Je zit in een vergadering. De klok tikt. Een medewerker schuift vijf minuten te laat aan.
“Sorry, file en mijn wekker ging niet,” mompelt hij. Als leidinggevende denk je misschien: “Typisch een gebrek aan mentaliteit.” Maar wat als mentaliteit niet het echte probleem is?

Wat als gedrag – op tijd komen, deadlines halen, afspraken nakomen – te trainen is, net als elke andere vaardigheid? Dan verandert jouw kijk op je medewerker en daarmee je rol als leider. Je wordt geen beoordelaar, maar een bouwer. Iemand die mensen helpt groeien. Want: vaardigheid bouwt mentaliteit.

Wie gedrag ziet als trainbaar, opent de deur naar groei – niet naar oordeel.

Weg met het label ‘mentaliteit’

Het is verleidelijk om te denken: “Hij heeft geen discipline” of “Zij is niet gemotiveerd.”
Maar zodra je gedrag ziet als een kwestie van mentaliteit, lijkt het alsof iemand niet kan veranderen.

Jij raakt gefrustreerd. De ander voelt zich aangevallen. En het team blijft stilstaan.

Onderzoek laat zien: als mensen denken dat fouten iets zeggen over hun persoonlijkheid, haken ze af (Dweck, 2006). Het goede nieuws? Mentaliteit staat niet vast. Door nieuwe vaardigheden te leren, verandert ook iemands manier van denken.

Zoals Aristotle Onassis zei: “Succes is geen gave, het is een gewoonte die je bouwt.”

Gedrag veranderen is geen rocket science

Op tijd komen is geen karakterkwestie. Het is een praktische puzzel: wekker zetten, reistijd plannen, buffer inbouwen. Deadlines halen? Dat lukt als je werk opdeelt in kleinere taken en de tijd goed inschat.

Grote bedrijven snappen dit ook. Neem Unilever: zij hakten 80.000 taken in stukjes en trainden mensen in planning en data (Deloitte, 2022). Het effect? Minder twijfel, meer vertrouwen. Mensen voelden zich weer verbonden met de missie. Dat kun jij ook bereiken.

Door vaardigheden te trainen, geef je niet alleen structuur – je bouwt vertrouwen. En juist dat vertrouwen verbindt mensen met hun werk én met elkaar.

Groei begint met kleine stappen

Stel: iemand komt te laat. Je zucht niet. Je oordeelt niet. Je kijkt op en vraagt: “Wat is er gebeurd onderweg? Alles goed met je?” Je toont oprechte interesse. Daarna zeg je: “Misschien helpt het om standaard 20 minuten extra reistijd in te plannen. Zou dat rust geven?” De kans is groot dat het werkt. En meer nog: dat het vertrouwen kweekt.

“Te laat komen is zelden puur luiheid – het is vaak een onzichtbare worsteling met plannen, inschatten, keuzes maken. Geen onwil, maar een vaardigheid die nog in ontwikkeling is.”

Wat je leert, verandert wie je bent

Carol Dweck zegt het mooi: “Wat je leert, verandert wie je bent.” Fouten zijn geen ramp, maar een kans om te leren.  Zeg dus liever: “Te laat? Oké, wat kun jij de volgende keer anders doen?” Zo nodig je uit tot openheid in plaats van angst. En precies dat maakt teams sterker.

Vaardigheid bouwt mentaliteit – en andersom: een groeiende mentaliteit versterkt gedrag.

De kracht van vooruitgang

Neem Mark. Hij kwam vaak te laat en voelde zich buitengesloten. Jij helpt hem plannen: “Zet je wekker een halfuur eerder en check even het verkeer.” Een maand later is hij steeds op tijd. Hij loopt binnen met een glimlach. Kleine stappen bouwen vertrouwen (Duhigg, 2012). Psycholoog Van de Griend noemt dat een shift: van buitengesloten naar betrokken.
Steve Jobs zei: “De enige manier om groots werk te leveren, is te houden van wat je doet.”

Als jij je mensen helpt beter te worden, groeit hun trots. En die trots zorgt voor meer inzet. Het is een win-win.

Gedrag veranderen, drie tips om vandaag te starten

Wilt u ander gedrag, vraag om ander gedrag!

1. Vraag wat er speelt en maak contact

Laat oordelen los en toon interesse: “Wat maakte dat je te laat was? Lukt het nog om je te focussen op je werk?” Zo ontdek je waar de echte drempel zit. Sluit af met een kleine, praktische suggestie die helpt om het de volgende keer anders te doen.

2. Maak het kleiner en haalbaar

Grote taken kunnen verlammend werken. Help door structuur te bieden: “Zullen we het in drie stappen opdelen? Wat heb je nodig om het eerste deel af te ronden?” Stuur bij op het proces, niet op de persoon. Zo houd je het werk behapbaar én haalbaar.

3. Benoem en waardeer vooruitgang

Zelfvertrouwen groeit door erkenning. Zeg bijvoorbeeld: “Vorige week was je te laat, vandaag ben je op tijd – mooi gedaan.” Kleine complimenten laten zien dat je ontwikkeling ziet. En dat motiveert.

Kleine dingen maken het verschil

Dus, de volgende keer dat iemand te laat binnenloopt, denk niet: “Weer die mentaliteit.” Vraag wat er speelde. Geef een praktische tip. Kijk hoe het beter wordt. Je hoeft geen oordeel te vellen. Je mag vooruit helpen.

Vincent van Gogh wist het al: “Geweldige dingen worden gedaan door een reeks kleine dingen bij elkaar te brengen.”