Liever lui dan samen sterk?

Columns

Ook zo genoten van de Paasdagen? Van die dag extra vrij? En van paaseieren in allerlei soorten en maten? Welke paaseieren heeft u eigenlijk in uw boodschappenwagentje gelegd? Voorgekleurde, voorgekookte legbatterijeieren of nog zelf te beschilderen duurzame bio-eieren? De verantwoorde Fair Trade-chocolade-eitjes of toch die hele grote zak spotgoedkope, maar o zo lekkere, gevulde eitjes van het huismerk?

Zelf heb ik in de supermarkt altijd last van tweestrijd. Als ik kies voor verantwoord kan ik tevreden zijn over mijn kleine bijdrage aan een duurzamere wereld. Als ik kies voor snel, veel en lekker kijk ik aan tegen blije pubergezichten. Soms kies ik voor het ene, soms voor het andere. ‘Sociale luiheid’, noemt Margriet Sitskoorn dat kiezen voor het kortetermijn- eigenbelang, in haar boek Passies van het brein.

Sitskoorn heeft een amusant en interessant boek geschreven over de Zeven Zonden en hoe die in ons brein verankerd zijn. Ze beschrijft aan de hand van boeiende voorbeelden de cerebrale verankering van hebzucht, lust, afgunst, trots, vraatzucht, woede en dus ook van luiheid. Het gaat Sitskoorn niet om fysieke luiheden (uren in je pyjama op de bank hangen, de boel de boel laten, rommelen in plaats van werken) maar om sociale luiheid. En daarmee bedoelt ze ons vermogen om, als het hemd nader is dan de rok, onze ogen te sluiten voor de onrechtvaardige, harde kanten van onze wereld. Omdat ons brein zich nu eenmaal liever stort op directe, persoonlijke belangen en pleziertjes. Op die heerlijke, gevulde, supergoedkope paaseitjes bijvoorbeeld. En het houdt niet op bij paaseitjes: ook in de werkomgeving is sociale luiheid dagelijks te spotten. Wie kent er niet een collega die alleen voor zichzelf koffie haalt, wie kent niet de verzuchting van een klant dat hij al weken wacht op antwoord, wie kent niet een leidinggevende die met de eer (uw eer wel te verstaan) ging strijken? Sociale luiheid zorgt er in werksituaties voor dat we bezig zijn met ons eigen belang, ons imago en onze carrière. We vergaren daarvoor zoveel mogelijk invloed en macht én verliezen veel tijd en energie, die we eigenlijk beter hadden kunnen besteden aan het oplossen van problemen voor klanten!

Hoe kun je sociale luiheid onder controle houden? Sitskoorn heeft een oplossing: ze beschrijft in haar boek ook het fenomeen ‘sociale macht’. Daarmee bedoelt ze het vermogen om het leven van anderen te beïnvloeden. Helaas blijkt uit onderzoeken dat meer sociale macht leidt tot grotere sociale luiheid! Juist degenen dus die veel macht bezitten, hebben het minst de neiging anderen te helpen. Het onderzoek laat namelijk zien dat meer macht ervoor zorgt dat je je minder goed kunt verplaatsen in het perspectief, de gedachten en de gevoelens van anderen. Met minder macht daarentegen kunnen we ons beter verplaatsen in de ander, beter samenwerken en rechtvaardiger handelen. De oplossing lijkt dus simpel: we schaffen sociale macht af. Daardoor worden we hulpvaardiger, klantgerichter en collegialer. Het ideaal van veel organisaties.

Het lijkt te mooi om realiseerbaar te kunnen zijn: succesvolle organisaties waarin de macht, in welke vorm dan ook, aan de wilgen is gehangen. Zouden er in ons land organisaties zijn die zonder enige vorm van macht werken? Kan dat eigenlijk wel? Zijn er organisaties die met het vergroten of juist verkleinen van macht geëxperimenteerd hebben? Ja? En? Wat gebeurde er? Laat ons leren van uw ervaringen!

Wilga Janssen
www.ervarentalenten.nl
www.dekunstvananders.nl

Zie het dossier 'Sturen op verantwoordelijkheid' over innovatieve manieren om met macht en hierarchie om te gaan.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Meer over Innovatief organiseren