Verantwoordelijkheid leidt tot kwaliteit, resultaatafspraken tot bureaucratie

De samenleving vraagt om inwoners met een diploma, werk, een woning en een trouwe belastingmoraal. Helaas voldoet niet iedereen aan dit beeld. We willen dat iedereen mee doet. Gemeenten en zorgpartners spelen daarbij een belangrijke rol. Zij werken samen voor een diploma, een woning en werk voor een jongere met een verslaving en crimineel gedrag. Voor dit resultaat maken gemeenten en zorgpartners meetbare en concrete resultaatafspraken.

Een meetbaar resultaat helpt daarbij niet. Het zorgt voor een verkeerde. Partijen spreken niet meer over een gezamenlijk doel. Het gesprek vernauwt tot een discussie over de hoogte van de tarieven en meetbaarheid van de resultaten.

Door het geloof in meetbaarheid van het resultaat, verschuilen betrokkenen zich achter discussies over indicatoren en verantwoording. Niemand wil het risico lopen om diegene te zijn in het samenspel om de schuld te krijgen van terugval van de jongere.
Uiteindelijk is dit tijdverspilling. Vanuit mijn grondhouding zie ik hen een systeem organiseren waarin het verkeerde gesprek wordt gevoerd.

De noodzaak van een grondhouding bij complexe samenwerking

Een grondhouding is een diep geworteld samenspel van normen en ervaringen die bepalend zijn voor het handelen van alle dag. Bij een complexe samenwerking is het onmogelijk om op basis van alle feiten een besluit te nemen. Mensen nemen daarom beslissingen vanuit de eigen grondhouding.

Voor een succesvolle samenwerking is het belangrijk om de eigen grondhouding te kennen. Hierdoor kan je begrijpen waarom jij en jouw partners in een complexe samenwerking keuzes maken.

Focus op resultaat als grondhouding

Bij de uitvoering van de Jeugdwet, de Wmo en de Participatiewet zie ik gemeenten zoeken naar een grondhouding. Een van de houdingen is het geloof in meetbare resultaten. Wie kan er nu tegen resultaatgerichtheid zijn?

Deze grondhouding is terug te brengen in het geloof in meetbaarheid en causaliteit. In het sociaal domein meten we hoe de inzet van een zorgaanbieder leidt tot een betere participatie van inwoners aan de samenleving. We willen het verband leggen tussen een verslaafde en criminele jongere, de interventie van de zorginstelling en het resultaat van een jongere die zijn diploma haalt, werk en een woning heeft en belasting betaalt.

Instellingen in het sociaal domein moeten vanuit deze grondhouding aantoonbare resultaten halen. Als deze resultaten aantoonbaar zijn, doen zij het goede. Wanneer deze resultaten niet getoond worden, vallen zij buiten het goede zoals vaststaat in de grondhouding.

Een systeem van goed en fout geeft ons richting. We zijn er mee opgevoed. De sprookjes en verhalen die ons zijn voorgelezen in onze kindertijd hebben een duidelijke scheiding tussen goed en slecht. Dat geeft een gevoel van overzicht.

De grondhouding samenwerking vanuit een gezamenlijk belang

Ik geloof niet in een grondhouding waarin de complexiteit wordt teruggebracht tot meetbare resultaten. Er is een andere manier om kwaliteit in het sociaal domein te realiseren. Dit start met het kennen van de eigen grondhouding.

- Erken de onzekerheid van de complexiteit.
- Deel de wereld niet in goed en fout. Begrijp waarom mensen doen wat zij doen.
- Zoek naar het gemeenschappelijk doel.
- Benoem verantwoordelijkheden, spreek elkaar daar op aan.

Omarm de complexiteit

Gemeenten en zorgaanbieders moeten samenwerken om de jongere van verslaving en criminaliteit af te houden. De eenzijdige focus op het resultaat leidt niet tot de noodzakelijke samenwerking.

Het werkt wel wanneer zij het hele proces van de euro’s uit Den Haag, de verdeling bij de gemeenten, het bepalen van de tarieven, het beschikken door de gemeenten en de uitvoer door zorginstellingen begrijpen. Hierdoor kunnen zij sturen op essentiële knooppunten in het proces. Negatieve gevolgen op de knooppunten zoals strategisch gedrag en ongewenste administratieve kosten worden benoemd.

Bepaal het gezamenlijke doel

Ik geloof in de professionele kracht van de uitvoering. In het sociaal domein moet iedere beleidsmedewerker, manager en bestuurder daarom streven naar het maximaliseren van de voeten in de wijk en de handen aan het bed. Het gedeelte van iedere euro die we vanuit Den Haag krijgen, moet een zo groot mogelijk deel naar de uitvoering in de wijk. Dit gezamenlijke doel verbindt gemeenten en zorgpartners.

Bepaal de eigen verantwoordelijkheid

In de volgende stap bepalen betrokkenen wat zij gaan doen om het doel te bereiken. Gemeenten en zorgaanbieders moeten beide kritisch durven kijken naar de eigen rol. Hierdoor ontstaat het gesprek waar het om gaat. Gemeenten geven aan hoe zij de administratieve lasten beperken van het deel melding, onderzoek, aanvraag, beschikken, bestellen en betalen. Zorgaanbieders geven aan hoe zij administratieve lasten beperken, kwaliteit borgen en resultaten behalen.

Bepaal de kwaliteit van het proces

Zorg is mensenwerk. De kwaliteit van het proces en de resultaten worden bepaald door de mensen. Leg daarom de grootst mogelijke verantwoordelijkheid in de uitvoering.

Een ding weet ik zeker: Kwaliteit is het resultaat van verantwoordelijkheid, niet van een opgelegd resultaat.