De zin en onzin van consultants,5 kritische vragen

Managers die met een probleem zitten dat ze maar moeilijk zelf kunnen oplossen, gaan op zoek naar een consultant en laten hem of haar een soms pijnlijk, maar in ieder geval onafhankelijk oordeel vellen gekoppeld aan een kraakhelder advies. Daarvoor betalen ze een rekening en voila – einde consultancy-traject, einde probleem.

De praktijk is weerbarstiger. Er zijn veel adviseurs die nauwelijks weten waarover ze het hebben. Ze komen met op het oog klinkende adviezen, maar als je doorvraagt dan weten ze het niet meer. Het probleem is dat de meeste consultants zich tegenwoordig vooral inspannen om het de klanten naar de zin te maken. Ze kiezen het referentiekader van de cliënt. We hebben te veel troostconsultants.

Gebakken lucht
De adviezen van consultants zijn niet wetenschappelijk onderbouwd en er heerst in de beroepsgroep totaal geen consensus over standaarden, methodes en technieken om organisatievraagstukken te benaderen. Ze houden een mythe van professionaliteit in stand die een hoge status en dito tarieven legitimeert.

De consultancykantoren zijn sterk in zichzelf zijn gekeerd. Er worden wel standaarden afgesproken, maar alleen intern en in overleg met de klant. En niet op basis van wetenschappelijke kennis of consensus onder collega-adviseurs. Ook de reflectie op het eigen functioneren en de toetsing van het professionele handelen, speelt zich uitsluitend in eigen kring af.

Stel vragen

Opdrachtgevers moeten de volgende vragen voor zichzelf beantwoorden, om duidelijk te krijgen of de juiste consultant op het juiste moment voor het juiste probleem gekozen wordt. Idealiter zou u dit de consultant zelf willen vragen, maar helaas, dat zal slechts leiden tot sociaal-wenselijke antwoorden. Het is dus de kunst om in een gesprek tussen de regels door de antwoorden op deze vragen te krijgen.

1. Waarom heb ik (nu) een adviseur nodig? Wat kan ik zelf niet, wat weet ik zelf niet? Wat gebeurt er als ik geen consultant inhuur? De achtergrond van deze vraag is dat managers er op worden aangekeken als ze al te gemakkelijk een consultant inhuren, maar tegelijkertijd weet de omgeving ook wel dat niemand perfect is en dat het soms heel verstandig is om een juiste adviseur in te huren. Je kunt er ook op worden aangekeken als je niet op het juiste moment de juiste consultant inhuurt.
2. Heb ik voor mijzelf helder welk doel ik wil realiseren met inschakeling van deze consultant?
3. Wat zoek ik bij deze consultant? Is het nieuwe kennis, bevestiging, extra argumenten, tegengas, grensverleggende interacties, een nieuwe kijk op de wereld of compensatie voor tekortkomingen in mijn eigen staf?
4. Voor wat voor type vraagstuk huur ik deze consultant in? Werkt hij alleen met mij, of ook met mijn organisatie? Hoe ziet de consultant dat zelf? Concentreert de consultant zich op het door mij geformuleerde probleem of buigt hij het naar zijn model/aanpak? Past hij zijn denken/methode aan aan mijn vraagstelling?
5. Hoe gaat deze consultant om met mijn probleemstelling, vertaalt hij deze naar acties, test hij assumpties, tilt hij deze naar een ander niveau, leer ik iets van zijn reactie op mijn probleemstelling?

(bron: SYNC)