Weet je eigenlijk zelf wel wat je wilt? Een onverwacht scherpe vraag waarbij ik even met mijn mond vol tanden stond. Onlangs mocht ik op uitnodiging van Tempo Team in debat met Logistiek Managers en Human Resource Managers uit productiebedrijven en logistiek dienstverleners over de gevolgen vergrijzing. Wat zijn de effecten voor op productiviteit, bedrijfsvoering en rendement?

Die managers hadden het over het hogere ziekteverzuim, lange re-integratie processen, moeizaam regelen van aangepast werk, gebrekkige motivatie en de ogenschijnlijk geringe flexibiliteit van de oudere wordende collega’s. En, ze treden massaal vervroegd uit. Een van de managers verzuchtte dat het voor die groep ‘too little, too late’ is, maar dat we moeten inzetten op het nu voorkomen van die problemen over enkele jaren.

De vergrijzing betekent een grote verandering voor Nederland. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat zoveel mensen zo gezond oud zullen worden. Het aantal 55-plussers neemt de komende 30 jaar met 63% toe. In 2025 is 40% van de bevolking 55 jaar of ouder. Het aandeel mensen dat werkt zal in 2030 aanzienlijk lager zijn dan nu. De beroepsbevolking is nu 68%. In 2030 is die nog maar 56%. Door de massale vergrijzing verdwijnen vaardigheden, kennis en expertise uit organisaties. Wat is er nodig om kennisoverdracht te garanderen en de continuïteit van organisaties te borgen voor als in 2015 de babyboomers met pensioen gaan? Hoe kunnen ouderen langer productief en gezond doorwerken? Hoe voorkomen we dat ouderen vóór de pensioengerechtigde leeftijd terechtkomen in een uitkeringssituatie.

Uit onderzoek van TNO, is gebleken dat ouderen zeker niet zo traag, star, zwak, ziek en misselijk zijn als we vaak denken: “Ouderen zijn door hun lichamelijke beperkingen zeker niet minder inzetbaar dan jongeren. Op een paar uitzonderingen na (stratenmakers, bouwvakkers) zijn er geen beroepen waar een voortdurend beroep wordt gedaan op lichamelijke functies. Vijftigplussers nemen even goed nieuwe kennis op dan jongeren. Ze leren anders. Meer \'on the job\', minder goed klassikaal. Voorwaarde is wel dat iemand het niet verleerd is te leren. Wie twintig jaar nooit meer iets nieuws heeft hoeven doen, heeft een probleem. Een manager die twintig jaar lang een medewerker nooit meer iets nieuws heeft laten doen, heeft een probleem.“ Het ziekteverzuim neemt toe naarmate mensen langer in hun functie zitten. Volgens het CBS is het ziekteverzuim van een 57-jarige bijna het dubbele van een 27-jarige. TNO: “Stilstand is achteruitgang, het zorgt voor een verlies aan inspiratie, en wie niet langer bevlogen is, meldt zich vaker ziek. Maar dat heeft maar heel weinig met leeftijd van doen. Jongeren die lang dezelfde functie uitvoeren, zijn vaker ziek dan ouderen met wisselende werkzaamheden.”

Die managers bij de bijeenkomst van Tempo Team waren allemaal tussen 45 en 55 jaar. Dan komt vanzelfsprekend die ene vraag: wat moet jouw baas nu regelen om jou te kunnen laten werken tot je 67e? Een simpele en logische vraag. Maar, het bleef even akelig stil. Het is helemaal niet zo leuk om daarover te moeten nadenken. Maar, als we zelf daarvoor nu niet nadenken, dan is het straks weer ‘too little, too late’.

Zelf kon ik de vraag in elk geval nog niet beantwoorden. De komende zomer ga ik daar eens over nadenken...

Walther Ploos van Amstel (1962)