Blijf werken aan je competenties

Actueel

Je competenties zeggen veel over wie jij bent en wat je kunt. Een competentie bestaat uit een definitie en gedragsankers. Gedragsankers zijn:

  1. concrete en waarneembare gedragsvoorbeelden waarmee een definitie wordt uitgewerkt. Bijvoorbeeld: Wat zie je iemand doen die over doorzettingsvermogen beschikt?
  2. Juist in deze operationaliseringen zit een grote toegevoegde waarde van competenties: er ontstaat een gezamenlijke en eenduidige taal, die een organisatie gebruikt om medewerkers duidelijk te maken wat zij van hen verwacht.

Meest gevraagd in Competentiemanagement

Hoe ziet een competentie eruit?

Competenties zijn specifieke eigenschappen, kennis of vaardigheden waarover medewerkers moeten beschikken vanuit het perspectief van de organisatie. Competenties zijn daarmee werkgerelateerd. In tegenstelling tot talenten die medewerkergerelateerd zijn.

Samengevat bestaan competenties in elk geval uit drie componenten:

  1. de kennis,
  2. de vaardigheden
  3. de (aangeleerde) karaktereigenschappen (die een werknemer bezit om de gestelde doelen binnen hun rol in de organisatie te bereiken)

Hoe ziet de uitwerking van een competentie eruit?

Een competentie-uitwerking bestaat in ieder geval uit de definitie van de competentie en de operationalisatie in gedragsvoorbeelden. Verder kunnen er eventueel ook niveaus worden toegevoegd.
Voorbeelduitwerking van de competentie klantgerichtheid (zonder niveaus):

Definitie
Hanteert hoge kwaliteitsnormen bij de uitvoering van het werk, bewaakt en verbetert deze waar mogelijk

Niveau 1    Hanteert kwaliteitsnormen voor het eigen werk
  • Stelt hoge eisen aan de kwaliteit van producten en diensten
  • Werkt volgens de geformuleerde kwaliteitsnormen
  • Checkt zaken voordat deze de deur uitgaan, voorkomt dat er fouten worden gemaakt
Niveau 2    Is gericht op verbeteren van de kwaliteit van het werk van anderen
  • Vraagt terugkoppeling over de kwaliteit van geleverde producten en diensten
  • Corrigeert direct als het gestelde kwaliteitsniveau niet gehaald wordt
  • Komt met voorstellen en initiatieven om de kwaliteit te verbeteren of te handhaven
Niveau 3    Streeft naar verbetering van de kwaliteit op organisatieniveau
  • Onderneemt op basis van gemaakte fouten actie om deze in de toekomst te voorkomen
  • Signaleert de noodzaak tot kwaliteitsverbeteringen in de organisatie en neemt passende actie
  • Implementeert nieuwe werkmethoden om de kwaliteit te verbeteren en/of te borgen
  • Streeft naar onderlinge afstemming van standaarden voor kwaliteit in de gehele organisatie

Wat is de relatie tussen competenties en gedrag?

De vaardigheden ofwel competenties die we met onze talenten ontwikkelen vormen op hun beurt weer de basis van gedrag. En dát is in arbeidsorganisaties de basis voor bijdragen die mensen leveren aan het bereiken van resultaten. Niet de vaardigheden op zich.

Het geheel van talent, competenties en gedrag wordt wel eens voorgesteld als een ijsberg, een vergelijking waarmee benadrukt wordt dat negentig procent zich onder de waterspiegel bevindt. We zien alleen het topje van die ijsberg, en dat is het waarneembare gedrag. Het beeld van de ijsberg visualiseert goed waarom gedrag zo moeilijk te veranderen is: het meeste onttrekt zich aan onze waarneming en is bovendien zo complex van samenstelling dat het slechts aan psychologen is om hier enige invloed op te hebben.

Er is  nog een ander element tussen de samenhang van talent, competenties en gedrag. Ook de omgeving van de medewerker speelt een belangrijke rol. Met die omgeving wordt bedoeld, in de eerste plaats de leidinggevende van de medewerker en de ruimte die hij geeft om gedrag te vertonen dat bij zijn talent past. Voor de een zal het dus makkelijker zijn om een bepaalde competentie te ontwikkelen dan voor de ander. Uiteindelijk gaat het bij de beoordeling van iemands prestatie om zijn feitelijk waargenomen gedrag.

(Bron:  Van Talent naar Performanace, Edwin van IJzerdoorn, Liesbeth van Weert en Bastian Müller (uitgegeven in eigen beheer Ehrm Vision)

Voorbeelden van competenties

Bovenstaande uitleg klinkt misschien nog wat te vaag of te abstract. Laten we het begrip ‘competentie’ daarom verder toelichten met wat praktische voorbeelden.

  1. Aanpassingsvermogen: het vermogen behouden om ook tijdens veranderende werkomstandigheden, taken en verantwoordelijkheden doelmatig te handelen.
  2. Communicatieve vaardigheden: het geheel aan geschreven en verbale uitdrukkingsvormen. Deze competentie stelt je in staat op een heldere manier ideeën te omschrijven, uit te dragen en aan anderen te presenteren.
  3. Betrokkenheidbetekent dat iemand zich verbonden voelt met zijn werk en taakomschrijving en door die houding anderen in zijn werkomgeving weet te stimuleren.
  4. Collegialiteit houdt in dat je niet alleen maar met jezelf bezig bent, maar ook rekening houdt met de behoeften en belangen van je mede werknemers.
  5. Draagvlak creëren is een competentie waarmee je mensen klaarstoomt voor een doel of verandering en eventuele weerstand tegen een plan of hervorming omzet in een positieve houding.
  6. Leervermogen is een competentie die iemand in staat stelt om nieuwe ideeën snel te kunnen opnemen, analyseren en verwerken, maar het tevens mogelijk maakt om die pas opgedane kennis direct in te zetten in een werksituatie.
  7. Netwerkvaardigheid toont hoe goed iemand is in het vormen, ontwikkelen en bestendigen van relaties, coalities en partnerschappen, zowel binnen als buiten de eigen organisatie.
  8. Samenbindend leiderschap behelst het geven van sturing aan een groep en het smeden en onderhouden van duurzame samenwerkingsverbanden.
  9. Stressbestendigheid betekent dat je ook onder (tijds)druk, in perioden van tegenslag en bij tegenwerking effectief blijft presteren.
  10. Zelfkennis is een competentie die je inzicht verleent in jouw sterke en zwakke plekken, overtuigingen, kwaliteiten, ambities en interesses.

Competentieontwikkeling is een doorlopend proces dat continu aandacht vereist van meerdere personen binnen de organisatie. De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de HR-afdeling, maar ook bij de manager. Wil je namelijk de competentieontwikkeling van medewerkers stimuleren, dan dien je hier als manager ook tijd voor vrij te maken. Door als manager aandacht te besteden aan leren en ontwikkeling, merken anderen de verandering op binnen de organisatie. Hierdoor stimuleer je anderen ook meer aandacht te besteden aan competentieontwikkeling.

Word pro

Pro-abonnees downloaden gratis het Ebook met 167 vragen en antwoorden over Competentiemanagement.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Meer over Competentie management