Veel leiders en professionals hunkeren naar helderheid alsof het een eindbestemming is: een moment waarop de stip op de horizon vastligt, het plan waterdicht is en de onzekerheid definitief voorbij. Een begrijpelijk verlangen. Maar een gevaarlijke misvatting.

De harde realiteit van de 21e-eeuwse organisatie is dat de wereld voortdurend in beweging is. Niets blijft hetzelfde. Proberen alles vast te zetten, is zwemmen tegen de stroom in.

De Illusie van Controle

In veel organisaties zien we onzekerheid als een probleem. Een teken van falen in de planning, een gebrek aan controle dat onmiddellijk moet worden hersteld. Wat leidt tot een vaak reflexmatige reactie. Meer regels, dikkere plannen, strakkere procedures.

Dit werkt vrijwel altijd averechts. We creëren een verstikkende bureaucratie die onze teams minder wendbaar en minder creatief maakt. We ruilen de mogelijkheid tot ontdekking in voor de illusie van controle.

Helderheid is geen bezit, maar een proces. Het is iets dat je ontwikkelt door te bewegen, te observeren en te leren. Onzekerheid is dan ook niet de vijand maar juist de bron van échte helderheid. Het is het teken dat de organisatie aan het leren is, aan het veranderen en dat er nieuwe inzichten op komst zijn.

Leiderschap à la Jim Clark

Wat is dan wél de weg vooruit? Kijk naar Formule 1-legende Jim Clark, bekend om zijn soepele, bijna intuïtieve rijstijl. Vooral op natte, onvoorspelbare circuits excelleerde hij. Clark probeerde de auto niet te forceren maar te voelen. Hij luisterde naar elke trilling, elke slip, elk moment dat de grip verloren ging. Zijn reactie was geen geforceerde correctie maar een nauwkeurige afstemming.

Dit is de essentie van modern leiderschap in onzekere tijden. Clark's succes kwam niet door absolute controle over de omstandigheden maar door perfecte afstemming: luisteren, bijsturen en loslaten wanneer nodig.

Actie Brengt Richting

Veel leiders proberen de toekomst te plannen alsof deze een vaststaand feit is. Maar echt leiderschap vraagt iets fundamenteel anders: aanwezigheid, gevoeligheid en vertrouwen.

Helderheid ontstaat zelden aan de tekentafel, maar onderweg. Pas in actie ontdek je wat werkt, waar de markt naartoe beweegt en wat de ware behoeften van je klant zijn. Daar, in die wrijving, ontstaat richting.

Wat ik leerde van een impro-acteur

Wat leiders kunnen leren van Michel Verheijden, die als impro-acteur op het podium staat. Zijn werk is de ultieme test in leiderschap zonder script.

De improvisatieacteur staat op het toneel, zonder plan en ervaart de ultieme onzekerheid. Hun geheim is de gouden regel 'Yes, And...': accepteer de nieuwe, onverwachte realiteit, of die nu van het publiek komt of van een collega en bouw direct voort. Zoek niet naar verstikkende controle maar naar wendbaarheid.

Fouten, of onverwachte wendingen, worden niet gezien als mislukking maar als 'informatie' die de richting verrijken en verhelderen. De focus ligt op het je team, je 'partner' groots maken door hun inbreng te versterken. Je bent volledig aanwezig in het nu en reageert op wat er is, niet op wat je had gehoopt dat het zou zijn.  ,

De beste leider is net als Michel: degene die de collectieve creativiteit activeert. Vertrouw het proces. Actie creëert de richting.

Drie Richtlijnen voor Leiders in Beweging:

1. Kijk Voorbij de Bocht, Niet Alleen naar het Probleem:
   Houd het grotere doel en de missie altijd voor ogen. Ook als het zicht vandaag beperkt is, voorkomt de blik op de horizon dat je team in paniek raakt door de dagelijkse mist.
2. Combineer Gevoel met Data:
   Cijfers zijn essentieel maar ze vertellen niet het hele verhaal. Let op de 'zachte' data: de energie in het team, de betrokkenheid, de onderstroom van sfeer. Vaak ligt de meest vitale informatie in dat gevoelsmatige besef.
3. Vertrouw Je 'Voertuig' (Je Team):
   Net zoals Clark zijn auto vertrouwde om hem te vertellen wat er nodig was, moet een leider zijn mensen vertrouwen. Geef ruimte, delegeer verantwoordelijkheid en laat het team zelf meevoelen met de situatie en gezamenlijk bijsturen.

Ga bewegen 

De grootste misvatting is dat je moet wachten op helderheid voordat je in actie komt. In werkelijkheid ontstaat helderheid door te handelen. Wie wacht tot alles zeker is, komt niet van de plek. Wie durft te bewegen terwijl nog niet alles duidelijk is, ontdekt onderweg de juiste koers.

Dus, als je onzekerheid voelt, stel dan niet de paranoïde vraag: Wat gaat er mis?

Vraag liever: Wat is er in beweging?

Misschien is het niet de mist die je tegenhoudt maar de helderheid die nog onderweg is. Durf te beginnen. De koers volgt vanzelf.

Wat zijn de grootste uitdagingen binnen uw organisatie bij het omarmen van onzekerheid als bron van groei?