Jagers overleven

Stephen Covey verteld in zijn boek “the 8th habbit” over hoe wij mensen langzaam leerde effectiever te zijn. Hij neemt als voorbeeld dat we evolueerde van jagers naar agrariërs. Een jager heeft direct voedsel zo verteld hij en agrariërs moesten eerst zaaien maar hadden dan 50 x meer voedsel als de jager met dezelfde energie ooit bij elkaar kon jagen.  Ik ondersteun zijn gedachte dat we altijd kunnen kijken hoe we zaken effectiever kunnen regelen. Maar hoe werkt dit in crisis situaties? Hoe effectief is de agrariër en welke middelen, kennis en kunde heeft hij in zijn bezit als er vandaag honger is op een plek die hij niet kent, in omstandigheden die voor hem ongewoon zijn? Wat als hij even niet terug kan vallen op zijn oogst of daar niet op kan wachten?
In de vele sessies die ik met mensen uit verschillende organisaties heb gehad blijkt dat veel mensen op de een of andere manier wel toekomst en effectief gericht zijn. Vraag iemand of hij naast een kopieer apparaat gaat staan en vraag dan of hij een getypt briefje wil natekenen. Grote kans dat hij het papiertje onder de kopieer apparaat wil leggen. Vraag het iemand die geen kopieer apparaat heeft om dit elke dag te doen en grote kans dat hij om een kopieer apparaat gaat vragen. Wij mensen willen geen energie verspillen aan iets dat op de langere termijn met minder energie kan. Dus wij kopen computers, kopieer apparaten en allerlei zaken die we met arbeid in de toekomst nog moeten gaan terug verdienen. Vaak is de winst van de komende 2 jaar al gehalveerd door investeringen die we vandaag doen om ons leven straks makkelijker te maken. Wij zaaien om straks te kunnen oogsten. Zo zijn wij opgevoed en geworden. Dit zit vandaag de dag bij de meeste mensen in hun systeem.
Maar nu wordt het crisis in de organisatie. Er is geen geld meer om in de toekomst te investeren en de toekomst van de organisatie is zelfs onzeker. De organisatie kan eigenlijk alleen maar overleven als deze zich richt op de zogenaamde “quick wins”. Korte termijn resultaten. 5 minuten besteden aan het overschrijven van een papiertje kost aan arbeidsloon soms maar een paar euro. En fractie van de aanschaf het kopieer apparaat. En geloof mij, er zullen als neven effect ook ineens een stuk minder onnodige kopietjes worden gemaakt. Een simpel en haast onwerkelijk voorbeeld om te vertellen dat iemand handmatig een kopietje gaat maken, maar wel een goede illustratie van hoe wij niet meer gewend zijn om te denken.  
Je ziet het vaak in de IT. Bouwers van grote sites of applicaties willen een robuust en solide systeem. Voorbereid of de toekomst. En vaak staat solide en robuust voor een database en functionaliteit die alles wat we in de toekomst verwachten moet kunnen ondersteunen. Meestal gaan ze hier helemaal voorbij aan de noodzaak van het nu. Aan het gegeven dat de meeste organisaties in een crisis alleen profijt hebben dat iets nu resultaat oplevert dan dat het straks nog veel meer resultaat op kan leveren. Zij kunnen niet meer denken als een jager. Dat is uit hun “systeem”. Want jagen is niet effectief en moet je met grote regelmaat weer doen om te kunnen overleven. Daar zijn we te “slim” voor geworden. Maar wat nu als de oogst mislukt. Dan hebben we en nu niets en straks niets. En ondertussen honger. Misschien wel zoveel honger dat de organisatie dit niet zal overleven.