In 1930 voorspelde Keynes dat we tegen het einde van het millennium een werkweek zouden hebben van 15 uur. Voor het niet uitkomen van deze voorspelling heeft antropoloog David Graeber een onwaarschijnlijke verklaring die we aan de kant kunnen schuiven. Maar hoe verklaren we het dan?

Bent u al gestopt met de ‘nutteloze activiteiten’ die ongetwijfeld ook deel uitmaken van uw werk? Laat ik u nog een argument aan de hand doen om er mee te stoppen (ook al levert het u een salaris op).

Het verrichten van werk waarvan het nut betwijfeld wordt, is voor de eeuwig zin-zoekende mens namelijk een even permanente bron van stress en dus burn out.

Stoppen met nepwerk zou bijgevolg voor velen meer ruimte en rust kunnen opleveren, minder stress. Geeft dit argument de doorslag voor u om er mee te stoppen? Ik verwacht van niet.

Wat maakt toch dat de mens zoveel moeite heeft zelf te stoppen met werkzaamheden die weinig maatschappelijk nut hebben? Hieraan zal mede debet zijn de sterke voorkeur voor het bekende en vertrouwde: doen wat je deed, het zekere voor het onzekere. En daarenboven: gemakzucht. Die zelfde gemakzucht – een vaak latente drijfveer die ons veel sterker ‘drijft’ dan we beseffen - is een prikkel  om met zo weinig mogelijk inspanning een zo groot mogelijk resultaat te realiseren. Oppervlakkig beschouwd zou dat overigens kunnen bijdragen aan ‘efficiency’ en dus het verminderen van bullshit jobs en dito activiteiten. Met zo weinig mogelijk inspanning een zo groot mogelijk resultaat realiseren klinkt nog aardig maar kan bij nadere kritische beschouwing ook synoniem blijken met ‘liever lui dan moe’. Maar lieve koekjes worden niet gebakken!

Laten we voor de verandering er eens de bijbel op naslaan. Dat het een belangwekkend boek is en de kracht van het bijbelse woord zich altijd doet gelden behoeft geen betoog. De afgelopen twee millennia heeft dit boek en dat woord de levens van gelovigen èn indirect ook ongelovigen in sterke mate bepaald. Dat ons leven ook heden ten dage nog zo sterk onder invloed zou kunnen staan van de bijbel is een schokkende mogelijkheid. Neem ter illustratie de opdracht die de mensheid meekreeg in het begin van dit boek, toen het paradijs verlaten moest worden: 'Gij zult werken in het zweet uws aanschijns'. Ook is onze cultuur doordrenkt van de niet-bijbelse maar ook niet geheel seculiere vermaning: Ledigheid is des duivels oorkussen. Dat is overigens bepaald niet strijdig met liever iets – al is het onnuttig - dan niets doen.

Verwarrend allemaal: waar brengt ons dit alles? ‘Liever lui dan moe’ is moeilijk te rijmen met ‘Ledigheid is des duivels oorkussen’. De mens blijkt zo andermaal – we wisten het al - een vat vol tegenstrijdigheden. Maar dat zaken moeilijk te rijmen zijn, sluit niet uit dat ze worden verenigd in een zwalkend compromis tussen 'gemakzuchtig blijven doen wat je deed' en 'beter iets dan niets'. Met als onnavolgbare uitkomst dat we bullshit activiteiten blijven uitvoeren en de werkweek maar 40 uur blijft duren. Kan dat dan de geheel onbevredigende verklaring en slotsom zijn?