Hoe word je een geboren leider?

Columns

 Het is de droom van elke manager: een geboren leider zijn. En als je dat nog niet bent worden managers door wasstraten aan leiderschapstrajecten gehaald. Maar hebben die wel zin? En voor de kiem van leiderschap moeten we het juist op een andere plek zoeken dan dat je wellicht zou denken. Frank Schaper schreef in 2009 het bijzondere boek 'Hoe word je een geboren leider'. Een boek wat zeker de titel Managementboek van het Jaar had verdiend, alleen al doordat het prachtig is geïllustreerd. Ondanks dat het tien jaar oud is, is het nog zeer interessant. Juist omdat leiderschap zo bewierookt is en er een enorme business rondom het onderwerp is ontstaan. En de illusie wordt gecreëerd dat je nieuw leiderschap kunt leren, dat is vooral bedoeld om de business draaiende te houden.
Eerst een groot misverstand de wereld uit helpen…

Er wordt over geen onderwerp zoveel geschreven als leiderschap. Hierbij is het wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen de begrippen leiderschap en de leiding, want deze worden namelijk vaak door elkaar heen gebruikt. Terwijl er een groot verschil tussen zit. Vraag bijvoorbeeld medewerkers om de naam van een leider te noemen in hun organisatie en zij noemen waarschijnlijk de hoogste in rang. Zo wordt de term ‘leider’ en ‘leidinggevende’ door elkaar gebruikt. Leiderschap is echter geen positionele rang, maar een relationele rol die iedereen in de organisatie kan vervullen. Leiderschap is een set van karaktereigenschappen die gaan over hoe iemand een beweging in gang zet, relationeel mensen daarin meekrijgt en vertrouwen opbouwt.

Hoe bouw je vertrouwen als leider?

Een paar jaar geleden had ik een aannemer in de arm genomen voor een stuk verbouwing van ons huis. En die kwam met een nogal spannende visie op de verbouwing waar ik mijn twijfels bij had en die zei: “Simon, je moet mij toch echt vertrouwen”. Zo werkt dat dus niet. Je kunt om vertrouwen niet vooraf vragen, het is namelijk iets wat je opbouwt door je gedrag. Van een vakcollega leerde ik ooit dat vertrouwen de uitkomst is van geloofwaardigheid x betrouwbaarheid / ego. Geloofwaardig zijn door integer en respectvol om te gaan met anderen en voor bepaalde waarden te staan. Betrouwbaar zijn in het handelen door te zeggen wat je doet en doen wat je zegt. En je ego in toom kunnen houden en goed kunnen luisteren naar de ander. Iedereen die wil leiden, moet dat verdienen met hun leiderschap. “Leiders krijgen mensen mee – niet omdat het in hun economische belang is, maar in hun emotionele belang”, aldus de auteurs Ron Meyer en Ronald Meijers in hun boek Leadership Agility (2018).

Maar nu…hoe word je een (geboren) leider?

Binnenkort wordt de prijs van beste Managementboek van het jaar uitgereikt. Eén boek die deze prijs de afgelopen jaren echt had moeten winnen is: Hoe word je een geboren leider van Frank Schaper. Het is fantastisch geïllustreerd. In zijn boek beschrijft hij dat leiderschap niet zo maar ontwikkelbaar is in een leiderschapstraject, maar dat we ons leiderschap vooral ontwikkelen in onze eerste twintig levensjaren. En we zijn niet zo zozeer geboren leiders, maar eerder geboren volgers. En de kiem van ons leiderschap kun je herleiden naar de levende, maar ook fictieve rolmodellen uit onze jeugd. Denk bijvoorbeeld aan striphelden zoals Lucky Luke, Kuifje, Prins Valiant, Asterix en Suske & Wiske.

In de woorden van Jitske Kramer: ‘mensen zijn kopieermachines’. En als geboren volgers kopiëren we die rolmodellen, zoals striphelden. Voor mij was dat Prins Valiant, de ridder aan de ronde tafel van Koning Arthur. En hoe hij aan het riet als tienjarige jongen avonturen beleefde. En ik woonde ook aan het water, natuurlijk waren zijn avonturen spannender dan die van mij, maar ik spiegelde en identificeerde mij wel met hem. Vooral dat hij als jonge avonturier tussen de oudere gevestigde ridders zijn plek veroverde door creatief te zijn en met bravoure zijn visie te presenteren, en voorop in de strijd te gaan. Ongemerkt werd daar iets over leiderschap op mijn harde schijf geprogrammeerd. Schaper heeft het in zijn boek over spiegelneuronen. En daarmee hebben we onbewust al die rolmodellen ‘gespiegeld’ en een script dat ongemerkt is geschreven door onze vroegere rolmodellen. Van vader, moeder, leraar tot stripheld of filmheld natuurlijk.

Een onbewust griepvirus

Stripboeken zijn zo bezien eigenlijk getekende managementboeken. Waaruit wij lessen over leiderschap onbewust hebben geleerd en gekopieerd. Maar niet alleen de getekende rolmodellen vormden ons, maar ook alle levende rolmodellen zoals ouders, opa’s en oma’s, ooms en tantes, buren, (vakantie)vrienden, ouders van vrienden enzovoort. Waarmee wij bijzondere ervaringen beleefden, van gelukkige tot ongelukkige, en van interessant tot spannend.

En de verschillende stijlen van leiderschap planten zich dus voort als onbewuste griepvirussen in nieuwe gastheren of dames. De geschiedenis herhaalt zich dus niet, maar wij herhalen de geschiedenis, maar dan net even anders. Daarom alvorens jezelf in allerlei leiderschapsmodules te storten en aan je nieuwe leiderschap te werken. Vraag je collega’s, medewerkers, vrienden of ze leiderschap in je gedrag ontdekken. In hoeverre lukt het om mensen te bewegen, relationeel goed de verbinding aan te gaan en vertrouwen op te bouwen?

Ken Uzelf!

Kortom, zoals de filosoof Socrates het al zei: ‘Ken Uzelf’. En wil je je leiderschap ontrafelen en zo leren wat nog onbenut is of je effectiever kunt inzetten. Van die eerdergenoemde vakcollega leerde ik ook dat om naar anderen goed te luisteren je eerst naar jezelf moet kunnen luisteren. Spoel de film van je leven daarom eens terug, welk script ben jij onbewust aan het leven? Welke mooie maar ingrijpende ervaringen hebben jou gevormd? En welke levende of fictieve rolmodellen heb je onbewust gekopieerd? Was het Kuifje, Buck Danny of een ander…? Daar ligt een belangrijke sleutel om werkelijk in verbinding met jezelf en anderen te komen. Daar is geen duur leiderschapsprogramma voor nodig, enkel de stripboeken uit je jeugd.

Luister hier naar de uitzending over dit onderwerp bij BNR Nieuwsradio van d.d. 15 maart 2019:

 

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Meer over Leidinggeven