5 bewezen strategieën om leren te bevorderen

Welke strategie werkt het beste om lerenden te helpen bij het leren, zodat ze meer informatie kunnen opnemen en vasthouden? Er zijn legio antwoorden mogelijk, maar welke zijn gebaseerd op goed onderzoek of de kennis van wat er nu echt gebeurd als mensen gaan leren? In dit artikel deel ik graag een aantal leerstrategieën met je die wetenschappelijke bewezen zijn.

Want…, leren is complex. Het effectief opnemen van leerstof hangt af van een groot aantal cognitieve vaardigheden, emoties en gedragingen en voorkennis van de lerende. In het vakgebied van de cognitieve wetenschap is veel bekend over hoe we leren (wetenschap van het leren) en hoe we les moeten geven om het leren te bevorderen (wetenschap van het lesgeven). Helaas hebben wij in onze praktijk als ontwikkelaar of adviseur van leertrajecten vaak amper toegang tot de kennis uit de academische wereld.

Ik geef je daarom informatie over de meest gangbare én bewezen strategieën om leren te bevorderen:

1. Bereid de hersenen voor door ‘priming’ en activeer het aandachtsfilter.
   Onze hersenen hebben het nodig om opgewarmd te worden. Ze moeten als het ware eerst ‘aangezet’ worden en dat vergt wat aanlooptijd. Het is slim om daar rekening mee te houden als je een leertraject ontwerpt. Biedt de hersenen een warming-up door bijvoorbeeld te starten met een paar test- of quizvragen. De wetenschap heeft bewezen dat deze warming up helpt om lerenden de stof beter te laten leren. Hersenen signaleren door deze vragen bij aanvang wat belangrijk is. Dit wordt ‘priming’ genoemd.

Leren vereist ook ‘actieve verwerking’, omdat informatie alleen wordt verwerkt en onthouden als deze door onze aandachtsfilters heen komt. De lerende kiest welke stukjes informatie hij in zijn werkgeheugen wil opnemen. Daarna houdt hij zich pas actief bezig met de leerstof en gaat hij leren. Slechts een fractie van wat we willen overbrengen wordt actief door de lerende verwerkt. Door lerenden actief te betrekken bij de leerstof verhoog je die hoeveelheid.

Tip: Je kunt lerenden activeren of prikkelen met testen/quizzen of door te starten met voorspellingen, doelgerichte nieuwtjes en signalen die te maken hebben met het belang van het onderwerp voor de lerende.

2. Leer jargon vooraf om cognitieve overbelasting te voorkomen.
   Bij leren gaat het vaak om nieuwe termen. Vanuit de cognitieve multimediatheorie weten we dat lerenden beter leren als de termen voorafgaand aan de inhoud worden geïntroduceerd. Dit vooraf introduceren helpt om cognitieve overbelasting te voorkomen. De lerende kan dan daarna de nieuwe informatie combineren met de al iets minder nieuwe termen. Zou je nieuwe termen en nieuwe informatie tegelijkertijd aanbieden, dan is het verwerken ervan (en dus het leren) vaak te veel van het goede.

Tip: gebruik direct bij de start flashkaarten in plaats van dat je de flashkaarten pas aan het einde van de learning geeft.

3. Zorg voor frequente, gespreide mogelijkheden om informatie en vaardigheden op te halen: pas gespreid leren toe.
   Het vergeten van wat we hebben geleerd start kort nadat we het hebben geleerd. De vergeetcurve illustreert dit heel goed. We kunnen leerstof herhalen om dit tegen te gaan.

Door gespreid leren toe te passen haal je bij de lerenende informatie uit het langetermijngeheugen naar het werkgeheugen. De lerende kan deze informatie dan verder verwerken en gebruiken. Gespreid leren met tussenpauzes verwijst naar het strategische gebruik van vertragingen bij leermomenten. Het werkt omdat het extra cognitieve inspanning vergt om materiaal terug te roepen en omdat het meerdere ophaalroutes creëert om het herinneren te vergemakkelijken.

Tip: Stel vragen over de kennis die vorig jaar, vorige maand en vorige week zijn opgenomen.

4. Wissel af tussen onderwerpen, pas interleaving toe.
   Wij zijn gewend om te blokken. Onze schoolboeken zijn ook op deze manier ontworpen. Maar, zoals de meesten van ons inmiddels wel weten: dit blokken is niet nuttig bij het leren. ‘Interleaving’ daagt de conventionele benadering van lesgeven en leren uit met een veel effectievere aanpak. Zoals je misschien al vermoedt, vereist interleaving het het tegenovergestelde van blokken. Wanneer taken of vaardigheden binnen één leertraject worden gemengd, moeten de hersenen harder werken en worden de geheugenassociaties versterkt. De sleutel hier is afwisseling in de leerstof. Maar vermijd te vaak overstappen.  Hoeveel is dan te vaak? Er bestaat geen formule die gebruikt kan worden voor alle leeftijdsgroepen, onderwerpen en cognitieve profielen. Over het algemeen kun je beter niet meer dan twee tot drie onderwerpen per les van 3 tot 5 minuten te bespreken. 
   
   
5. Stimuleer lerenden om actief informatie te genereren door middel van elaboratie.
   Studenten krijgen vaak de taak om vragen te beantwoorden die te vinden zijn in de tekst of andere aangeboden inhoud. Elaboratie, een andere vorm van opvragen, vraagt ​​lerenden om verder te kijken dan wat er wordt aangeboden. De lerenden koppelen de nieuwe informatie aan reeds verworven kennis die is opgeslagen in het langetermijngeheugen. Door informatie te elaboreren verlaagt men de kans op vergeten. 

Tip: laat lerenden verbanden leggen tussen verschillende ideeën en concepten en daag ze uit om na te denken over wat deze vergelijkbaar of verschillend maakt. 

Tot slot

Deze vijf strategieën schetsen slechts het topje van de ijsberg van de lastige taken waarmee veel trainers en ontwikkelaars van leerinterventies te maken krijgen. Weet dat door de cognitieve wetenschappen nader te bestuderen, je grote verbeteringen in jouw leertraject kunt organiseren door deze kennis daarin ook daadwerkelijk toe te passen.

Auteur: Helma van den Berg, microlearning expert Let’s Learn!