Thuiswerken is een zoektocht naar verbinding

Slechts een jaar geleden werd vooral gesproken over de wens, de wil en het idee van thuiswerken. Dit jaar hebben we noodgedwongen de proef op de som genomen. Over de impact van thuiswerken op productiviteit en gezondheid is al veel gefilosofeerd en onderzocht. De meningen zijn nog steeds verdeeld. Is het een bron van extra productiviteit, of is het vooral een remmende factor en een bron van stress of zelfs depressie? Ik geloof dat deze discussie terug te leiden is naar een centraal thema: verbinding.

Om een manier van werken te vinden die de voordelen van thuiswerken behoudt, zodat iedereen nu en in de toekomst de ruimte krijgt om op zijn eigen manier zo productief mogelijk te zijn, moeten we vooral nieuwe manieren vinden om verbinding te maken, door digitaal en fysiek te combineren.

De uitdaging van digitaal en fysiek verbinden

In diverse opzichten heeft decentraal werken gezorgd voor een gelijk speelveld, wat de communicatie juist makkelijker heeft gemaakt. Zelf heb ik gemerkt dat de communicatie met internationale collega’s beter verloopt. Iedereen werkt op afstand en op dezelfde manier. Internationaal werken wij efficiënter samen – als één global team.

Het zorgt daarentegen ook voor sociale vervlakking. Het praatje bij de koffiemachine, een gezamenlijke lunch, een borrel na het werk – dit valt weg wanneer je thuiswerkt. Dat is niet alleen een verlies omdat we hunkeren naar sociaal contact. Het is juist tijdens die spontane momenten dat de vonk van inspiratie en motivatie sneller overslaat. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat sociale interactie kennisdeling verbetert en het innovatieve vermogen van organisaties versterkt.

Wanneer we thuiswerken, zijn we eerder geneigd om vooral functioneel te communiceren. Iedere meeting vereist ‘voorbedachte rade’. Weg spontaniteit, weg humor, weg kansen om inspirerende verbanden te leggen tussen willekeurige gespreksonderwerpen.

Succesvol thuiswerken

De realiteit is dat het bedrijfsleven nog enkele grote stappen moet zetten voordat thuiswerken, of beter gezegd decentraal werken, een duurzaam succes kan worden.

De basisvereiste is een centrale, digitale werkomgeving. Eén plek waar iedereen samenkomt. Dat kan een Teams-omgeving zijn, of een volledige workspace-oplossing. Het belangrijkste is dat het niet alleen teams, maar de hele organisatie op sociaal vlak bij elkaar brengt.

Ook moet een dialoog worden gedefinieerd die medewerkers zelfstandig laat werken, maar hen vervolgens ook de ruimte geeft om ideeën te delen. Die combinatie van afstand nemen en samenkomen om iets met elkaar te bespreken kan productiviteit én innovatie verbeteren.

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat brainstormen in groepsverband minder productief is dan individueel brainstormen. Wanneer mensen samenwerken, bewegen hun ideeën al snel naar elkaar toe en denken ze in één richting. Maar hoe verder je van iets afstaat, hoe abstracter je over iets nadenkt. Hierdoor is het makkelijker om juist divergent te denken – in allerlei verschillende richtingen. En juist wanneer je thuiswerkt, creëer je afstand tussen jezelf en het probleem dat je moet oplossen.

Wanneer je vervolgens bij elkaar komt om ideeën te delen, zijn er technieken om beter te verbinden (bijvoorbeeld brainsketching, 6-3-5 en C-sketch, zoals onderzoek aantoont) die tot betere, creatievere en innovatievere ideeën leiden.

Tot slot, de koffiehoek, de borrel, de spontane samenkomsten. Digitale manieren om te verbinden zijn natuurlijk geen volwaardige vervanging van fysieke ontmoetingen. Ook hiervoor kun je nieuwe vormen ontwikkelen. Ik heb vele nieuwe manieren van verbinden zien ontstaan die spontaniteit faciliteren, door fysieke werkruimtes anders in te richten.

Zo zou je samen met andere organisaties lokale flexwerk-communities op kunnen zetten. Dit biedt routine en ritueel voor medewerkers die dit nodig hebben. Bovendien breng je zo professionals uit heel verschillende branches bij elkaar. Werken wordt netwerken, en je wordt blootgesteld aan nieuwe ideeën, meningen en werkwijzen, wat creativiteit en innovatie in de hand werkt.

En het kantoor zou kunnen veranderen in een plek voor sociale ontmoetingen. Het is de volgende stap in de evolutie van het kantoor die eigenlijk al decennialang van rol verandert. Van het traditionele cellenkantoor gingen we via de kantoortuinen naar een “activity-based workplace”. Het  kantoor van de toekomst zou een “socially-based workplace” moeten zijn.

Door fysieke werkruimtes te veranderen en tegelijkertijd het werkproces op afstand te optimaliseren, behoud je de voordelen die thuiswerken biedt, versterk je de verbinding binnen de hele organisatie (denk terug aan de internationale samenwerking!) en creëer je weer ruimte voor spontaniteit.

Een nieuwe generatie thuiswerkers

Voor de huidige arbeidsmarkt is decentraal werken een grote omslag. Voor jongere generaties zouden we de verandering veel minder groot moeten maken. Jongeren staan open voor meer zelfstandigheid en de mogelijkheid om hun eigen weg te kiezen. Die mindset hebben organisaties nodig, juist om nieuwe manieren van werk te ontwikkelen en vast te houden.

Die flexibiliteit komt wel met verantwoordelijkheid, en je moet de fysieke en mentale ruimtes kunnen creëren om productief en gezond te blijven. Een van mijn jaarlijkse passieprojecten is daarom de Raspberry Pi scholencompetitie, waarin wij jongeren vanaf 12 jaar uitdagen om met technologie uitvindingen te ontwikkelen die maatschappelijke problemen oplossen.

Dit jaar werken zij vooralsnog decentraal, waardoor ze technologie moeten gebruiken om zowel de uitvindingen te doen als het werkproces effectief te maken, én constant verbinding moeten blijven zoeken met teamgenoten om hun project tot een succes te brengen.

De uitdaging van de Raspberry Pi competitie is dit jaar innoveren voor een betere wereld. Het bedrijfsleven is voor jongeren wellicht nog ver weg. Maar ik kijk heel erg uit naar hun oplossingen om beter te verbinden en nieuwe manieren te vinden om samen te komen!