Het einde van solidair arbeidsvoorwaardenbeleid

Hoe zou ik het vinden als ik de kinderopvang van mijn baas deels moest betalen? Ik heb een leuke baas, maar nee...
Hoe zou u het vinden om de ziektekostenpremie van uw collega, zijn echtenoot en zijn 5 kinderen mee te financieren? Niet zo’n goed idee? Waarom doet u het dan? Hoezo, vraagt u zich af? Nou, dat is vrij eenvoudig. Het overgrote merendeel van de thans gehanteerde arbeidsvoorwaardenstelsels is gestoeld op het solidariteitsprincipe; collectieve secundaire arbeidsvoorwaarden worden collectief gefinancierd; iedere medewerker betaald mee aan arbeidsvoorwaarden die door enkelen worden genoten.
Sinds enige tijd is hierin verandering waarneembaar; de lump sum stelsels zijn in opkomst. Hierbij krijgt de medewerker een vast salaris met daarnaast een bepaald percentage beschikbaar voor tal van beschikbare secundaire arbeidsvoorwaarden; de zogenaamde flexibele ruimte. In lijn met daarover gemaakte afspraken met de belastingdienst kunnen deze flexibel inzetbare gelden fiscaal aantrekkelijk worden aangewend. De enig overgebleven collectieve arbeidsvoorwaarde is veelal de pensioenregeling, alhoewel... vraag dat maar aan de heren Terpstra en De Waal.
Is dit rechtvaardig, sociaal of schiet dit door en is dit een karakteristiek van de steeds verdergaande individualisering van onze samenleving? Volgens velen wordt hiermee voorbij gegaan aan algemeen geldende fatsoensregels en vormt de solidariteit van traditionele arbeidsvoorwaardenstelsels een belangrijke peiler voor samenwerken.
Echter, met betrekking tot het onderwerp arbeidsvoorwaarden zijn de normen en waarden aan het veranderen. Sterker nog, een verdergaande verandering is te verwachten en te rechtvaardigen. Ter indicatie: waar het tot voor enkele jaren ongebruikelijk was om variabel salaris toe te kennen, is dit nu een wijdverbreid gebruik en volstrekt geaccepteerd. Waar het tot voor kort slechts denkbaar was om bij collectief ontslag het lifo-systeem te hanteren wordt kwaliteit als criterium steeds vaker gehanteerd. Het is mijn stellige overtuiging dat deze trends zich doorzetten. Normen en waarden verschuiven. De invloed van individualisering vanuit onze samenleving op HRM is onomkeerbaar. Het einde van collectieve arbeidsvoorwaardenstelsels is in zicht.

Norman Smit is werkzaam als HRM-adviseur bij de adviesgroep Employee Transformation van Capgemini.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

H.v.Daalen
U adviseert een groep die advies geeft over het transformeren van werknemers???
Joke van Galen
Iedere keer als men de discussie start over kinderopvang en dergelijke voorzieningen, zit ik op het puntje van mijn stoel. Hoezo is het onrechtvaardig dat medewerkers zonder kinderen meebetalen aan de kinderopvang? Diezelfde kinderen moeten later wel nuttige beroepen gaan uitoefenen, waar we allemaal van meeprofiteren, of niet soms?
En die collega's, die klagen over hoe goed vrouwen het tegenwoordig hebben, genieten wel een 55 plus regeling, waar veel vrouwelijke collega's ook aan meebetalen.
Als we het allemaal zelf zouden moeten doen, dan hadden we het met z'n allen niet zo goed. Dan waren de tegenstellingen (arm, rijk, doorgeleerd en ongeleerd) nog veel groter!
Of het zoveel met waarden en normen heeft te maken, weet ik niet. Ik denk dat het vooral een overlevingsmiddel is.
Groeten van Joke van Galen
Justus Broeckenaere
De zwangerschap eindigt gelukkig meestal met het werpen van de kinderen waarna zij opgevangen worden door de kinderopvangorganisaties. Dit is opzich een goede zaak en ik ben er ook voorstander van dat iedereen aan de vangst meebetaald. Kinderen kun je niet laten vallen. We hebben ze nodig voor de toekomst. Zo kunnen ze later onze plek in het arbeidsmanagementproces overnemen of als resource worden ingezet.

Ik pleit ervoor kinderen vanaf de geboorte direct te behandelen als FTE. Sommige kinderen hebben full-time aandacht nodig terwijl er ook kinderen zijn die gemakkelijk zichzelf bezig kunnen houden. Het af en toe verschonen van luiers is dan bijna het enige faciliterende werk dat men als senior verricht. Wij kunnen kleine kinderen dus uitdrukken in FTE. Zo kunnen twee makkelijke lieve kinderen als 1 FTE tellen en telt dat rotjoch van de overburen voor 2 FTE. Door dit nauwkeurig tijdens het competentieontwikkelingstraject in het eerste levensjaar te monitoren kunnen de FTE-waarden worden doorgegeven aan de opvangers., zodat alles beter ingepland kan worden.

Ik denk dat hier momenteel de problemen zitten in de kinderopvang. De financiele aspecten zijn volgens mij minder ernstig, hoewel we er eventueel over kunnen discussieren of opvang van lieve kinderen voor ouders niet goedkoper kan zijn dan de opvang van etterbakjes.

Dr. Heinrich Altermann, psycholoog, socioloog en pedagoog aan de universiteit in Wenen heeft onderzoek gedaan naar de verbanden tussen de liefheid van kinderen in de kinderopvang en de functie van hun ouders. Een van zijn belangrijkste conclusies was dat de hoeveelheid rottigheid die uitgehaald wordt door kinderen evenredig is met de hoeveelheid meetings van de ouders. Ook een stress-factor speelde mee. Experimenten met kinderopvanggelegenheden in Zwitserland waar men bij wijze van experiment gedurende een maand twee vergaderingen en drie presentaties per dag invoerde bewezen dit. Terwijl de opvangmedewerkers vergaderden en powerpointpresentaties bekeken escaleerde de boel op de werkvloer. Dit effect zien wij ook vaak terug in onze volwassenen-organisaties.

Ik pleit er dus voor dat iedereen netjes meebetaald aan de opvang, maar tegelijkertijd moeten we kijken naar de mogelijkheden om opvang van rotkinderen duurder te maken dan opvang van lieve kinderen.



Fred Akkerma
Beste Joke,

Je doet alsof kinderopvang een 'vrouwenzaak' is. Dat is het niet naar mijn mening. Ik onderschrijf de stelling over meefinancieren van kinderopvang waarmee de auteur zijn verhaal inleidt. Maar het doet daarbij wat mij betreft niet ter zake of die baas (in het voorbeeld) een man of een vrouw is. Je argument dat kinderen straks nuttige beroepen gaan uitoefenen gaat echt mank. Daar krijgen ze tegen die tijd ook prima voor betaald. Of je zou moeten geloven dat stopzetten van collectief gefinancierde kinderopvang leidt tot een geboortenstop. Dat zal toch niet.

Ik zal niet verlangen dat jij mijn vervroegd pensioen meefinanciert. Ik heb geen kinderen, dus dat kan ik zelf wel betalen. Ook hoef je niet aan mijn eventuele arbeidsongeschiktheid mee te betalen. Gelukkig is die verplichte 'solidaire' verzekering (voor dga's en zelfstandigen) ook afgeschaft, met een véél lagere premie bij mijn particuliere verzekeraar als gevolg.

Ik vind het redelijk bizar dat jij meebetaalt aan een 55+ regeling voor iemand andersen ik aan een kinderopvang-regeling waar ik niks aan heb. Betaal het gewoon zelf, is volgens mij de strekking van Smits betoog. En waarom ook niet? Per saldo verandert er niet zoveel, alleen ontstaat er een iets duidelijkere relatie tussen wat je consumeert en wat je daarvoor betaalt.

Daarbij is overigens een 'mits' wel op zijn plaats. Voor mensen die het écht niet kunnen betalen of die bijvoorbeeld moeilijk te verzekeren zijn, mag een overheid wat mij betreft wel wat 'solidaire' belastingen heffen, want de tegenstellingen die je noemt vind ik net zo ongewenst als jij. Maar ik heb een flauw vermoeden dat jij en ik beiden niet tot die groep behoren.
Jan Muntjewerf
Kijk, zo gaat dat dus:

Zij die alles al hebben, proberen de anderen bij de ruif weg te houden!

Want JA ik betaal graag collectief mee aan voorzieningen waarvan maar een klein deel van mijn collega's uiteindelijk gebruik maken. Gelukkig maar, want ik wil helemaal niet arbeidsongeschikt worden. Of op m'n versleten knieën en met barstende koppijn over de eindstreep kruipen. Maar ik realiseer mij terdege dat het mij wel kan overkomen. Dat ik bijvoorbeeld psychisch of fysiek (of allebei) in de knoop kom. En dan zal ik blij zijn dat er in elk geval een (reeds uitgeholde) bodemvoorziening geregeld is! Dan ben ik gelukkig in een land te leven waar de bevolking rijk èn medemenselijk is.

Want mensen, wees 'ns eerlijk: het is toch rijkelui's praat om maar te stellen dat iedereen z'n eigen broek op moet houden? Omdat JIJ nu toevallig het geluk heb gehad goed terecht te komen, wil dat toch nog NIET zeggen dat IEDEREEN veel kan bereiken? Probeer jezelf eens in een ander te verplaatsen. Besef dat een collectieve regeling solidariteit met anderen betekent. Solidariteit is niet vies of dom. Solidariteit is menselijk en maatschappelijk verantwoord.

Jan.
Guus Smeets
Solidariteit is de hoeksteen waar een geciviliseerde samenleving op draait. Zorgen voor elkaar en zorgen voor jezelf. Mocht je behoefte hebben aan pure individualisering, schiet jezelf dan vooral de ruimte in (mars, venus de maan.....de zon?) Daar ben je een pure individualist. Schrijver van bovenstaand artikel zal zich daar zeker thuisvoelen. Wil je het niet zover zoeken, emigreer naar de puurste natie der individualisten, de VS.
Jacoba Drogeweg
Zoals Guus Smeets ook wel weet lokken solidariteitsmechanismen veelvuldig profiteurs- en uitvretersgedrag uit. Of denkt hij werkelijk dat die 1 miljoen WAO’ers in Nederland allemaal wat mankeren? Voorwaar een geweldig teken van civilisatie. Eerder een teken van decadentie zou ik zo zeggen. Misschien kun je het begrip beschaving wel op andere manieren invulling geven dan de manier waarop dat in Europa gebeurd. Bijvoorbeeld zoals in een beschaafde samenleving als de Verenigde Staten van Amerika.