De Fractale Geest

Baby, baby, you're out of time zongen de Rolling Stones 40 jaar geleden. De recente bijdragen op deze site over veranderen en de resultaten van het onderzoek veranderingsmanagement zorgen ervoor dat dit lied in buitengewoon sterke mate van toepassing is op de veranderingsgidsen die politiek en corporate Nederland de toekomst in willen loodsen.

Ik doe even een korte greep in een aantal bijdragen: steviger sturing vanuit het management, sturen op verantwoordelijkheid; trefzekerder richten van menselijke energie op de verdere ontwikkeling van product en dienst; een veranderingstraject gaat net zo snel als de langzaamste schakel in het proces; veranderen is geen kwestie van iets nieuws leren, maar ingesleten gedrag afleren; communiceer duidelijk over de visie; geef een helder focus voor verbetering; zorg ervoor dat de lijnorganisatie de boodschap over kan brengen; organiseer en monitor:; horizontale uitwisseling en van elkaar leren; maak resultaten zichtbaar en zorg voor de feedback van klantsignalen

Ik kan een geeuw niet onderdrukken wanneer ik dit lees, het zijn dezelfde open deuren die al bekend waren toen ik 30 jaar geleden de wereld van verandering en management binnenging. In 30 jaar is er helemaal niets veranderd, het is allemaal meer van hetzelfde en het werkt dus duidelijk niet, alleen worden deze conclusies niet getrokken want dat zou betekenen dat de veranderaars het ook niet weten en niet effectief en overbodig zijn als gevolg van geleerd en herhaald onvermogen.

Zoals bekend is het willen bereiken van andere resultaten met dezelfde middelen een kenmerk van krankzinnigheid. en als veranderaars al slachtoffer zijn van deze kwaal, is het geen wonder dat Nederland (en de rest van de wereld) volledig in de ban is van een explosie van gekte, zoals de media elke dag laten zien en waaraan alleen een-tweetje van Hieronymus Bosch en Desiderius Erasmus volledig recht kan doen.

De wanorde slaat overal toe en dan lees ik op deze site over lijnorganisaties en projectorganisaties met nog meer lijn, terwijl deze vormen van misorganiseren natuurlijk al lang op de mesthoop van de geschiedenis zouden moeten zijn beland. Iedereen kan namelijk zien dat ziet dat oorlogen - al dan niet tegen terrorisme - waaruit de lijn- en projectorganisatie afkomstig zijn, al lang niets meer opleveren. Desondanks gaat iedereen er niet zo erg vrolijk mee door, vooral omdat onze leiders en veranderaars hebben afgeleerd hun fantasie te gebruiken en volgelingen scheppen naar hun eigen beeld en gelijkenis. De enige fantasie, die nog met de dag toeneemt, is fantasie gebaseerd op angst - bedrijfsmatig uitgeleefd in de oeverloze productie van computerspelletjes vol geweld , die de fantasie van onze kinderen prikkelen - en zo kan het gebeuren dat veranderaars de wijsheid debiteren dat onder de druk van concurrentie - survival of de fittest, een variant van het angst en oorlogsdenken - mensen en organisaties in beweging komen en veranderen. Dit is natuurlijk volstrekte onzin omdat angst ons terugwerpt op ons evolutionair oudste brein, ons reptielenbrein, en devolutionair is.

Deze angst heeft zich vastgezet in onze breinen en onze lijven en dit zien we dan ook als we bij onze leiders en andere medemensen diverse lichaamssignalen, zoals bijvoorbeeld huidweerstand, variabiliteit van de hartslag en hersengolven, meten met moderne biofeedback apparatuur: fysieke wanorde, onvermogen om te onspannen, creatief te denken en medemensen aan te voelen door dominantie van de linkerhersenhelft. Personen die maar een helft van hun lichaam kunnen gebruiken noemen we gehandicapt, personen die maar een helft van hun brein gebruiken hebben we tot onze leiders gemaakt en toegestaan dat ze een onderwijssysteem hebben opgezet dat deze handicap bevordert. Georganiseerd onvermogen dat zichzelf voedt en in stand houdt door middel van korte en lange termijn feedback en feedforward lussen, een geheel dat ik de matrix van onvermogen noem en die fractaal georganiseerd is, het zijn spiralen, in spiralen, in spiralen, enz.

Volgens de Leidse neuropsycholoog Witteman is de effectiviteit van de gemiddelde leraar en onderwijzer 5%, de effectiviteit van de gemiddelde manager en veranderaar ligt waarschijnlijk op hetzelfde niveau. De oorzaak is het volledig falen om effectief en efficiënt gebruik te maken van de ingebouwde transcendente vermogens van lichaam en geest. Het is vrij eenvoudig om de negatieve spiraal en de matrix van onvermogen en incompetentie om te zetten in de omgekeerde matrix, de briljant matrix, ondermeer met behulp van geavanceerde bio- en neurofeedback apparatuur. Het gaat echter niet vanzelf omdat een bonte stoet van oude en geketende patronen moet worden losgelaten om de duisternis van de grotten van Plato te verlaten en de zonnige wereld van fractale flow en vloeiende zelforganisatie buiten orde en chaos binnen te gaan, totaal verbonden met het zero-mindfield dat met oneidige snelheid (de eenheid van tegendelen nietwaar?) alles omvat: de ultieme wetenschappelijke mystieke ervaring.

(Jacques Groenen is topprestatietrainer en coach bij Fun-da-Mental)