Dat er iets mis is met het beloningssysteem van topmensen, dat moge inmiddels duidelijk zijn. Er gaat tegenwoordig geen dag voorbij of er raakt weer een commissaris in opspraak wegens een wat al te riante vertrekpremie of bonusregeling. Over de hoogte van die premies wil ik het nu niet hebben, wel over het gemak waarmee deze bonussen worden uitgekeerd. Want zelfs bij de meest schrijnende wanprestaties (ABN, Ahold) krijgen de leden van het ‘Old boys network’ tegenwoordig een enorme bonus mee. En ondanks dat de publieke opinie zich massaal tegen deze absurde verrijkingspraktijken keert, keert het tij allerminst. Tijd dus voor een geheel nieuw systeem dat niet alleen beloont naar prestatie, maar ook zorgt voor vers bloed in het verstikkende ‘Old boys network’.

Het systeem dat ik voor ogen heb is een systeem waarin topmensen eerst moeten zaaien alvorens te kunnen oogsten. En met zaaien bedoel ik in dit geval investeren. Het idee is simpel. Zodra er een bestuurs- of managementfunctie vrij komt, kunnen kandidaten zich aanmelden. Tot zover niets nieuws onder de zon. Het vernieuwende is dat geschikte kandidaten wordt gevraagd zelf een bedrag in te leggen. Dit bedrag wordt uiteindelijk uitgekeerd met een factor x, maar alleen wanneer gestelde doelstellingen gerealiseerd zijn.
Worden de doelstellingen niet gehaald, dan is de investering weg, gone, foetsie. In de kas van het bedrijf, als pleister op de wonde, zodat het geruïneerde bedrijf toch nog iets overhoudt aan het visionaire leiderschap van de mismanager.

Het mes snijdt hier aan twee kanten. Ten eerste zullen de ‘old boys’ niet langer blind alle commissariaten aannemen die op hun pad komen. Er dreigt namelijk verlies van investering en als de heren ergens bang voor zijn is het wel een krimpende bankrekening. Met deze angst maken ze de weg vrij voor jonge talentvolle bestuurders die nu plotseling zicht hebben op posities waar ze in de huidige situatie pas over twintig jaar voor in aanmerking zouden komen. Vers bloed dus en dat is, zeker in deze tijden waarin noviteiten elkaar in rap tempo opvolgen, zeer gewenst. We moeten onze mastodonten roemen om hun kennis en ervaring, maar op het gebied van innovatie staan ze onze economie toch een klein beetje in de weg.

Nu hoor ik u denken, de topposities zijn dus alleen voor de rijken weggelegd. Er moet immers eerst een flink bedrag op de bank staan, voordat iemand überhaupt in aanmerking komt voor een hoge bestuurlijke functie. Klopt, zeg ik dan. Je moet je afvragen of je iemand die geen geld heeft op zo’n positie wilt hebben, toch?

Het is heel simpel. Iemand met ‘oud’ geld en weinig tot geen bestuurlijke capaciteiten zal in dit systeem nooit het risico durven nemen zijn oude geld te investeren. En waarom niet? Omdat hij of zij weet dat hij niet capabel is een groot bedrijf te runnen. Dit systeem leidt tot zelfreflectie en voorkomt dat personen die niet gehinderd worden door enige vorm van kennis onze bedrijven blijven leiden.

Nieuw geld daarentegen heeft zichzelf al bewezen. Nieuw geld is immers niet zomaar aan komen waaien, maar is verkregen door te ondernemen. Door risico’s te nemen, door goede beslissingen te nemen op de juiste momenten, door hard te werken, door hart voor de zaak te hebben. Dat is nieuw geld. Een bewijs van ondernemende en bestuurlijke capaciteiten.

En juist diegenen die kunnen bewijzen dat er niets mis is met hun ondernemende en bestuurlijke capaciteiten kunnen onze economie een boost geven. Juist diegenen die risico’s durven te nemen zonder de realiteit uit het oog te verliezen, die hart voor de zaak hebben, die X-factor voor het bedrijfsleven hebben, die toppers hebben wij nodig. En die durven echt wel een aanzienlijk bedrag in te leggen om vervolgens na een paar jaar een florerend bedrijf met een dikke, welverdiende bonus te verlaten.

Wat mij betreft luidt de nieuwe bedrijfsformule daarom voortaan als volgt: X-factor x factor-X.