Oplossing mobiliteitsvraagstukken vraagt om glashelder doel

De pittige titel van het recente NRC-artikel ‘De aderen van de Randstad slippen dicht’ – gebaseerd op het rapport Nationale markt- en capaciteitsanalyse - geeft blijk van een heftige sense of urgency in mobiliteitsland. Strekking van het relaas: de bevolkings- en economische groei gaat ervoor zorgen het aantal verkeersinfarcten na 2030 een permanent karakter krijgt.

Jawel! Op zichzelf niet zo’n vreemd vooruitzicht: vandaag de dag bereiken we met enige regelmaat al de grenzen van onze infrastructuur. Kijk maar eens naar de succesvolle RandstadRail (lightrailverbinding die Rotterdam/Zoetermeer/Den Haag verbindt): in tien jaar tijd maar liefst een verdrievoudiging van het aantal reizigers, dagelijks van 40.000 naar 120.000. Of de bekende A13 Rotterdam/Den Haag: nergens in ons land staat de automobilist zo vaak stil als op dit stukje asfalt. Om maar te zwijgen van de prognoses: onze hoofdstad herbergt over zo’n jaar of zeven meer dan 900.000 inwoners – waarmee de dagelijkse vervoerscapaciteit van het Amsterdamse GVB het magische getal van een miljoen reizigers gaat overstijgen.

Van B2G naar B2B

De NRC-oplossing vraagt – zoals vaker wordt gepredikt – om een forse schep publiek geld. Tot je dienst! Wonderlijk echter dat er bij deze speurtocht geen enkele link wordt gelegd met smart mobility en daarmee met de wijze waarop onze bestuurlijke versnippering is georganiseerd. Gericht op het creëren van nieuwe verdienmodellen waarbij publieke partijen regie voeren én een lange termijn beleid uitstippelen opdat daarmee private partijen kunnen investeren. Van het traditionele business to government model (B2G – overheid is opdrachtgever) naar business to business model (B2B – overheid creëert een zodanig klimaat dat private partijen worden geprikkeld om te investeren).

Techniek ontwikkelt zich exponentieel

Smart mobility (connected en automated driving, denk aan slimme infrastructuur, floating car data, truckplatooning) kan in belangrijke mate een oplossing bieden voor de geschetste problematiek – met daarbij ook een aanzienlijke bijdrage aan thema’s als veiligheid (minder verkeersdoden) en duurzaamheid (minder CO2 uitstoot).

De techniek ontwikkelt zich exponentieel: begin dit jaar participeerde ik aan een door Connekt georganiseerde smart mobility studiereis naar Silicon Valey en Las Vegas, met als conclusie dat de oorspronkelijke agenda met een looptijd van 10 jaar binnen één jaar is bijgesteld naar 3 jaar. Betekent dat over 3 jaar de spullenboel hier op de stoep staat. Alleen: techniek is slechts één deel van de taart – zeker en vast dé driver –, maar ook andere aspecten (denk aan: wet- en regelgeving, infrastructuur, gebruikersacceptatie, privacy, cyber security) zullen in datzelfde tempo ontwikkelt moeten worden. Voorzien van stevige koppelvlakken tussen techniek en de wijze waarop die techniek toegepast wordt. Vanuit de gedachte dat oorspronkelijk gescheiden systemen (zoals verkeersmanagement, infrastructuur, auto’s, telecom) steeds meer naar elkaar toegroeien en integreren tot één geïntegreerd geheel.

Voor de opzet van de EU Truck Platooning Challenge hebben we intensieve gesprekken gevoerd met alle vrachtwagenfabrikanten – georganiseerd in hun internationale Brusselse koepel ACEA. Tijdens een van de cruciale presentaties werd mij – heel begrijpelijk – het vuur flink aan de schenen gelegd: ‘Mr De Bruijn, is this a one-time party to please your minister or is this the start of a long-term approach aimed to realise new mobility and logistics concepts on an EU scale’. Waarbij men graag gelet om de omvang van de investeringen contact wilde hebben met het hoogste politieke niveau. At the end of the day – daarbij dankbaar gebruikmakend van de ‘Declaration of Amsterdam’, heeft dit geleid tot een multiplier van 30: iedere overheids € is in het dertigvoudige geïnvesteerd door de markt.

Omhoog lopen op een dalende roltrap

Waar nu de schoen wringt is de wijze van organisatie. Met een scala aan publieke spelers gebaseerd op het gedachtegoed van Thorbecke – denk alleen maar aan de 400 afzonderlijk opererende wegbeheerders. Die overwegend allemaal hun eigen agenda hebben, daarbij aangestuurd door hun achterban. En dan te bedenken dat de private spelers in dit landschap (autofabrikanten, software- en toeleveranciers) internationaal opereren. Dat zijn bij uitstek ‘global players’. Waarbij schaalvoordelen gelet op die torenhoge investeringen gewoon een must is om bedrijfseconomisch te overleven. Met alle respect voor de ambitieuze plannen van een specifieke vaderlandse regio, je bent pas gesprekspartner van deze partijen als je op nationale schaal opereert mét een hele duidelijke link naar de andere EU-landen. Alles gericht op implementatie van smart mobility op EU-schaal.

Bestuurlijke versnippering

We moeten dus met een hele andere bril naar de huidige bestuurlijke versnippering te kijken. Niet denken in afzonderlijke instituties, maar acteren in integrale maatschappelijke oplossingen met een hoog ambitieniveau. Want deze sense of urgency van permanente mobiliteitsinfarcten onderstreept om nú leiderschap te laten zien dat in staat is om over de schaduw van de eigen koninkrijken te stappen. Om in de geest van de Deltacommissaris die gezamenlijke sense of excitement te concretiseren. Wat er straks in 2025 staat. Voorzien van een heldere roadmap waarbij het attractief is voor private partijen om te investeren.

Nieuw?

Dacht het niet. Denk maar eens aan de Neil Armstrongs uitspraak toen hij in 1969 voet op de maan zette: ‘this is een small step for a man, but a giant leap for a mankind’. Die prestatie was alleen mogelijk door slim samenwerken van ruim vijfhonderdduizend (!) mensen in een soort van een community: NASA. Professionals met de meest uiteenlopende specialisaties die met elkaar één gemeenschappelijk doel hebben geoperationaliseerd: binnen 10 jaar de mens op de maan zetten en weer veilig terugbrengen. Zeg nou zelf, wat weerhoudt ons?