Presenteren: van overtuigen naar verbinden

Columns

In het team van Erica werkt sinds kort de High Potential Harald. Harald is pas afgestudeerd en hij is erg gedreven om zichzelf waar te maken. Ik coach het team van Erica. Tijdens een pauze komt ze naar me toe.

‘Harald heeft het voor elkaar gekregen om in korte tijd een groot deel van het team tegen zich te krijgen. Ze vinden hem arrogant, een betweter en drammerig. Hij barst van de kwaliteiten, maar op deze manier kan ik hem niet handhaven en komt hij zijn proeftijd niet door. Dat vind ik erg jammer, want hij is echt heel goed. Heb jij een idee wat de oorzaak kan zijn van zijn gedrag?’

Op de vraag van Erica zijn meerdere antwoorden mogelijk. Kijk je vanuit zijn persoonlijk profiel dan is Harald is weliswaar uitgesproken, maar zeker niet uniek. Misschien is hij een haantje de voorste, wil hij zich bewijzen, verveelt hij zich snel als hij in de buurt is van mensen die hem niet kunnen volgen of is het een kwestie van leeftijd en zal hij in de loop der jaren leren hoe het anders kan. Dit zijn allemaal mogelijke oorzaken voor zijn gedrag.

Maar er ook iets anders aan de hand en dat is eigenlijk nog veel interessanter.

Harald is namelijk niet de enige in het team die deze feedback krijgt. Ook Erica zelf krijgt het verwijt nogal stellig te zijn, zich niet te kunnen verplaatsen in anderen, nooit een vraag te stellen en slecht te luisteren.

Erica loopt tegen de vijftig, heeft een compleet andere stijl dan Harald en, voor de gevolgen veel belangrijker, Erica geeft leiding aan het team. Haar collega’s vinden iets van haar gedrag, maar kunnen er weinig aan doen. Ze kunnen het in de team coaching inbrengen, waar het uiteraard op de ‘agenda’ staat.  Als twee zo totaal verschillende mensen hetzelfde gedrag vertonen, dan moet er ook iets aan de hand zijn dat hun individuele profiel overstijgt. Wat kan dat zijn?

Harald is pas afgestudeerd. Op de universiteit heeft hij geleerd hoe je anderen kunt overtuigen. Hij heeft deelgenomen aan debatwedstrijden. Hij heeft er prijzen mee gewonnen. Op zijn cv is dat een vette plus. Daarnaast heeft hij geleerd hoe je een idee kunt pitchen, hoe je de aandacht op jezelf en de inhoud gericht krijgt. Debat en pitch leunen sterk op de pijlers van retorica, Pathos, Ethos en Logos. Hoewel retorica oorspronkelijk te boek staat als de kunst van het converseren, waarbij luistervaardigheid en je kunnen verplaatsen in de ander minstens zo belangrijk zijn als je vermogen logisch te argumenteren, wordt het vooral ingezet als middel om te overtuigen, niet om elkaar te bereiken. Dat is een groot en in toenemende mate belangrijk verschil. De intentie om anderen te overtuigen is wezenlijk verschillend van de intentie om elkaar te bereiken!

Hoe zit het met Erica?

Erica heeft de ervaring dat vooral mensen die hun mond opendoen gelijk krijgen. Ze hoeft de televisie maar aan te zetten om te zien dat de grootste onzin voor waar wordt aangenomen, als je het maar luid en passievol over de bühne brengt. Pathos en Ethos winnen het vaak van Logos. Het huidige debat is polariserend, met winnaars en verliezers. Erica heeft een hekel aan verliezen.

Hoe zit het dan met de pitch? Die stijlvorm is oorspronkelijk bedoeld om in korte tijd iemands aandacht te krijgen. Maar wat doe je als je die aandacht eenmaal hebt? Wanneer je niets anders hebt geleerd, dan ga je in debat, strooi je met meningen. Daar haken veel mensen op af.

Debat en pitch zijn in bepaalde omstandigheden effectieve methoden van presenteren, bijvoorbeeld wanneer je in de politieke arena staat en voor de camera’s stemmen moet winnen (debat) of wanneer je in bij fundraising tegenover investeerders zit (pitch). Wanneer het echter je doel is om in samenwerking de juiste besluiten te nemen en die met elkaar uitgevoerd te krijgen, dan heb je er niets aan. Erica kan in een vergadering haar zin krijgen en het gevoel hebben te winnen, maar ze komt er keer op keer achter dat er in de uitvoering te weinig steun is voor genomen besluiten. Dat is voor haar net zo frustrerend als voor haar collega’s, die tijdens het overleg hun mond houden omdat er toch niet naar ze geluisterd wordt.

Ik pleit ervoor om alle Haralds en Erica’s naast debat en pitch, een derde manier van overtuigen en presenteren aan te reiken, een methode die gericht is op het bundelen van krachten, op elkaar bereiken.

Ik noem dat Presenteren vanuit Verbinding.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Harm Klifman
Lid sinds 2019
Beste Norbert,

In je goed te herkennen case zit een misverstand, met name over wat retorica is en vermag. Retorica is vanouds (Aristoteles, Cicero, Quintilianus) wel degelijk de kunst van het overtuigen, met name in de politiek en in juridische geschillen. Retorica heeft een hulpfunctie in het beïnvloeden van meningen, met name van hen die bevoegd zijn te oordelen (rechters, politieke beslissers). Retorica leert je met het oog hierop de kneepjes van een goede redevoering, inclusief het weerleggen van de argumenten van andere woordvoerders. Hier is sprake van eenrichtingsverkeer.
Daarnaast heb je de dialectica als de leer van het debat, het tweegesprek dus, waarbij je vooral erop let of je opponent wel valide argumenten gebruikt of drogredenen.

Misschien denkt Erica dat ze erg goed in het gebruik van retorische middelen maar is dit schijn en is het door de asymmetrie van haar relatie tot haar team, dat ze van sommigen tegengas krijgt en bij geen echt commitment verwerft.
En Harald? Misschien moet die nog leren wat werken in een team van je vraagt.
Inderdaad, beiden lijken nog geen antenne te hebben ontwikkeld voor …. verbinding.

Meer over Presentatie