Kennisinfrastructuur: je kennis delen, ben jij daartoe bereid?

"Leraren leren het meest van elkaar. Ze vinden elkaars ervaringen belangrijk voor het verbeteren van onderwijs. Deze ervaringen kunnen nog meer worden gevoed door (wetenschappelijke) kennis. In regionale kennishubs vinden daarom kennisverspreiding, vraagarticulatie en samen onderzoeken plaats in netwerken van scholen. Dergelijke kennishubs kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van regionale kennisecosystemen." Concluderen ministers Ingrid van Engelshoven en Arie Slob n.a.v. het rapport 'Omwille van Goed Onderwijs. Verkenning scenario’s kennisinfrastructuur onderwijs.'

'In opdracht van het ministerie van OCW heeft de Galan Groep een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden om de kennisinfrastructuur voor het onderwijs te versterken.' Knelpunten die de onderzoekers binnen het onderwijs tegenkwamen: - er is de nodige kennis, maar deze is vaak niet in overzichtelijke en bruikbare vorm voor het onderwijs (en het beleid) beschikbaar. - weinig onderlinge deling van kennis en weinig vertaling van lokale kennisopbouw via co-creatie naar generieke kennis; - beperkte onderzoeks- en evaluatiecultuur op scholen; - weinig aandacht voor sectoroverstijgende vraagstukken.

Voor mij is het meest zorgwekkend de 'beperkte onderzoeks- en evaluatiecultuur op scholen'. Zo komen we natuurlijk nooit tot een samenleving van een 'leven lang ontwikkelen' en dat i.c.m. de opkomst van EdTech.....

"Het huidige functioneren van de kennisinfrastructuur voor het onderwijs bevat een aantal generieke knelpunten:

• Er worden op grote schaal initiatieven genomen om het onderwijs te verbeteren of te innoveren. Van deze ervaringen wordt echter onvoldoende geleerd. Onderwijsvernieuwingen worden niet systematisch geëvalueerd. Kennisdeling en kennisdisseminatie over onderwijsvernieuwing en -verbetering vindt onvoldoende systematisch plaats. Dat belemmert het breder toepassen van goede voorbeelden."

Memoreert Galan Groep als 1e knelpunt.

2 andere, hieraan gerelateerde, knelpunten zijn:

• "Binnen veel onderwijsinstellingen heerst er nauwelijks een onderzoekscultuur en wordt er, ondanks alle goede bedoelingen, slechts in beperkte mate evidence informed gewerkt aan onderwijsontwikkeling, kwaliteitsverbetering en innovatie.
• Alle lerarenopleidingen hebben een leerlijn onderzoek, maar doordat veel lerarenopleiders beperkte expertise op het gebied van onderzoek hebben, lukt het moeilijk om studenten een onderzoekende houding en onderzoekscompetenties bij te brengen."

De onderzoekers komen met, meer en minder succesvolle, voorbeelden en stellen een 3-tal verbeter scenario's voor. Om succesvol te kunnen komen tot een Kennisinfrastructuur vormt kennisdelen daarin 'de rode draad'; vandaar de conclusie van Van Engelshoven en Slob. & Laat nu net dat delen van kennis al generaties lang een uitdaging (sic.) zijn.

"Kennis is Macht. Mensen zover krijgen dat ze kennis delen, is wellicht één van de grootste uitdagingen voor managers. Is het verantwoord om van mensen te vragen dat ze hun zo moeilijk verkregen kennis delen? Wat te doen als evaluaties gebaseerd zijn op hoe goede werknemers functioneren, en als dat functioneren direct gerelateerd is aan de kennis die ze hebben vergaard? Kun je dan iemand vragen om die kennis te delen? Welke ethische implicaties zijn inherent aan het creëren van een leeromgeving waarin het delen van kennis en informatie wordt aangemoedigd?"  Robbins & Coulter in Management.

Toch neemt het belang van het delen van kennis, vaardigheden, ervaringen, toe voor samenleving en economie. Wat te denken, bijv., van 'iets' als de vergrijzing? Dat is ook aanleiding tot het verschijnen van meer onderzoek naar het delen van die kennis, zoals o.m. nu bij Elseviers' Science Direct:

• "Leergericht leiderschap had een directe invloed op het professionele leren van leerkrachten, en een dergelijke relatie werd volledig benut door het vertrouwen van leerkrachten en op kennis gebaseerd deelgedrag op deze Iraanse basisscholen. Deze resultaten bewijzen dat schooldirecteuren het leren van leraren kunnen verbeteren door de nadruk te leggen op lesgeven en leren om vertrouwen tussen leraren te ontwikkelen en kennisdeling te bevorderen." Bron: "Analyzing the relationship between principals’ learning-centered leadership and teacher professional learning: The mediation role of trust and knowledge sharing behavior."

Voorbeeldgedrag, niet alleen v.w.b. het delen van kennis (en niet alleen in Iran), begint idd aan de Top.

Galan Groep doet een actuele constatering:  "Tijdens de coronacrisis bleek dat Whatsapp- en Facebookgroepen een belangrijke rol speelden bij kennisdeling op het gebied van digitalisering. Daarom is het van belang dergelijke netwerken te faciliteren en te stimuleren dat de kennis die in deze netwerken ontwikkeld wordt, breder beschikbaar wordt gesteld en benut wordt."

Interessant voorstel waarover we ook bij Science Direct recent onderzoek vinden:

• "Hedendaagse informatietechnologieën zoals sociale media hebben de manier waarop kennis binnen organisaties wordt gedeeld, zo versterkt dat we ons begrip van de rol en invloed van technologie in organisatieprocessen en in het delen van kennis moeten heroverwegen. Dit onderzoek draagt bij aan de literatuur over informatiesystemen door te stellen dat organisatieprocessen worden verbeterd door alledaagse kennisuitwisseling via informeel gebruik van sociale media binnen de organisatie." Bron: "The influence of informal social media practices on knowledge sharing and work processes within organizations."

Handig daarvoor is dan dat de besluitvormers (ook) weten wat sociale media zijn en dat zij die vervolgens zelfstandig kunnen toepassen.

• "De gecombineerde bevindingen bevestigen dat studenten social network tecnology op grote schaal gebruiken voor het uploaden, koppelen en downloaden van studiegerelateerde artefacten in peer-gestuurde snt-groepen. Ze vinden deze praktijken positief en geloven dat ze de academische prestaties verbeteren." Bron: "Students, social network technology and learning in higher education: Visions of collaborative knowledge construction vs. the reality of knowledge sharing."

Niet verrassend, en in het verlengde van voorgaande: studenten zijn handiger, en over het algemeen ook meer bereid, tot het delen van hun kennis en hun vragen m.b.v. sociale media; nu hun docenten/leraren nog.

• "Met behulp van concepten uit de Self-Motivation Theory en de Affordance Theory hebben we onderzocht of het gedrag van kennisuitwisseling wordt beïnvloed of gecorreleerd met gebruikerskenmerken, zoals de intensiteit van betrokkenheid bij sociale media, een sterke voorkeurshouding voor een sociaal media-platform en meerdere functionaliteiten bij de sociale media. De belangrijkste bevindingen tonen aan dat kenniscreatie en kennisgerichte gedragingen verband hielden met meerdere functionele intenties (of behoeften) van gebruikers, wat betekent dat gebruikers sociale media hanteren om aan meerdere behoeften te voldoen, zoals meer kennis creëren maar ook om meer kennis te delen." Bron: "Knowledge sharing behaviors in social media."

Wellicht ligt de crux bij de resultaten van een onderzoek zoals dit, (relatief) eenvoudig gezegd: ben jij bereid tot, of wat motiveert jou om (behoefte), je kennis te delen?

Het kan nog 'even' duren voordat de Kennisinfrastructuur een succes wordt, veronderstel ik (NB; voorgaande YT is ook alweer van een decennium terug...). Maar: komen wij er niet uit, dan neemt eductional technology deze uitdaging waarschijnlijk van ons over. Onderwijs kan dan 'gewoon' doorgaan.

En dan verschijnt vandaag, gerelateerd aan voorgaande, dit nieuwsbericht van het Interstedelijk Studenten Overleg Onderzoek bevestigt: Studenten massaal eenzaam en ontevreden door digitaal onderwijs. Eén van de conclusies uit het onderzoek: '’Hoe wordt de kwaliteit van de kennisoverdracht ervaren? Een op de drie hbo-studenten is positief, een derde negatief en een derde gematigd. Bijna de helft van de wo-studenten heeft een positief oordeel over de kwaliteit van de kennisoverdracht; een kwart vindt de kennisoverdracht slecht..’’

'Aandachtspuntje' (sic.) dus, bij al dat kennisdelen. 'Mixed reality' als oplossing, wellicht? 

Willem E.A.J. Scheepers, docent en organisatie ontwikkelaar, auteur van o.m. het boek Managen en Leiden Pre-Corona, over Leren (en Afleren).