Over bezinning en zelfintegriteit (2)

Columns

Bedrijven staan graag bekend als groen, ethisch en/of maatschappelijk verantwoordelijk. Het kan wel eens moeilijk zijn voor topmanagers, net als voor gewone mensen, om daar ook naar te handelen, de daad bij het woord te voegen. Het lijkt wel of het voor een mens ondoenlijk is gewoon het goede te doen in plaats van het opportune. Deze dubbelhartigheid heeft zo zijn risico’s voor het psychologisch welbevinden. Het gaat namelijk wringen, dure het kort, dure het lang.

De kruik gaat zo lang te water tot hij barst. Niemand kan zonder gevolgen voortdurend liegen tegen zichzelf of onverenigbare standpunten blijven huldigen. Een kind kan aanvoelen dat dat gaat wringen. Een (te) grote discrepantie tussen woord en daad wordt o.a. in verband gebracht met verminderd welbevinden. Wanneer de discrepantie precies 'te groot' wordt verschilt overigens van mens tot mens. Mensen met veel macht en/of succes, schijnen minder te lijden hebben onder discrepanties. Ook al is ieders zelf-integriteit voortdurend in het geding, het is desondanks evenzeer bij voortduring nodig de vinger op de zere plek te leggen, zelfs al is de ‘beschuldiger’ zelf schuldig. Ik hoop dat de lezer niet de vraag stelt: waaròm dit nodig is. Het is namelijk intrinsiek juist om te streven naar zelfintegriteit. Die is ‘goed in zichzelf’ en niet omdat het iets anders bewerkstelligt. Een andere vraag die hopelijk wel opkomt – zeker nu de periode van goede voornemens nog redelijk vers in het geheugen ligt - is: kunnen we onze zelfintegriteit versterken en zo ja hoe?

Meer zelfintegriteit
Dat kan relatief eenvoudig. Natuurlijk door ons bewust te zijn van het risico van verschillen tussen wat we zeggen en wat we doen. En dan doel ik niet alleen op het risico van negatieve effecten voor het eigen welbevinden: dat zou het namelijk tot een extrinsiek motief vervormen. Nee het risico dat ik bedoel betreft het opportune blijven doen in plaats van het goede. Wat verder helpt om zelfinteger te handelen is zo af en toe eens stil te staan bij de vraag: is mijn vertoond gedrag in een concrete situatie wel in overeenstemming met waar ik belang aan hecht of zeg te hechten? En als we daar een routine van gemaakt hebben, stel vooraf dan eens de vraag: is wat ik nu wil gaan doen in overeenstemming met de waarden die ik met de mond heb beleden? Of, voor u worden bezigt zich eens afvraagt of u ook bereid bent het te doen en wanneer dan?
Hoe nuttig dit ook is voor eenieder, er is ook een gevaar dat ik niet onbenoemd moet laten.

De vraag die ook gesteld moet worden
Niet elk ideaal, waarde en de er bij aansluitende opvattingen en ideeën zijn zonder meer nastrevenswaardig of goed te noemen. Neem de waarde die een topman hecht aan geld en waardecreatie. De casus 'ING - witwasserij' en het voorbeeld van het exorbitante beloningsvoorstel van de topman zijn voorbeelden van niet-nastrevenswaardige opvattingen en erbij aansluitende waarden. In een eerdere bijdrage (NRC 22 december) van Heijne figureren nog enkele andere bekende Nederlanders: Stef Blok en Sigrid Kaag. Zij belijden en public - de eerstgenoemde niet 'en plein public' - hun waarden in toespraken. Van de een hoop je dat hij er niet naar handelt, van de ander dat ze dat wel doet. Kortom, het is ook nodig stil te staan bij de vraag: wat is er af te dingen op datgene waar ik zoveel belang aan hecht?

Drs. G. Westen, psycholoog/ publicist

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Noppe Mauritz
Lid sinds 2019
De cluster management van gedrag en emoties samen met een bezielend leiderschap kan resulteren in een optimale organisatiecultuur dat toch het fundament is van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen . MVO vormt toch de grondvesten van de PR slogan ' to be good and let other's tell it ' ?
Maar wie toetst die geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van een onderneming ? Toch niet de ondernemingsraad noch de raad van Bestuur ?
Public Relations is al decennia vermolmd tot Promising Rethorics en dat heeft de automobielsector in Duitsland op een verbluffende wijze blootgelegd !
Wat drijft mensen ? Wie stuurt dat gedrag ? Wie gelooft toch nog in ' the wisdom of the crowds ' ??
Identiteit kan best gedefinieerd worden als en meta-attitude ' een algemene en omvattende predispositie om zich op een consistente wijze te gedragen. . Maar een betere organisatiecultuur dat vormt de software en het geweten van een organisatie
De meeste organisaties hebben noch een geheugen noch een geweten...
Godfried Westen
Mauritz, sorry voor de late reactie. Maar afsluitende jouw stelling dat organisaties noch een geweten noch een geheugen hebben mag voor organisaties tot op zekere hoogte gelden maar niet voor mensen. Ik richt me ook liever tot mensen dan een te abstracte entiteit als 'organisatie'. Een organisatie is er voor mensen, en het gedrag van organisaties - waar ik overigens liever niet van spreek - is altijd terug te voeren tot gedrag van mensen. Stellen dat mensen geen geheugen en geen geweten hebben gaat me dus te ver. Het nadeel van een dergelijke nihilistische benadering is dat je niet meer probeert tegenwicht te vormen tegen mensen zonder geweten en geheugen. En dat is juist nodig.

Meer over Ethiek, integriteit, moreel kompas