De moderne werkvloer – efficiënt of ongezond?

De Hongaarse psycholoog Michaly Csikszentmihalyi beschreef in de jaren ’70 van de vorige eeuw het gevoel van ‘flow’; een geestestoestand waarin we geluk ervaren omdat we positief en intensief met iets bezig zijn. Op de werkvloer ontstaat er flow wanneer de medewerker een taak als uitdagend ervaart en wanneer de taak vaardigheid vereist. Daarnaast moet de medewerker zich intrinsiek betrokkenheid voelen en controle over de taak hebben. Tevens is concentratie een belangrijke randvoorwaarde om in de flow te komen. Zo ervaart een sporter flow wanneer hij een topprestatie levert en is een chirurg in de flow wanneer hij of zij geconcentreerd een operatie uitvoert.

In de loop der jaren is er veel onderzoek gedaan naar flow op de werkvloer. Het blijkt een machtig middel te zijn om productiviteit te verhogen. Medewerkers in de flow presteren maar liefst 16% beter dan wanneer ze niet in de flow zijn. En wanneer de flow verstoord wordt, zorgt dit ervoor dat medewerkers ongeveer twee keer zo lang over een taak doen en 50% meer fouten maken.

Op basis van deze gegevens zou je verwachten dat werkgevers er alles aan doen om de flow van hun medewerkers te vergroten en te beschermen. Dat komt het bedrijfsresultaat immers ten goede. In de praktijk blijkt het tegenovergestelde het geval. Eén van de belangrijkste randvoorwaarde voor flow - de mogelijkheid om je volledig op één ding te kunnen richten en zonder daarbij gestoord te worden – komt op de moderne werkvloer steeds minder voor. Medewerkers werken vaak in rumoerige kantoortuinen of onrustige flex-plekken waar het moeilijk is om tot diepe concentratie te komen. Ook online communicatietools zoals Whats App, Slack en Yammer zorgen ervoor dat medewerkers voortdurend worden bestookt met de zin- en onzin van hun collega’s. Leuk voor een inspirerende werkbeleving of een efficiënte samenwerking maar dodelijk voor je diepe concentratie. Het wordt medewerkers op de moderne werkvloer steeds moeilijker gemaakt een staat van flow te bereiken.

De gevolgen van een gebrek aan flow zijn ernstig. Csikszentmihalyi ontdekte bijna veertig jaar geleden al dat te weinig flow zeer slecht is voor je geestelijke gezondheid. Tijdens één van zijn onderzoeken verbood Csikszentmihalyi proefpersonen alle activiteiten uit te voeren die hen in een staat van flow brachten. Er mocht bijvoorbeeld geen muziek worden gemaakt en zelfs de afwas mocht niet worden gedaan als de proefpersoon daar voldoening uit haalde. De resultaten waren al aan het einde van de eerste dag zichtbaar. Mensen voelden zich lusteloos, slaperig en geïrriteerd. Na twee dagen was de stemming onder de proefpersonen zo slecht dat het experiment werd afgebroken. Minder dan twee dagen zonder flow bleek voldoende om mensen symptomen te laten ervaren die vergelijkbaar waren met een psychiatrisch ziektebeeld.

Werkstress is ondertussen beroepsziekte nummer één in Nederland geworden. 14 procent van de werknemers meldt jaarlijks burn-outklachten. Zo’n 5 procent van de beroepsbevolking komt als gevolg daarvan langdurig thuis te zitten. Het is niet ondenkbaar dat de moderne manier van werken hier een forse bijdrage aan levert. Een rumoerige werkomgeving en de voortdurend actieve social media ontnemen medewerkers de mogelijkheid om tot diepe concentratie te komen en dat verstoort de flow. En zonder flow minder productiviteit en een slechtere geestelijke gezondheid. Wellicht is de moderne werkvloer dus minder efficiënt dan we denken? Wellicht is het goed om Slack, Yammer en What’s App een tijdje af te sluiten en niet alleen onze productiviteit maar ook onze geestelijke gezondheid te verhogen? Het is de moeite van het proberen waard…