Zo creëer je een angstcultuur. Zeven gouden tips

Angstcultuur. Lekker woord. Fascinerend woord. En ik schiet altijd een beetje in de lach. Waarom? Misschien door de onbeholpen knulligheid van de menselijke natuur. Dat we zo naar de kloten zijn met z’n allen, dat we elkaar gaan intimideren. Dat we elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Dat we elkaar ‘dingen te verstaan’ geven, in plaats van dat we gewoon even wat uitspreken, vragen, overleggen, of afstemmen.

Angstcultuur. De fantasie gaat lopen en er komen hele scènes voor de bedrijfscabaretvoorstelling boven. Hoe gaat dat bij een angstcultuur? Loopt iedereen heel voorzichtig over de gang van het kantoorpand? Praten mensen zacht? Houdt iedereen z’n kaken stijf op elkaar tijdens een vergadering?
Veranderd het onderwerp als Henk binnenkomt? Twee geschrokken gezichten, direct weer in de plooi en dan: ‘Ja, Charles, nu we het toch over vakantie hebben, wanneer ga jij?’

Momenteel is in het nieuws het Diaconessenziekenhuis in Utrecht. Directie en specialisten verwijten elkaar van alles en nog wat. Daar heerst een angstcultuur. Zeggen anonieme bronnen. Enkele jaren geleden was er een angstcultuur bij COA en ook in de gemeente Schiedam is of was sprake van een angstcultuur. En dan zijn er natuurlijk nog veel meer organisaties waarvan jij en ik niet weten dat er een angstcultuur heerst.

Wilt u om de een of andere reden meer angst in uw organisatie! Of wilt u sneller herkennen welk gedrag zo'n cultuur aanjaagt? Doe dan uw voordeel met deze tips.

7 Tips voor een angstcultuur

1. Kappen met complimenten
De meeste mensen hunkeren naar een complimentje omdat we elkaar heden ten dage kapot maken met presteren, targets en andere perfecties. Wil je mensen onzeker maken stop dan met het geven van complimenten. Zeker als ze er een beetje naar hengelen. Zeg dan: ‘Maar, joh, daar word je toch gewoon voor betaald?’ Succes gegarandeerd.

2. Wees onbarmhartig voor onbenullen
Opbouwende kritiek. Daar lach jij om. Dat is voor mietjes. We zijn op kantoor om te werken, toch? ‘Daar word je hard van’ was één van de belangrijkste quotes uit jouw armzalige jeugd. Wees hard en meedogenloos als iemand een foutje maakt. Hup, d’r bovenop. En dan na het schreeuwen als Van Gaal niet een arm over iemands schouder, nee, op de persoon.
Dat iemand een afspraak vergeet is niet alleen verkeerd gedrag, nee, die hele gozer is een loser, een sukkel. Een ondermens. Maak hem of haar dat duidelijk. En, als iemand dan begint te janken – hoe heeft het zo ver kunnen komen in dit land dat gevoelens ineens belangrijk zijn? – lach hem of haar uit. ‘Toon een beetje ruggengraat. Jij wilt toch hogerop komen, Fatiha? Aan de slag. Kaken op elkaar en door! Huilen doe je thuis maar of bij de Imam.’

3. Negeren kun je leren
Dit is een makkelijke. Negeren dat doen we allemaal dagelijks. Zeker als je in een buurt woont met veel bekenden. In de verte zie je hem of haar al fietsen, net op de markt geweest, en zo nonchalant mogelijk kijk je de andere kant op. Dat kan ook op je werk. Niks zeggen, vermijd oogcontact, doe of die ander er niet is. Je kunt deze tactiek nog extra kracht bij zetten door tijdens de lunch tegen een paar mensen overdreven amicaal en belangstellend te doen en die paar mensen die altijd overal wat van vinden dood te zwijgen. Stellen ze je een vraag? Niet reageren en meteen in gesprek gaan met een ander.

4. Smeed connecties
Een angstcultuur creëren doe je natuurlijk niet alleen. Smeed connecties, zorg dat mensen van je gaan houden. Zorg dat je op de hoogte bent van alle belangen binnen het management. Maak daar echt werk van. Thuis op de werkkamer kun je grote vellen hangen, waarbij je alle ins- en outs van iedereen kent, tot in detail. Ook van het thuisfront weet je veel. Dochter gaat trouwen? Vrouw kampt met een hernia? Doe belangstellend, geef dáár wel complimenten, laat je van je meest charmante kant zien. Zeg dat je zaken voor hen in orde gaat maken.

5. Roddel
Praat niet te veel met mensen, maar vooral over hen. Heeft Rachel al een beetje ‘moeite’ met Sylvester? Dat is jouw kans. Deel een blunder over hem, en doe dat met piëteit. Doe alsof je begaan ben met Sylvester.

6. Lieg
Om je eigen positie te versterken is een leugentje soms een must. Wat zeg ik? Doe de waarheid moedwillig geweld aan. Verzin dingen, maar zeg altijd dat je het van horen zeggen hebt. Jij bent natuurlijk niet degene die rond verspreidt dat iemand drie pakken printpapier heeft meegenomen, of het met de secretaresse heeft gedaan. Dat heb je ‘van horen zeggen’. Verdraai de waarheid, deze is toch altijd subjectief.

7. Dreig dagelijks
Van dreigen moet je een dagelijkse prioriteit maken. Als mensen zich van hun mondige kant laten zien, snoer hen de mond. Stel daar een dreigement tegenover. ‘Tsja, Marcel, ik weet niet of dit soort geklets nu echt bijdraagt aan jouw carrière binnen dit concern. Ik dacht dat je vrouw weer zwanger is? En je gaat toch groter wonen? Ik kan mij voorstellen dat werkloosheid je nu heel slecht zou uitkomen.’