Een rem op wendbaarheid is een rem op groei

Nederland is wereldwijd een voorloper in digitalisering. Aan het begin van de coronacrisis is volgens de Europese Investeringsbank zo’n 82% van de Nederlandse organisaties gedigitaliseerd. Dit zou een van de verklaringen kunnen zijn, waarom onze economie in 2020 minder sterk kromp dan andere EU-landen. Toch hebben veel organisaties het moeilijk. Als het niet aan het gebrek aan digitalisering ligt, wat is dan wél het belangrijkste verbeterpunt? Ik geloof dat we het antwoord moeten zoeken in de wendbaarheid van de organisatie.

Uit het tweede deel van een onderzoek door Workday, Organizational Agility At Scale: The Key to Driving Digital Growth, blijkt dat de waarde van digitalisering eindelijk is doorgedrongen bij executives. Ruim een derde van de respondenten verwacht dat ze binnen drie jaar minstens 75 procent van hun omzet halen uit digitale activiteiten. Dat percentage is een verdrievoudiging vergeleken met het voorgaande onderzoek in 2019. Toen verwachtte slechts één op de tien bedrijven zo veel waarde uit digitale activiteiten te halen.

Maar het wordt lastig om digitale omzetgroei te realiseren als je als onderneming met alle energie het hoofd boven water probeert te houden. Dat is helaas precies de situatie waar veel ondernemingen zich tijdens de coronacrisis in bevinden. In plaats van vooruit te kijken, worden zij gedwongen om hun blik naar binnen te keren: wat kunnen we veranderen om te overleven?

Het belang van wendbaarheid

Het is op dit punt dat wendbaarheid om de hoek komt kijken. Want laten we eerlijk zijn: de coronacrisis is dé business case voor organisatorische wendbaarheid. Ondernemingen moeten zoeken naar nieuwe manieren om hun omzet te behouden, en we ontdekten dat organisaties die het snelst in staat waren te reageren op de pandemie mede dankzij een voorsprong in digitalisering al wendbaarder waren ingericht.

Dit stelde deze ‘fast responders’ in staat om rap van koers te veranderen om de omstandigheden tegemoet te treden. Deze organisaties hebben verschillende overeenkomsten die snelle koersveranderingen ondersteunen.

Zo zorgt ruim een derde van de fast responders dat accurate data bedrijfsbreed toegankelijk is, terwijl bij de helft van de trager reagerende organisaties data überhaupt slechts beperkt inzichtelijk is. Ook zie je bij fast responders meer afstemming binnen het leiderschapsteam. Bovendien zijn dit soort organisaties vaker geneigd zich te organiseren in kleinere teams. En meer dan de helft werkt op basis van continue planning, vergeleken met 43% van de totale respondenten. Tot slot beschouwt 35% van de fast responders snellere digitale transformatie als essentieel voor de bedrijfsgroei, tegenover 32% van het totaal. 

Het zijn allemaal procentueel gezien kleine verschillen, maar juist die kleine voorsprong in wendbaarheid en digitale transformatie maakt een wereld van verschil. Met meer aandacht voor digitalisering wisten fast responders hogere digitale omzetgroei te behalen tijdens de coronacrisis.

Een hogere mate van digitale groei betekent overigens niet dat ze goed waren voorbereid op een crisis. Alle organisaties werden verrast. 84% van alle respondenten ervoer moeilijkheden toen de coronapandemie begon - óók de fast responders. Maar juist omdat zij wendbaarder waren en sneller konden reageren, presteerden ze beter. 

Hoe maak je een organisatie wendbaar?

1. Wendbaarheid begint bij de top en is verweven met de kunst van het loslaten - het loslaten van traditionele bedrijfsmodellen en werkwijzen wanneer deze verstoord worden. Dit is waarom digitalisering vaak als voorwaarde wordt gezien voor wendbaarheid. Technologie stelt organisaties niet alleen beter in staat om de bedrijfscontinuïteit in stand te houden, maar ook sneller over te schakelen naar andere verdienmodellen. Vasthouden aan jaarplannen (bijvoorbeeld voor digitalisering) is dan ook dodelijk voor wendbaarheid. 

2. Daarnaast hebben organisaties last van ‘historische bagage’: legacy IT-systemen (oudere software en hardware die niet meteen compatibel zijn met moderne cloudomgevingen) belemmeren meer dan een derde van de respondenten om wendbaarder te worden.

Juist flexibele oplossingen die platform-onafhankelijk zijn en de cloud omarmen als de toekomst, stellen organisaties in staat sneller te schakelen wanneer het nodig is. Het kan zo klein zijn als een integratie met een nieuwe tool die je nodig hebt om op afstand te werken. Als het je dagen kost om dit in een legacy-systeem op te zetten en nóg meer tijd om de integratie in de organisatie uit te rollen, ben je alles behalve wendbaar.

3. Een derde factor die wendbaarheid in de weg staat is de bedrijfscultuur. Veel organisaties beschikken volgens het onderzoek niet over de benodigde digitale vaardigheden én zijn te risicomijdend. Vooral dit laatste punt is een dooddoener. Om wendbaar te zijn, moet je ook risico’s durven te nemen. Aan het begin van de coronacrisis wist niemand hoe de situatie zou uitpakken, maar de fast responders gingen deze onzekerheid voortvarend tegemoet.

Wil je als organisatie dus wendbaarder worden, moet je een aantal zaken onder handen nemen. Om te beginnen moet je een bedrijfscultuur creëren en koesteren die wendbaarheid ondersteunt: moedig initiatieven aan die verandering teweegbrengen, luister als leiderschapsteam met een open geest naar ideeën en ga risico’s niet zonder meer uit de weg.

Faseer vervolgens legacy-systemen en verouderde, ‘op een spaghetti infrastructuur gebaseerde cloudoplossingen’ uit die wendbaarheid belemmeren. Dit laatste type oplossingen biedt ook geen flexibiliteit en wendbaarheid. Sterker nog, meerdere cloudoplossingen die we op dit moment in de markt zien, zijn oplossingen die geen native cloud-oplossingen zijn, maar een bij elkaar geraapte berg van oplossingen die alleen maar meer complicaties opleveren t.a.v. het IT-landschap.

Een goed punt om te beginnen is bij de kernafdelingen van je organisatie: IT, Finance en HR. Wanneer die essentiële onderdelen van je organisatie gedigitaliseerd én wendbaar zijn, wordt het veel en veel makkelijker voor de resterende afdelingen om hierin mee te gaan. En houd er tenslotte altijd rekening mee dat je op korte termijn al je plannen weer om moet gooien. Wat vandaag werkt, is morgen wellicht onwerkbaar. Wanneer dat besef leeft binnen je organisatie, is wendbaarheid binnen handbereik.