Niet WEER een boek over leiderschap!

Niet weer een boek over leiderschap! Dat dacht ik toen een collega uit het vak mij “Leiderschap is een keuze" van Dominique Haijtema aanraadde. Tegenwoordig duizelt het in managementland van de leiderschapsvisies en -modellen. Vooral de vormen met bijvoeglijke naamwoorden zijn populair: authentiek, ondernemend, coachend, verbindend, persoonlijk of situationeel. Geen wonder dat managers door de bomen het bos niet meer zien en de prangende vraag hoe een 'goede' leider te worden, onbeantwoord blijft.

Wat maakt dit boek net even anders? Het verschil is dat dit boek een bron van verschillende visies op dat thema vormt. Zo kun je zelf kiezen welke inzichten je verder helpen en welke beelden minder aansluiten bij jouw leiderschapsstijl. En die eigen keuze past weer helemaal bij de conclusie over wat leiderschap is!

Wat is de insteek van Haijtema? De psycholoog en journaliste laat zich inspireren en raken door leiders. Ze deelt met haar lezers dat ze jaloers is op die mensen die in een oneliner de essentie van een onderwerp kunnen beschrijven. Ook is ze nieuwsgierig naar deze mensen in de top, nieuwsgierig naar welke overtuigingen en beperkingen ze hebben moeten overwinnen of wat hun grootste leerervaring is.

Als noodzaak voor het verder verkennen van leiderschap noemt Haijtema de behoefte aan een nieuw leiderschap: één waarbij niet alleen de economische, maar ook de ecologische crisis gebaat is. Leiderschap waar innovatie, duurzaamheid en betrokkenheid centraal staan.

In haar zoektocht om te ontdekken wat leiders als Barack Obama, Steve Jobs en Madeleine Albright gemeen hebben, heeft Haijtema interviews gehouden met bijna iedereen die iets betekent in management; zowel met managementgoeroes als bekende leiders zelf. Verfrissend is niet alleen dat Haijtema geen model introduceert, maar er ook voor uitkijkt om leiders of goeroes op een voetstuk te plaatsen.

Ze laat de goeroes zelfs zien met al hun beperkingen. Zoals John Kotter die op een persoonlijke vraag reageert met “Don’t psycho analyze me!” of Rosabeth Moss Kanter die de journaliste plotseling de deur wijst wanneer ze een vraag stelt die haar niet zint. De experts laten zien dat het nog niet zo eenvoudig is om bescheiden te zijn of zich in te leven in anderen; eigenschappen die zij zelf toeschrijven aan goede leiders.

Hartverwarmend is het interview met Charles Handy die vertelt na de drukbezochte begrafenis van zijn vader zijn eigen afscheidstoespraak te hebben geschreven om zo stil te staan bij hoe hij herinnerd wil worden. Ook het geloof van Stephen Covey in het morele leiderschap waardoor organisaties geen hiërarchie meer kennen, blijft inspirerend. Maar het is aan iedere lezer om zelf uit het aangeboden palet van mogelijkheden een keuze te maken.

Dat leiderschap een keuze is, toont Haijtema namelijk treffend aan. De conclusie van haar interviewronde is dat leiders zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun dromen of talent. Ook kent een leider niet alleen de eigen talenten, maar ook zijn valkuilen en beperkingen. Geen zaligmakend antwoord dus op de vraag hoe je een goede leider wordt. Maar daarmee is dit boek gelijk een stuk realistischer en boeiender dan het zoveelste leiderschapsboek.

Haijtema, D. (2010) Leiderschap is een keuze. Leren van de beste doeners en denkers ter wereld. Uitgeverij Business Contact, Amsterdam.

Drs. Jeanine Jansen is programme manager en facilitator bij Executive Learning Partnership.