Zwem jij nog steeds in de rode oceaan?

Verfproducenten houden elkaar tegenwoordig nauwlettend in de gaten. Af en toe komt het tot een overnamegevecht, waarbij de grote jongens de kleintjes proberen in te lijven. Daar konden we de afgelopen maanden getuige van zijn. Er brak toen een overnamegevecht uit tussen het Amerikaanse PPG en het Nederlandse AkzoNobel. Zelfs de politiek ging zich er mee bemoeien.

Sommige politici in Den Haag namen zelfs de woorden ‘aasgieren’ en ‘hyena’s’ in de mond. Die moet je zoveel mogelijk buiten de deur houden, was het advies. Ze maken je kapot, en zijn vooral gefocust op de korte termijn. Uiteindelijk is men tot een wapenstilstand gekomen, maar de strijd kan ieder moment weer oplaaien.

Vastzitten in de rode oceaan

De meeste verffabrikanten zwemmen nog steeds in de rode oceaan rond. Daar is vaak sprake van moordende concurrentie; het is eten of gegeten worden. Vooral Amerikaanse jagers zijn voortdurend op zoek naar een makkelijke prooi. Zo heeft PPG sinds 2001 al meer dan 65 overnames op haar conto staan. Amerikaanse bedrijven zijn over het algemeen sterk gefocust op de omzet, de beurswaarde en de winstmarges. Onder druk van activistische aandeelhouders, wordt de lat in bijvoorbeeld de verf business steeds hoger gelegd. Als gevolg hiervan gaat men op het overnamepad, en probeert men ander partijen in te lijven. In eerste instantie worden de synergievoordelen breed uitgemeten. De productiviteit zal met sprongen omhoog gaan, en als gevolg van schaalvoordelen zullen de kosten worden gedrukt.

De keerzijde van de medaille is, dat overnames en fusies bijna altijd leiden tot een fors banenverlies. Daarnaast kost deze vorm van jacht handen vol geld, omdat de betrokken partijen meestal juridisch tot de tanden bewapend zijn. Wat te denken van gerenommeerde adviseurs die deze multinationals bijstaan. Nog voor de prooi verslonden is, stromen de rekeningen binnen. Prima bijvangst voor Nederlandse advocatenkantoren, die hun zetel hebben op de Amsterdamse Zuidas. Of van JP Morgan of Goldman Sachs, aan de andere kant van de oceaan.

Adviseren bij vijandige overnames, voelt voor deze partijen als voetballen in de Champions League, liet onlangs het Financieele Dagblad weten.

Blauwe Oceaan bedrijven

Er zijn ook bedrijven die de rode oceaan ver achter zich hebben gelaten. Men is niet langer bezig om de concurrentie te verslaan, of om vijandige overnames te doen.

Eenvoudigweg de concurrentie buiten spel zetten, heeft de hoogste prioriteit.

Die strategie past het Spaanse Inesfly met succes toe. Dit bedrijf heeft een verf ontwikkeld, die ingezet kan worden om tropische ziekten als dengue en malaria mee te bestrijden. De verf bevat insecticiden, waardoor muggen die hiermee in aanraking komen onmiddellijk het loodje leggen. Bijkomende voordelen: de verf is twee jaar lang werkzaam, relatief goedkoop, en ongevaarlijk voor menselijke inademing.

Het Spaanse bedrijf boekte voor het eerst resultaat in Bolivia. Daar werd met succes de besmetting door de Vinchuca kever de kop ingedrukt. Dit insect brengt de dodelijke ziekte Chagas over, die ieder jaar in Zuid-Amerika zijn tol eist. Verder is de verf toegepast in het Afrikaanse Benin. Daar bleek het middel ook zeer effectief te zijn. In het proefgebied werden in drie maanden tijd alle malariamuggen gedood. Inmiddels heeft men het product verder doorontwikkeld en is het gepatenteerd. Op die manier hou je de concurrentie buiten de deur. Daarnaast hebben de Spanjaarden, een hypermoderne fabriek in de hoofdstad van Ghana gebouwd. Niet voor niets is voor deze locatie gekozen. Het land is politiek stabiel, en men beschikt over goed opgeleide en goedkope arbeidskrachten. Bovendien is er sprake van een geweldige afzetmarkt dicht in de buurt. Vijfentachtig procent van alle malariaslachtoffers woont in Afrika ten zuiden van de Sahara, waarvan het grootste deel in West-Afrika!

Waar veel ondernemingen krampachtig vasthouden aan hun oude bedrijfsmodel, zien anderen een zee van mogelijkheden. De auteur en columnist Ralf Knegtmans verwoordt het ongeveer zo in een van zijn boeken: ‘Wat in het verleden werkte, biedt geen enkele garantie voor de toekomst. Het is de kunst om tegenwoordig op een dwarse wijze naar gangbare businessmodellen te kijken’.

En dat is precies wat de Spanjaarden van Inesfly deden. Op het hoofdkantoor hadden ze meteen door dat armoede in Afrika het wezenlijke probleem is. De meeste Afrikanen kunnen zich geen dure insectenspray veroorloven. Daarom is een goedkope verf, die niet alleen huizen beschermt, maar ook haar inwoners, een gat in de markt van ongekende omvang!

En wie van dichtbij eens wil ervaren wat ‘blauwe oceaan denkers’ teweeg kunnen brengen, moet eens afreizen naar Zwolle.

In deze stad zag Wim Waanders een aantal jaren geleden zijn boekverkoop flink teruglopen. In een kort tijdsbestek, gingen er in ons land bijna tweehonderd boekwinkels op de fles. Die vielen ten prooi aan de opkomst van online-boekwinkels, en elektronische boeken. Doorgaan op dezelfde voet, was daarom voor Waanders geen optie. Sinds kort is ‘Waanders in de Broeren’ een begrip. Al tijdens het eerste jaar, kreeg men zeshonderdduizend bezoekers in het nieuwe onderkomen over de vloer. Onder het dak van een middeleeuwse kerk kun je niet alleen rustig van een goed boek genieten, maar ook van een concert of tentoonstelling. En ook de smaakpapillen komen aan hun trekken, door het uitgekiende horecaconcept. Al met al een regelrechte sensatie voor oog, oor en smaak. Daar kan geen bol.com tegenop!

Bronnen
Kim, Chan, Blue ocean strategy, Harvard Business Review Press, New York.
Knegtmans, Ralf, Agile talent, Business Contact, Amsterdam.