Te koop, te koop! Wie maakt mij los?

Innovatie in Nederland als onmogelijke missie.

Corus is in handen van het Indiase conglomeraat Tata Steel (via British Steel). Onze Koninklijke Shell staat officieel te boek onder de naam Royal Dutch Shell public limited company, dit geheel naar Brits recht. Het Deense Maersk verorberde Nedlloyd. Onze nationale zwaan KLM kreeg een zwaar Frans accent. Het Kruidvat en overslagbedrijf ECT zijn in handen van het Chinese Hutchison. Ach, en onze ABN-AMRO werd opgeslokt door een niet al te liquide gelegenheidsgenootschap bestaande uit onze zuiderbuur Fortis, het immer zonnige Santander en het van whisky genietende RBS. Het Duitse RWE maakt kans op Essent, terwijl Nuon zich mag verheugen op de warme belangstelling van het Italiaanse energiebedrijf Eni. By the way… is het niet bijzonder dat in 2006 Essent en Nuon niet mochten fuseren vanwege een te grote dominantie van de Nederlandse markt?

Hoe dan ook, Nederlandse bedrijven lijken sinds jaren in de etalage te staan. De overheid kijkt toe en laat het gebeuren.
De vraag is of dergelijke overnames het innovatievermogen en R&D van de overgenomen bedrijven (en Nederland) ten goede komt. Schenk (2008) stelt dat door buitenlandse moederbedrijven de basistaken, als bijvoorbeeld productiemanagement, R&D en marketing, worden verwaarloosd en vervangen door papieren management/ondernemerschap (“paper entrepreneurialism”). Ook zou er sprake zijn van een groeiende kloof tussen het ‘moeder’ hoofdkantoor en de CEO enerzijds en het (uitvoerend) management in het betreffende land anderzijds.
Het antwoord op de zojuist gestelde vraag is dus vooralsnog ‘nee!’. De conclusie die getrokken mag worden is dat het niet verstandig van de Nederlandse overheid lijkt om overnames door buitenlandse bedrijven op een dergelijke grote schaal toe te staan. Punt!

Einde column? Nou nee, want er is nog meer. Nederland heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot hoge loon land. Een direct gevolg hiervan is dat bedrijven hun productie laten verrichten in lage loon landen. Heel natuurlijk en logisch vanwege de kosten. Een eigen (nog niet gepubliceerd) onderzoek onder mkb bedrijven (metaalsector) laat zien dat personele krapte, werk- en concurrentiedruk contraproductief zijn voor het innovatievermogen van deze bedrijven. Een WBSO regeling of een kleine of grote innovatievoucher helpt hier niet. Ook helpt het Innovatieplatform hier niet, want die richt haar peilen op kansrijke bedrijven binnen groeisectoren.
Zo op het oog is de Nederlandse overheid gemotiveerd om het innovatievermogen van Nederland te verhogen. Het beleid is hier ook op afgestemd. Maar is het niet een onmogelijke missie als:
- in hoog tempo Nederlandse bedrijven worden overgenomen door buitenlandse,
- ons sociaal beleid hoge lonen heeft bewerkstelligd, zodat productie uitbesteed moet worden om het betaalbaar te houden, en
- mkb bedrijven te kampen hebben met personele krapte en zo hard moeten vechten zodat er onvoldoende tijd, geld en faciliteiten beschikbaar zijn om te innoveren?

Misschien zie ik het te somber? Waarschijnlijk wel. Gelukkig heeft het Innovatieplatform zich het volgende ten doel gesteld: “... het functioneren van het kennis- en innovatiesysteem kritisch tegen het licht houden en voor doorbraken zorgen. Het Innovatieplatform heeft tot taak de voorwaarden te scheppen, de verbindingen te leggen en de visie te ontwikkelen die nodig zijn om een impuls te geven aan innovatie en ondernemerschap in Nederland. Die zijn immers de motor van de productiviteitsgroei en de economische ontwikkeling, ten behoeve van welvaart en welzijn.” (Bron: innovatieplatform.nl)

Iedereen die innovatie een warm hart toedraagt kan rustig gaan slapen. Het komt allemaal goed.

Herman de Pagter MM
Hogeschooldocent Innovatie en Marketing
De Haagse Hogeschool
Faculteit Small Business & Retailmanagement