Biologisch management

Momenteel is er weer veel aandacht voor het ‘biologisch’ product. Biologisch vlees, groente en zuivel zijn, volgens de voorstanders, niet alleen gezonder en smaakvoller, maar worden tevens milieu vriendelijker geproduceerd en zijn daarmee, zeker op de langere termijn, beter voor alles en iedereen.

Op het gebied van de neurobiologie, in het bijzonder het onderzoek naar het functioneren van onze hersenen, worden de laatste jaren veel nieuwe en opmerkelijke ‘biologische’ ontdekkingen gedaan. Ontdekkingen die niet alleen maar interessant zijn voor medici en patiënten, maar misschien ook iets kunnen toevoegen of verbeteren aan het huidige management? Tijd voor ‘biologisch’ verantwoord management?

‘Sociale conventies en ethische regels kunnen deels worden gezien als verlengstukken van de fundamentele homeostatische regelingen op het niveau van de samenleving en de cultuur’, aldus Antonio Damasio in ‘Het gelijk van Spinoza’.

Het behoud van een lichamelijk evenwicht (plus welbevinden) is voor elk levend wezen van essentieel belang. Of het nu gaat om de regulatie van de bloeddruk, of het binnen de grenzen houden van ons ‘interne milieu’, zonder evenwicht is het lichaam in gevaar en loopt het het risico de verstoring niet te overleven. Een andere belangrijke voorwaarde, om als soort te kunnen overleven, is het vertonen van sociaal gedrag. Damasio stelt zelfs dat het vertonen van sociaal gedrag een fundamenteel vereiste is.

Als bewijs noemt hij o.a. het gewijzigde gedrag van patiënten die, na beschadiging (trauma, bloeding) van een specifiek deel van de hersenen, niet meer in staat zijn om ‘sociaal’ te reageren. Hoewel spraak, motoriek, intelligentie en geheugen vaak intact zijn, of herstellende, zijn veel patiënten die getroffen worden door deze specifieke beschadiging nadien veranderd. Mensen die voorheen zeer empathisch of sociaal gedrag vertoonden, waren na de beschadiging opeens opmerkelijk onverschillig/afstandelijk t.o.v. zichzelf en anderen. Men vermoedt dat deze ‘karakterverandering’ wordt veroorzaakt door een storing in het sociale geheugen. De patiënt kan na de beschadiging namelijk niet meer putten uit zijn eigen (vaak onbewuste) verzameling aan eerder opgedane ‘sociale ervaringen’ omdat de opslag hiervan verloren is gegaan, of wordt geblokkeerd. Uit de praktijk blijkt vervolgens dat deze patiënten regelmatig voor henzelf zeer negatieve beslissingen nemen, met name op het gebied van financiën, beroepskeuze, strategie en relaties. Soms zelfs met rampzalige gevolgen.

Welnu, interessant, maar wat heeft dit alles met management te maken?
Stelt u zich eens voor dat de mens van nature niet zou beschikken over een ‘sociaal’ geheugen en dat iedereen precies zo zou reageren zoals deze patiënten dat noodgedwongen doen! Godsdienst, ethiek, rechtssystemen of sociale vangnetten zouden zich waarschijnlijk niet ontwikkeld hebben, de mens zou teruggeworpen worden op zichzelf en had waarschijnlijk de prehistorie niet eens overleefd!

Samenwerking, gebaseerd op sociaal gedrag, het zoeken naar evenwicht en welbevinden voor alle leden, schijnt dus essentieel te zijn om als soort te kunnen overleven. Je kunt je dan ook afvragen wat de toekomst is van een competitief systeem dat zich voornamelijk focust op het welzijn van het individu of een (zeer) specifieke groep, contrair de evolutionair/biologische regels van de natuur! Misschien is daarom wel dat velen zich niet thuis voelen in dit systeem, simpel omdat het niet ‘biologisch’ is!