“Mijn deur staat altijd open,” zegt de manager tevreden. Een zin vol goede bedoelingen. Hij klinkt vriendelijk, menselijk, bereikbaar. Maar tussen de woorden door hoor je iets anders: hij zit in zijn kantoor. Zijn deur is open, ja maar hij is niet daar waar de dingen gebeuren.

De ironie is dat open deuren vaak leiden tot gesloten gesprekken. Niemand loopt zomaar binnen. De drempel is hoog, letterlijk en figuurlijk. Medewerkers denken: Ik wil hem niet storen. Of erger nog: Als ik daar binnenstap, is er vast iets mis.

Zo wordt een symbool van openheid een ritueel van afstand.

De leider achter glas

Het beeld van de leider die wacht tot mensen naar hem toe komen is hardnekkig.
In veel organisaties is dat nog steeds het uitgangspunt: wie iets wil zeggen, mag aankloppen. Maar in de praktijk betekent het dat de leider vooral hoort wat mensen dénken dat hij wil horen. Niet wat er werkelijk speelt op de vloer.

Een open deur zegt niets als niemand erdoorheen durft te lopen.

Generaal Rommel

Dat deed me denken aan een verhaal uit de Tweede Wereldoorlog.
Generaal Erwin Rommel, de Duitse veldheer, was berucht bij vriend en vijand omdat hij voortdurend vooraan liep. Niet in zijn hoofdkwartier maar op het slagveld zelf.

Zijn staf werd er soms gek van: ze wisten nooit precies waar hij was. Maar zijn soldaten aanbaden hem, omdat hij zag wat zij zagen. Hij rook het stof, hoorde de angst, voelde de omstandigheden. Zijn beslissingen waren scherp, niet omdat hij beter wist maar omdat hij beter keek. 

Rommel begreep iets wat veel leiders vergeten: afstand maakt blind. Wie alleen via rapportages, dashboards en vergaderingen leidt, ziet een wereld in pixels, niet in mensen.

Open deuren zijn geen vervanging voor open ogen

Nieuwsgierigheid als leiderschapsstrategie

Echte openheid begint niet bij een deur maar bij nieuwsgierigheid. De wil om te weten wat er echt speelt. Wat mensen drijft, stoort, inspireert. Nieuwsgierigheid is actief. Ze vraagt dat je je stoel verlaat, dat je kijkt zonder te oordelen, dat je vragen stelt waarvan je het antwoord nog niet weet. In organisaties die leren en vernieuwen, is dit hét verschil tussen controle en betrokkenheid.

De nieuwsgierige leider wacht niet tot iemand binnenloopt maar gaat zélf luisteren. Niet alleen naar wat gezegd wordt, maar ook naar wat níet wordt uitgesproken. Dat vraagt geen rondje langs de afdelingen met een clipboard, maar oprechte aanwezigheid. Een kort praatje bij de koffie. Een observatie op de werkvloer. Een vraag die verder gaat dan de status-update:

“Wat heb je vandaag geleerd?”
“Wat maakt je trots?”
“Wat zou jij anders doen als jij het voor het zeggen had?”

Zo’n leider leert meer in één uur op de vloer dan in tien vergaderingen met open deuren.

De paradox van nabijheid

Het paradoxale is dat nieuwsgierigheid geen tijd kost. Ze bespaart tijd. Want problemen worden zichtbaar vóór ze escaleren. Mensen voelen zich gezien, nog voordat ze zich gehoord hoeven te maken. De leider krijgt niet alleen informatie maar ook energie terug.

De deur openzetten is passieve beschikbaarheid. De vloer openmaken is actieve betrokkenheid. Het eerste is een uitspraak. Het tweede is gedrag.

Van open deur naar open vloer

Het is verleidelijk te geloven dat een open deur gelijkstaat aan een open cultuur. Maar cultuur leeft niet in woorden aan de muur of in toegankelijke kalenders. Ze leeft in de dagelijkse nieuwsgierigheid naar wat er écht gebeurt.

Rommel wist dat leiderschap begint waar de modder zit. Niet achter het bureau maar tussen de mensen. Niet met een open deur maar met open ogen. Dus, beste leider; laat de deur gerust openstaan maar stap er zelf eens doorheen.

Nieuwsgierigheid is de kortste weg naar vertrouwen

Drie manieren om nieuwsgierigheid te oefenen als leider

1. Loop zonder agenda.
   Bezoek de werkvloer niet om te controleren maar om te kijken en te luisteren. Eén goede observatie is meer waard dan tien rapporten.
2. Vraag verder.
   Als iemand iets vertelt, vraag: “Vertel eens, hoe komt dat zo?” Nieuwsgierigheid verdiept het gesprek zonder dat het verhoor wordt.
3. Deel wat je niet weet.
   Toon dat je ook vragen hebt. Kwetsbaarheid maakt ruimte voor eerlijkheid.

Reflectievraag:
Wanneer heb jij voor het laatst iets ontdekt op de vloer dat je nooit had gehoord als je in je kantoor was gebleven?