Brainstormen: denk vooral buiten de cirkels!

Brainstormen wordt pas effectief, wanneer je in een vroeg stadium van de juiste opdrachten gebruik kunt maken. Daarbij is het inzetten van een geschikte warming-up cruciaal.

Het rendement van brainstormsessies is vaak niet bijzonder groot. In het algemeen trekt men gemiddeld zo’n twintig minuten uit, voor het genereren van nieuwe ideeën. Bovendien wordt er vaak te weinig tijd ingeruimd, om deelnemers in de juiste denkmodus te krijgen. Op die manier blijven echte doorbraken achterwege. De meeste sessies halen de beoogde doelen niet, en dragen nauwelijks bij aan het verbeteren van het bedrijfsresultaat.

Op Stanford University, is uitgebreid onderzoek gedaan naar het effect van brainstormsessies. Met name door Bob McKim, die werkzaam was als hoogleraar aan de technische faculteit van dit opleidingsinstituut. Daarnaast gaf hij leiding aan het Stanford Design Program.

Daar zijn een aantal concepten ontwikkeld en getest, die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het rendement van brainstormen.

De onderstaande afbeelding is daar een voorbeeld van, waarbij dertig lege cirkels zijn afgebeeld. Studenten kregen daarbij de opdracht, om deze binnen drie minuten zoveel mogelijk van plaatjes te voorzien. Opvallend was dat men vooral de meest voor de hand liggende zaken ontwierp. Bijvoorbeeld een voetbal, een klok of een verkeersbord. Verder wist geen van de studenten, binnen de beschikbare tijd, alle rondjes van een afbeelding te voorzien. Bovendien was bijna niemand in staat, om de ‘regels te doorbreken’, en rondjes te combineren. Want juist door het combineren van cirkels, kun je natuurlijk ook verschillende herkenbare objecten ontwerpen. Denk bijvoorbeeld aan een fiets of een bril. En met drie cirkels ben je in staat om een verkeerslicht te ontwerpen, of zelfs de chemische opbouw van een watermolecuul uit te beelden! En welk object zou je met tenminste vier cirkels kunnen maken?

Vooral het combineren van de verschillende zaken, is van groot belang voor het krijgen van nieuwe inzichten. De beroemde fysicus Albert Einstein heeft daar altijd op gehamerd. ‘Creativity is above all a matter of Combinatory Play’. En toen hem eens gevraagd werd wat het beste idee na de relativiteitstheorie was, antwoordde hij gedecideerd: ‘Het toevoegen van een ei tijdens het koken van de soep. Op die manier hoef je nooit een extra pan af te wassen!’

Wie als geen ander buiten de cirkels weet te denken is Trevor Baylis. Deze Engelse uitvinder wist in zijn verbeelding, een transistorradio, de elektromotor uit speelgoed, en het opwindmechanisme van een speeldoos samen te voegen. Resultaat: de uitvinding van de opwindradio. Twintig seconden handmatig opwinden levert maar liefst vier uur lang speeltijd op. Een uitkomst voor mensen in ontwikkelingslanden, die verstoken zijn van stroomvoorziening.

Toepassing van de ‘dertig cirkels’
Het gerenommeerde innovatie- en ontwerpbureau IDEO past de ‘dertig cirkels’ al jarenlang met succes toe. Op deze manier leert men deelnemers op een speelse wijze, hun creativiteit te vergroten. Vast is komen te staan dat deze oefening een goede basis vormt, om straks tijdens het brainstormen, de probleemstelling te tackelen. IDEO is onder andere bekend door haar ontwerp van de eerste muis voor Apple. Het bedrijf uit Californië, met inmiddels 600 werknemers, is toonaangevend en kent veel bekende organisaties als haar opdrachtgever.

• De ‘dertig cirkels’ zijn in eerste instantie een prima opwarmer voor iedere brainstorm. Geef elke deelnemer een A4-tje, met daarop de afbeelding van de cirkels. Laat binnen een tijdsbestek van drie minuten zoveel mogelijk objecten tekenen, met gebruikmaking van de cirkels. U zult merken dat de meeste deelnemers met hun tekeningen binnen de bestaande cirkels blijven. Reflecteer daarna goed op de uitkomsten. Vraag welke strategie deelnemers nog meer kunnen hanteren om tot afbeeldingen te komen.

• Vervolgens probeer je in de volgende fase doorbraken te forceren. Hierbij gaat het om twee relevante zaken: de hoeveelheid en de originaliteit van ideeën. Om de hoeveelheid op te voeren kun je bijvoorbeeld een tijdslimiet van vijf minuten instellen. Om de originaliteit van de ingebrachte ideeën te verhogen, kun je vragen om meerdere cirkels tot een afbeelding te combineren. Op die manier breng je deelnemers in de juiste denkmodus, die noodzakelijk is om straks goed met de probleemstelling aan de slag te kunnen gaan!

Bronnen
Kelley, David en Tom, Creative Confidence: Unleasing the Creative Potential Within Us All, Crown Business, New York.
TED talks, Tim Brown on creativity and play.