Bullshit jobs en de krappe arbeidsmarkt

In 1930 voorspelde Keynes dat we tegen het einde van het millennium een werkweek zouden hebben van 15 uur. Graeber gaat er van uit dat deze voorspelling niet is uitgekomen. Maar klopt Graeber's veronderstelling eigenlijk wel?

De vraag is inderdaad of het wel waar is dat de voorspelling van Keynes niet is uitgekomen. Het valt namelijk niet te ontkennen dat de werkweek van de Westerse mens in de afgelopen decennia fors korter is geworden. Vergeleken met de Middeleeuwen en de eeuwen er na, zijn wij met onze 40-urige werkweek spekkopers. En waarom zou dat proces van werkweekverkorting niet door gaan? Ook al klinkt het misschien onwaarschijnlijk dat de werkweek verder zal verkorten nu in verschillende sectoren vacatures moeilijker te vervullen zijn.

In het licht van de krapte op de arbeidsmarkt valt misschien te begrijpen dat het Oostenrijkse parlement onlangs een wet aannam die een 60-urige werkweek en een 12-urige werkdag mogelijk maakt. Die wet trekt echter belangen van werknemers en werkgevers verder uit het lood, in het voordeel van laatstgenoemde. Er zijn meer signalen dat we leven in een tijd dat het belang van de werkgever – en de aandeelhouder - voor de politiek zwaarder weegt dan het belang van de medewerker (leidinggevenden inbegrepen).

De mogelijkheid dat een werkgever kan eisen dat een werknemer 60 uur in de week werkt acht ik totaal losgezongen van de trend op de langere termijn. Nu het economisch goed gaat en de actuele arbeidsmarkt gekenmerkt wordt door schaarste aan gekwalificeerd personeel in sommige sectoren raakt het zicht op de langlopende trend van verdere verkorting van de werkweek vertroebelt. Overwerken – in sommige sectoren gebruikelijk – en schaarste op de arbeidsmarkt laten zich overigens lastig rijmen met bullshit jobs en dito activiteiten.

Hoe valt we huidige schaarste op de arbeidsmarkt te verklaren? De mens is een reactief wezen en aanpassen aan nieuwe technologie tijd kost. De praktijk loopt altijd achter op theorie en wat mogelijk is. Het is een voor de hand liggende veronderstelling dat de tekorten op de arbeidsmarkt een flinke prikkel zijn om te investeren in mechaniseren, robotiseren, automatiseren en digitaliseren. Veel functies zullen verdwijnen op middellange termijn. Wie wil checken of zijn of haar functie binnenkort uitgevoerd wordt door robots of slimme algoritmes neme een kijkje op die lijst gepubliceerd in 2013. Op de nominatie om te verdwijnen staan functies als  telemarketeer en horlogemakers. Dat is nog niet zo moeilijk te geloven. Maar ook een deel van de bijvoorbeeld de managementfuncties zal op de iets langere termijn verdwijnen. Het is denk ik – al het voorgaande overziend - niet onredelijk te verwachten dat bullshit jobs en nepwerk als eerste zullen verdwijnen.

Laat u dus niet verblinden door de altijd oppervlakkige, actuele tekenen van in de huidige geval krapte op de arbeidsmarkt. Het gaat misschien minder snel dan Keynes voorspelde, maar een kortere werkweek zit er toch echt aan te komen. U twijfelt wellicht nog? Maar het kan toch geen kwaad aandacht te besteden aan een aantal vragen die bij een verdere verkorting van de werkweek opdoemen? Bijvoorbeeld hoe we bij een aanzienlijk kortere werkweek ons inkomen verwerven?