De beste stuurlui staan aan wal

Columns

Met enige regelmaat verschijnen er hilarische artikelen over toepassing van ICT bij de overheid. Met veelal een hoog dijenkletserig gehalte. Alsof het nooit wat wordt. Waarbij er overwegend sprake is van het bekende 16-miljoen-bondscoaches fenomeen. Voorzien dus van veel goede stuurlui die hoofdschuddend aan de kant staan te roepen hoe dit nou toch weer mogelijk is. En wat natuurlijk weer veel reacties oproept waarbij er in de regel nog een schepje bovenop wordt gedaan.

Tsja. Kan om die reden de verleiding niet weerstaan – vanuit mijn dagelijkse werk als kwartiermaker bij de overheid én als redactielid van ManagementSite.nl – om een ander geluid te laten horen. Om zo een aantal van die scherpe meningen ook wat te nuanceren. Want vergeet niet, de overheid is van ons allen. Het is immers ook jouw overheid!

Laat ik beginnen met de stelling dat het huwelijk ‘overheid en informatievoorziening’ geen gelukkige historie kent. We hebben de impact van dat vraagstuk veel te lang onderschat. Veel vooroordelen uit het recente artikel over SPEER waren helaas waarheid: gepositioneerd als een technisch vraagstuk zonder een aanwijsbare eigenaarschap op het hoogste managementniveau. Veel maatwerk en gehobby om zo alle gebruikers te pleasen. Zonder een duidelijke architectuur en zeker niet in samenhang met de corporate doelstellingen. Resulterend in een goedbedoelde lappendeken vol met spaghetti-achtige taferelen.

Maar sinds een jaar of vijf/zes zijn er forse stappen gezet. En waait er een compleet andere wind. Waarbij écht bestaande vastgeroeste patronen zijn doorbroken. Met resultaat: iedere zichzelf respecterende rijksoverheidsorganisatie heeft inmiddels een CIO. Geen chef bezemkast, maar iemand die lid is van het hoogste managementgremium. Zodanig gepositioneerd dat de ‘I’ uit de lettercombinatie CIO niet staat voor ICT maar voor informatie en innovatie. En die CIO’s hebben als gemeenschappelijk team heel hard gewerkt aan het op orde krijgen van de ICT-infrastructuur. Vanuit de gedachte dat de rijksdienst gepositioneerd moet zijn als één geïntegreerd concern. Dat heeft geleid tot een aantal hele mooie parels waar menig andere organisatie stinkend jaloers op is.

Hoe we stappen zetten naar onze i-overheid

Neem bijvoorbeeld P-Direkt dat alle personele processen voor meer dan 130.000 ambtenaren (!) via een zelfbedieningsportaal volledig geautomatiseerd afwikkelt. Een toepassing die flink in de belangstelling staat: niet voor niks dus dat P-Direkt zo frequent bezoeken krijgt van zowel nationale als internationale delegaties. En helemaal als je je bedenkt dat wij als rijksambtenaren de twijfelachtige eer hebben om by far het meest ingewikkelde arbeidsvoorwaardepakket te hebben. Maar ook de invoering van de digitale rijkswerkplek – om zo tijd-, plaats- en apparaat-onafhankelijk te kunnen werken –, het versterking van de relatie met de markt, het consolideren van de meer dan zestig datacenters en een adequate sturing van de grote en risicovolle ICT-projecten middels concrete businesscases – niet te verwarren met finance-cases om eenmalig de middelen te krijgen. Of de wijze waarop we onze tekorten op terrein van ICT-knowhow hebben opgelost. In een tijdperk waarin we als Rijk nauwelijks extern mogen werven. Door de opzet van een pool van i-professionals (I-Interim Rijk) die concernbreed worden ingezet. Want laten we ons wel realiseren: meer dan 75% van de i-projecten bij de overheid werd zo’n jaar of vijf geleden nog geleid door een externe. Een projectleider van een gerenommeerd consultancy of ICT aanbieder. Overwegend tegen vorstelijke tarieven. En ongetwijfeld was dat opdrachtgeverschap destijds onvoldoende stevig, maar die opdrachtnemers hebben toen wel hun zakken goed gevuld…

En om ons binnen de overheid scherp te houden is de peer-to-peer reviewmethode uit de UK geïntroduceerd. Om er zo voor te zorgen dat die senior responsible owner ook maximaal z’n verantwoordelijkheid kan vervullen. Dat we kunnen leren van eerder gemaakte fouten. Met succes: zijn inmiddels ruim 180 Gateway Reviews uitgevoerd door een heel ‘leger’ van professionele reviewers. Die frequent op de grill worden gelegd. Om te bezien of ze hun kritische rol nog wel adequaat kunnen uitvoeren. En ik kan het weten: ben zelf een van hen!

Kort & goed: we kwamen van verre, maar we zitten zeker niet stil. En zijn ons meer dan ooit bewust van het feit dat informatievoorziening het hart van onze tent raakt. En daarmee niet iets van de rondvraag is! Onze i-agenda is stevig: in Rutte II is immers afgesproken dat burgers/ondernemers in 2017 digitaal zaken moeten kunnen doen met de overheid. En die ambitie gaan we gewoon waarmaken. Domweg omdat informatievoorziening inmiddels is gepositioneerd als onze corebusiness!

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Branko Lastdrager
Fijn artikel dat een mooie inkijk biedt in de overheidskeuken. Prettig om te lezen dat de overheid traag en gestaag voortdurend tracht te adapteren op nieuwe ontwikkelingen en inzichten.

Ook fijn dat de teneur van het artikel fris, optimistisch en positief is. Heel verademend om ook eens de andere meer lichte kant van een insider te mogen horen. En als burger kan ik met recht zeggen dat mijn vertrouwen in de overheid met elke regel weer voorzichtig toeneemt.

Momenteel wint mijn overheidswantrouwen het nog van mijn vertrouwen, dat is echter aan mijzelf om aan te pakken, graag ondersteund door meer van deze artikelen.

Ik doe dan ook een oprechte oproep aan mijzelf en aan iedere lezer om ook de succesvolle kant van elk (overheids)verhaal waar mogelijk samen met de mislukkingen voor het voetlicht te brengen!
Dirk-Jan de Bruijn
Dank je Branko voor je positieve reactie. Want we weten het allemaal: slecht nieuws verkoopt vele malen beter dan ... Zo oud als de weg naar Rome. Maar wat me wel enigsinds verwondert is dat velen die nu met zoveel spierballentaal beweren dat het niks is - en vooral dat het niks wordt - destijds wel gretig als opdrachtnemer hebben gewerkt voor diezelfde overheid! Ik zou hen dan ook van harte willen uitnodigen om eens een kijkje te nemen in hetgeen de Algemene Rekenkamer vandaag de dag allemaal schrijft over de wijze waarop er nu wordt gewerkt aan de vormgeving van de iOverheid.
Jos Steynebrugh
Dirk-Jan,
je schrijft "by far het meest ingewikkelde arbeidsvoorwaardepakket"

Dan zou je zeggen "haal dáár de bezem door en ga dán ICT-en"
Groet,
Jos
Nico Viergever
Pro-lid
Beste Dirk-Jan,

De aanleiding van jouw column was mijn artikel over SPEER. Jouw verwijzingen daarnaar ervaar ik als denigrerend en inhoudloos.

- Mijn artikel is hilarisch (bedoeld) en waar zijn de dijenkletsers?

- Zie je mij ook als een van 16 miljoen bondscoaches? Ja, die reactie krijg ik wel vaker als ik weer eens een reactie op een project loslaat. Ook wanneer dat een reactie was op een plan (dus voordat het werk werd uitgevoerd!) en dezelfde reactie na afloop zonder aanpassingen gebruikt werd als evaluatie. Zoals Cruijff (om in voetbaltermen te blijven) ooit zei: "Toeval is logisch".

- Deze stuurman stond inderdaad aan wal. Maar is dat een argument?

- Spierballentaal? Waar dan? Wie dan? Ik dacht een vrij logisch en genuanceerd verhaal op te hangen...

Kortom: je klaagt over de vorm maar de inhoud? En argumenten? En dan jouw woorden: "vooroordelen" "waren helaas waarheid". Enig idee waarom, Dirk-Jan? Geen vooroordelen maar een heldere visie op de materie. Nogmaals: Toeval is logisch. En met die visie is het is mogelijk (vaak in de praktijk bewezen!) om, weer vrij naar Cruijff, voordat je die fout maakt, hem niet te maken. Maar dan moet je niet, zoals jij in jouw column deed, Dirk-Jan, weinig inhoudloos met veel etiketten reageren.

Als we het toch over de inhoud hebben:
- Ik ben niet echt op de hoogte, maar was P-Direct niet dat pakket dat enorm lang heeft geduurd tegen gigantische kosten en met heel veel problemen?

- Jouw argumenten over de Gateway Review, de CIO's en de interne/externe PM's. In mijn artikel over SPEERE maak ik nu juist bezwaar tegen dat soort denken. Ik zie dat als het verkeerde hooguit beter doen. Het zal o.a. ongetwijfeld leiden tot Watermeloen rapportages: aan de buitenkant groen maar rood van binnen.

- Tenslotte: "informatievoorziening inmiddels is gepositioneerd als onze corebusiness"? Corebusiness van de overheid??? Hoe kom je erbij? Duidelijk een geval van, zoals ik in mijn SPEER artikel ook al schreef: To a man with a hamer in his hand the whole world looks like a nail. het verklaart de rest van je column.
Dirk-Jan de Bruijn
Beste Nico,

Dank voor je uitgebreide reactie. Een hoop vragen die je stelt: ik tel meer dan 10 vraagtekens! Jawel. Mijn column is vooral bedoeld om eens een ander geluid te laten horen (van iemand die dicht op het vuur zit) omdat er veel en frequent wordt geschreven over het huwelijk 'overheid & ICT'. Veelal met de bekende toon. En ja, jouw SPEER artikel was de directe aanleiding. Daar is ManagementSite toch voor, of niet soms?

De toonzetting van je reactie is nou niet zo uitnodigend; to put it mildly. Het helpt m.i. om ook op een discussieplatform zoals deze om bij de feiten te blijven.

Groet Dirk-Jan
Frans van Koppen
Je stelt terecht dat de "i" in CIO staat voor informatievoorziening. Toch lees ik je column veel over ICT en digitaal. Dit is nu juist weer de valkuil van het technologisch imperatief.
Zien we nu ook weer in de zogenaam "mobile strategy". Weer een speeltje erbij maar de dienstverlening wordt er niet beter op.

Meer aandacht voor de integratie van de "I" in de totale bedrijfsvoering zodat dienstverlening aan burger en bedrijf en het leveren van echte toegevoegde waarde centraal staat.

Dat gaat meer over communicatie tussen organisatiemanagement en de CIO. Hoe kan het organisatiemanagement duidelijk maken wat van het organisatiebeleid de plaats en de eisen aan de informatievoorziening zijn en hoe kan de CIO in organisatietaal de mogelijkheden, beperkingen en innovaties zijn van de informatievoorziening om die eisen in te willigen

Meer over IT en Business