snel mogelijk naar de kern van de zaak toe. Chinese zakenmensen zijn indirect (de sociale en
bedrijfsstructuren zijn daardoor niet doorzichtig), hebben een collectieve instelling (een vruchtbare voedingsbodem voor de diverse lastig te bespelen belangengroepen) en zijn overwegend risicomijdend (de alomtegenwoordige hiërarchie is bepalend voor het gedrag). Nog een ander verschil: bij Nederlandse zakenmensen gaan - als het er op aankomt - zaken ontegenzeggelijk voor de groep. Bij Chinezen gaat (het respect voor) de groep vrijwel zonder uitzondering voor zaken.

Het financiële bestel is niet solide

Het Chinese financiële stelsel is een mengeling van Confuciaanse en communistische principes. Het financiële beleid van de Chinese overheid fungeert bovendien als een corset:
er zijn teveel financiële beperkingen en te weinig financiële mogelijkheden. Standaard-boekingsmethoden bestaan niet. Dat maakt het voor Nederlandse ondernemingen buitengewoon moeilijk om de financiële soliditeit van de Chinese zakenpartners in te schatten. Joint ventures zijn voor Nederlandse ondernemingen vooral joint adventures.

De kwaliteit van de arbeid is in de regel ontoereikend

Het merendeel van de Chinese werknemers is slecht geschoold. Het op grote schaal investeren in de opleiding van de Chinese werknemer heeft een keerzijde. Goed opgeleide Chinese medewerkers doen actief aan job-hopping. Veel Nederlandse ondernemingen zijn van mening dat dit probleem in de toekomst alleen maar groter zal worden.

Er bestaat geen juridische code voor het zakendoen

Het juridische systeem in China is erg open en in tegenstelling tot het Nederlandse systeem weinig concreet. Veel Nederlandse ondernemingen zijn daardoor kwetsbaar. Men is daardoor overgeleverd aan de eerdergenoemde politieke opvattingen van lokale autoriteiten.

De Chinese markt is zeer gefragmenteerd

De Chinese markt kent vele deelmarkten die allemaal hun eigen karakteristieken, marktvraag en nauw daarmee verbonden behoeftenpatronen hebben. De Nederlandse en Griekse markt hebben in veel opzichten meer met elkaar gemeen, dan het Noorden en Zuiden van China.

Conclusie

Het nemen van deze acht hobbels is geen garantie voor een succesvolle toetreding tot de Chinese markt. Ook de al jarenlang in China actieve Nederlandse ondernemingen verwachten nog altijd in eerste instantie het onverwachte. Het bewerken van de Chinese markt vergt bekwaam ondernemerschap en niet te vergeten een forse dosis gezond verstand, geluk, een lange financiële adem en geduld. Een van de meest bekende Chinese spreekwoorden luidt niet voor niets: Wie zacht stapt komt ver. De Azië-crisis maakt dit eens te meer duidelijk.

Prof. dr. Pieter Klaas Jagersma is ondernemer, auteur en hoogleraar aan Universiteit Nyenrode. Hij is voorts directeur van het Center for International Business (CIB) van Universiteit
Nyenrode. Voor meer artikelen van Jagersma, klik hier.